Zawroty głowy u dziecka – co może je powodować?

Zawroty głowy u dziecka to stosunkowo często zgłaszana dolegliwość o różnorakim podłożu. Nierzadko wywołane są przez czynnik emocjonalny – doświadczanie silnego stresu – lub pojawiają się w przebiegu choroby lokomocyjnej. Bywają powikłaniem zapalenia ucha środkowego. Mogą mieć też przyczyny ogólnoustrojowe, takie jak zaburzenia wodno-elektrolitowe, stany gorączkowe, niedokrwistość.

Zawroty głowy u dziecka

Zawroty głowy u dziecka definiuje się jako subiektywne odczucie braku równowagi czy zachwiania oraz dezorientacji względem otoczenia, któremu towarzyszą nierzadko często objawy wegetatywne (bladość skóry, wymioty, nudności) czy oczopląs. W określeniu ich przyczyny pomocne jest określenie czasu trwania – nagłe, silne i krótko trwające epizody lub przewlekłe, zwykle mniej nasilone. Zawroty głowy w populacji dzieci szacowane są na 8–18%, podczas gdy wśród dorosłych częstość ich występowania wynosi 20–30%.

Zawroty głowy u dziecka – przyczyny

Choroby otologiczne uważa się za najczęstsze przyczyny zaburzeń układu równowagi, które przejawiają się zawrotami głowy u dzieci. Wymienia się np. zapalenie ucha środkowego, niewydolność trąbki słuchowej, zapalenie błędnika. Wśród innych częstszych przyczyn zawrotów głowy u dziecka lekarze stwierdzają m.in.: migrenę, chorobę lokomocyjną, padaczkę, chorobę omdleniową, napadową, okresową ataksję. Zawroty głowy mogą mieć przyczyny ogólnoustrojowe, w tym: zaburzenia wodno-elektrolitowe, niedokrwistość, stany gorączkowe, cukrzycę, choroby tarczycy. Pojawić się mogą jako konsekwencja urazu czaszkowo-mózgowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy przyjmowania leków. Niekiedy za ich doświadczanie odpowiadają guzy i wady mózgu. Łagodne, napadowe, położeniowe zawroty głowy w populacji dzieci i młodzieży w około 9% przypadków wywołane są krytyczną pozycją głowy, np. gwałtownym jej podniesieniem do góry, nagłym skrętem czy schylaniem.

Łagodne napadowe zawroty głowy u dziecka

Dzieci w wieku szkolnym mogą cierpieć na łagodne napadowe zawroty głowy (z ang. benign paroxysmal vertigo, BPV). Pierwszy opis dolegliwości pochodzi z 1964 roku. Stwierdza się ją w populacji dzieci w wieku do 10 lat. Napad jest nagły i przeważnie kilkuminutowy. Towarzyszyć mu mogą oczopląs, wymioty, lęk (dziecko jest przestraszone, chwyta się rodziców lub znajdujących się wokół przedmiotów, nie chce chodzić). Często współwystępują: pocenie się, bladość, fotofobia, nadwrażliwość na dźwięki. Sporadycznie napady trwają kilka dni, a nawet miesięcy. Dolegliwości mają wówczas charakter klasterowy i ustępują w godzinach nocnych. Wymagana jest diagnostyka różnicowa z padaczką, guzami móżdżku i komory IV. BPV uważa się za drugą co do częstości przyczynę zawrotów głowy u dzieci. Zdaniem badaczy powodowane są odcięciem dopływu krwi do mózgu.

Zawroty głowy u dziecka – łagodny napadowy kręcz szyi

W przypadku niemowląt za zawroty głowy odpowiadać może łagodny napadowy kręcz szyi (z ang. benign paroxysmal torticollis, BPT). Dolegliwość ustępuje przeważnie w wieku przedszkolnym. Pierwszy jej opis pochodzi z 1969 roku. Jak dotąd nieokreślone zostały jednoznacznie przyczyny jej powstania. Część badaczy uważa BPT za wczesną fazę BPV. Podczas napadu dziecko pochyla głowę w jedną stronę, wymiotuje, jest niespokojne, ma blade powłoki. Rzadziej stwierdza się: asymetryczne ułożenie tułowia, zwrot w jedną stronę gałek ocznych, mruganie, poszerzenie źrenicy, senność, wzmożoną potliwość, fotofobię, obniżenie napięcia mięśniowego, apatię. Napad trwa od kilku godzin do nawet kilku dni. Konieczna jest diagnostyka różnicowa z zespołem Sandifera, zaburzeniami połączenia szczytowopodstawnego, napadami częściowo złożonymi, dystonią idiopatyczną, guzami tylnego dołu czaszki.

Zobacz film i dowiedz się, jak działa układ nerwowy:

Stres jako przyczyna zawrotów głowy u dziecka

Ból brzucha i zawroty głowy u dziecka nierzadko bywają spowodowane przez czynniki psychogenne, tzn. są konsekwencją doświadczania silnych emocji o negatywnym charakterze. Źródłem dziecięcego stresu mogą być: sytuacje konfliktowe w domu, szkole czy w grupie rówieśniczej, przemoc, wygórowane oczekiwania, dążenie do bycia najlepszym, nagłe zmiany, np. śmierć członka rodziny, rozwód rodziców, zmiana otoczenia. Inne możliwe symptomy stresu stanowią: uczucie lęku, zgrzytanie zębami, moczenie nocne, wybuchy gniewu, apatia, brak apetytu, kłopoty ze snem.

Zawroty głowy u dziecka – rozpoznanie

W rozpoznaniu zawrotów głowy u pacjentów pediatrycznych korzysta się m.in. z:

• badania podmiotowego – dokładnego wywiadu z dzieckiem i opiekunami,
• podstawowego badania laboratoryjnego,
• badania neurologicznego,
• badania elektroencefalograficznego,
• badania okulistycznego,
• badania neuroobrazowego, jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny,
• badania otolaryngologicznego, elektronystagmograficznego, audiologicznego, testów błędnikowych.

Bibliografia:

1. Pilarska E., Lemka M., Zawroty głowy u dzieci – najważniejsze aspekty kliniczne, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, 4(3), s. 204–209.
2. Winczewska-Wiktor A., Steinborn B., Dziecięce zespoły okresowe, „Polski Przegląd Neurologiczny”,2012, 8(1), s. 32–37.
3. Niedzielska G., Narożny W., Niedzielski A., Diagnostyka zawrotów głowy i zaburzeń równowagi u dzieci, [w:] Narożny W., Prusiński A. (red.). Diagnostyka zawrotów głowy i zaburzeń równowagi, Gdańsk, Harmonia Universalis, 2014, s. 257–280.
4. Narożny W., Kocić I., Współczesna terapia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi, „Otorynolaryngologia” 2016, 15(2), s. 87–93.
5. Mielnik-Niedzielska G., Specyfika zawrotów głowy u dzieci, „Otorynolaryngologia” 2015, 14(4), s. 191–195.