Jelito grube jest jednym z najdłuższych narządów w ludzkim ciele, mającym średnio od 1,3 do 1,5 m długości. Średnia szerokość jelita grubego wynosi od 7,5 do 8 cm. Narząd ten jest często i mylnie nazywany okrężnicą, która stanowi jedynie jego najdłuższą część. Zgodnie z podziałem najczęściej stosowanym przez lekarzy, jelito grube dzieli się na: kątnicę, wstępnicę, poprzecznicę, zstępnicę, esicę, odbytnicę, odbyt.
Funkcje jelita grubego
Podstawowym zadaniem jelita grubego jest produkcja i wydalanie kału. Do narządu tego trafiają resztki pokarmowe, których składniki odżywcze zostały wchłonięte przez jelito cienkie. Produkty uboczne trawienia za sprawą obecnych w jelicie grubym bakterii zostają zagęszczone i przekształcone w kał.
Kolejną i równie ważną funkcją jelita grubego jest wchłanianie wody, które odbywa się w sposób ciągły. Jelito grube potrafi odzyskać nawet 90% wody obecnej w spożytym pokarmie. Zazwyczaj wchłania ok. 1–2 l wody w ciągu doby.
Pozostałymi funkcjami jelita grubego są produkcja i wydzielanie śluzu nawilżającego nabłonek, a także synteza witamin K i niektórych witamin z grupy B.
Jelito grube – kątnica, wyrostek robaczkowy
Kątnica nazywana jest także jelitem ślepym, tworzy specyficzne wypuklenie o długości ok. 7 cm, leżąc w prawym dole biodrowym przy tylnej ścianie jamy brzusznej. Na szczycie kątnicy położony jest wyrostek robaczkowy
Wyrostek robaczkowy jest narządem szczątkowym o długości ok. 8 cm. To skupisko tkanki limfatycznej, bardzo podobnej do tkanek obecnych w migdałkach.
Jelito grube – okrężnica
Na okrężnicę składają się cztery segmenty jelita grubego: wstępnica (okrężnica wstępująca), poprzecznica (okrężnica poprzeczna), zstępnica (okrężnica zstępująca) i esica (okrężnica esowata).
Okrężnica wstępująca ma ok. 18 cm długości i leży po prawej stronie jamy brzusznej, biegnąc w górę od kości biodrowej aż do okolic wątroby, gdzie przechodzi w okrężnicę poprzeczną.
Okrężnica poprzeczna jest najdłuższym odcinkiem okrężnicy i ma aż 55 cm długości. Biegnie od zagięcia wątrobowego w poziomie ku przodowi i dołowi do okolic śledziony, gdzie przechodzi w okrężnicę zstępującą.
Okrężnica zstępująca ma ok. 22 cm długości, rozpoczyna się w okolicach tzw. zagięcia śledzionowego i biegnie w dół do okolic kości biodrowej, gdzie przechodzi w okrężnicę esowatą. Esica, jak sama nazwa wskazuje, przypomina kształtem literę „S”. Jej położenie i kształt zależą od długości, która może wynosić od 15 do 90 cm.
Jelito grube – odbytnica, odbyt
Odbytnica stanowi przedłużenie okrężnicy esowatej i rozpoczyna się od ok. III kręgu krzyżowego, łączy się z odbytem, który zdaniem niektórych lekarzy stanowi część odbytnicy, lecz nie jest integralnym elementem jelita grubego. Odbytnica ma długość ok. 15 cm, a odbyt – ok. 5 cm.
Odbytnica jest silnie unerwiona i odróżnia się od pozostałych części jelita grubego brakiem fałdów półksiężycowatych czy charakterystycznych dla okrężnicy taśm zbudowanych z warstw błony mięśniowej. Odbyt jest końcowym fragmentem jelita grubego, wyposażonym w zwieracze (zewnętrzny i wewnętrzny), dzięki czemu możliwe jest wypróżnianie się.
Choroby jelita grubego – zaburzenia, objawy
Ze względu na pełnioną funkcję jelito grube jest podatne na wiele chorób i w porównaniu do jelita cienkiego występują one o wiele częściej. Wśród najczęstszych przypadłości związanych ze złym stanem jelita grubego można wymienić: żylaki odbytu (hemoroidy), uchyłki okrężnicy, zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit, polipy, nowotwory złośliwe, chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz zespół jelita drażliwego.
Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi chorób są nawyki żywieniowe oraz tryb życia. Negatywny wpływ na zdrowie jelita grubego ma nadużywanie alkoholu, palenie papierosów i przewlekły stres. Przyczyny mogą wpłynąć nie tylko na powstawanie zmian chorobowych w obrębie jelita, ale także na ich działanie. Zaburzenie motoryki jelitowej (perystaltyki) prowadzi do zalegania w jelitach resztek pokarmowych zawierających toksyny, które mogą wnikać do krwiobiegu, niszcząc i zatruwając organizm.
Symptomami chorób jelita grubego są: krwiste stolce, stolce śluzowe, guz wyczuwalny badaniem per rectum, ból w dole brzucha, zmiana rytmu wypróżnień, brak apetytu, spadek masy ciała, powiększenie wątroby, biegunki z zaparciami, częste wzdęcia, ból podczas wypróżniania, uczucie niepełnego wypróżnienia. Wystąpienie tych objawów nie musi oznaczać istnienia wymienionych chorób, jednak jest wyraźnym sygnałem do większej dbałości o zdrowie i w niektórych przypadkach także konsultacji z lekarzem.
Zobacz też: Nowotwór jelita grubego
No om