Etiologia schorzenia kryje się za niedostosowaniem obciążenia do możliwości adaptacyjnych aparatu ruchu kończyny dolnej i postępujących mikrouszkodzeń w obrębie pasma biodrowo-piszczelowego. Leczenie ITBS to postępowanie zachowawcze uwzględniające odpoczynek od treningów i ruchowe wzmacniające ćwiczenia na ITBS.
Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS)
Zespół pasma biodrowo-piszczelowego to wielopoziomowy uraz tkanek pasma biodrowo-piszczelowego, czyli struktury powięziowej rozciągającej się po bocznej stronie uda pomiędzy stawem biodrowym a kolanowym. Istotą ITBS są mikrouszkodzenia wynikające z przeciążenia dystalnej części pasma, szczególnie w okolicy kłykcia bocznego kości udowej w pobliżu guza Gerdy’ego. Tarcie pomiędzy pasmem biodrowo-piszczelowym a kłykciem wywołuje stan zapalny leżącej pod nim kaletki. Zespół pasma biodrowo-piszczelowego to dolegliwość zwykle dotycząca biegaczy długodystansowych, kolarzy, piłkarzy, amatorów wspinaczki i marszów górskich, jak również osób aktywnych fizycznie, nadmiernie eksploatujących kończyny dolne w zakresie ruchu prostowania i odwodzenia. Schorzenie uaktywnia się stopniowo, a objawy ITBS nasilają się podczas codziennej aktywności, np. wchodzenia po schodach. Nieleczona dolegliwość może postępować. Warto pamiętać o możliwości wdrożenia profilaktyki, w której zalecane jest stosowanie m.in. opaski na kolano ITBS i ćwiczenia wzmacniające.
Chcesz zacząć biegać? Zobacz film i dowiedz się jakie badania warto wykonać przed pierwszym treningiem:
Przyczyny ITBS
Etiologię zespołu pasma biodrowo-piszczelowego przypisuje się zmianom przeciążeniowym aparatu ruchu i nadmiernej eksploatacji mięśni kończyn dolnych, prowadzącej do kumulacji mikrouszkodzeń i ostatecznie zaburzenia równowagi mięśniowej struktur pasma. Osłabione mięśnie uda powodują jego niewydolność, a wszelkie obciążenia fizyczne przenoszone są na obszar struktur stawu kolanowego, prowadząc do bólu nadkłykcia kości udowej. Do czynników ryzyka przyczyniających się do wystąpienia zespołu pasma biodrowo-piszczelowego należą:
- dysbalans mięśniowy uda;
- nadmierne przodopochylenie tułowia, asymetria miednicy, szpotawość i koślawość kolan, nierówność kończyn dolnych;
- błędy treningowe, np. nadmierna intensywność treningu, przetrenowanie, brak przerw i odpoczynku na regenerację pomiędzy sesjami, nieodpowiednie obuwie.
Jakie objawy daje ITBS?
Objawy zespołu biodrowo-piszczelowego pojawiają się stopniowo, w miarę postępu uszkodzeń struktur pasma. Dominującym symptomem jest ostry, rozlany ból w bocznym przedziale stawu kolanowego, czyli na zewnętrznej powierzchni stawu lub tuż pod nim, bądź w przebiegu długości pasma, z tendencją do nasilania się podczas codziennej aktywności. Obserwuje się też dodatkowe dolegliwości, m.in.:
- obrzęk, zaczerwienienie i miejscowe ocieplenie skóry;
- tkliwość dotykowa;
- ograniczenie funkcjonalne kolana;
- uczucie przeskakiwania struktur pasma w okolicy kolana oraz słyszalne trzaski.
Zespół pasma biodrowo-piszczelowego – leczenie
Leczenie ITBS należy rozpocząć możliwie szybko, aby nie dopuścić do postępów uszkodzenia pasma i osłabienia mięśni. W ostrej fazie ITBS zaleca się postępowanie w myśl zasady RICE, czyli:
- Rest – tzn. odpoczynek od aktywności;
- Ice – tzn. miejscowe okłady z lodu dla zatrzymania stanu zapalnego;
- Compression – tzn. ucisk przy pomocy np. opaski na kolano ITBS;
- Elevation – tzn. uniesienie kończyny w trakcie odpoczynku.
Ponadto leczenie zachowawcze często uzupełnia się o leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także zabiegi fizykoterapeutyczne, które oprócz okładów i masaży z lodu przewidują m.in. ultradźwięki, jonoforezę, laseroterapię i naświetlanie promieniami IR. Przewlekła faza i profilaktyka nawrotów ITBS wymaga rehabilitacji ruchowej oraz innych metod fizjoterapeutycznych.
Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:
ITBS – rehabilitacja
Rehabilitacja ITBS przewiduje kilka dodatkowych metod usprawniania, m.in.:
- ćwiczenia na zespół pasma biodrowo-piszczelowego, w których przebiegu główne zadanie przywracania sprawności pasma i siły mięśniowej nóg odgrywają: ćwiczenia rozciągające mięśnie nóg (stretching), wzmacniające ćwiczenia ITBS, głównie odwodzicieli, a także ćwiczenia powięziowe;
- masaż głęboki mięśniowo-powięziowy z uwzględnieniem punktów spustowych;
- kinesiotaping, czyli dynamiczne oklejanie w celu wsparcia ustąpienia objawów i przyspieszenia procesu odnowy biologicznej struktur pasma biodrowo-piszczelowego;
- opaska na kolano ITBS odciążająca i jednocześnie uciskająca bolące struktury, co redukuje napięcie pasma, osłabia dolegliwości bólowe i stabilizuje tkanki, stwarzając warunki do regeneracji lub uniknięcia kontuzji.
Powrót do aktywności fizycznej powinien odbywać się stopniowo.
