Zapalenie nagłośni to rzadka bakteryjna choroba górnej części krtani, a konkretnie części oddzielającej drogi oddechowe od drogi pokarmowej w fazie połykania. Często zapalenie obejmuje również sąsiadujące tkanki, jak fałdy nalewkowo-nagłośniowe. Najczęściej zapalenie nagłośni wywołane jest przez Haemophilus influenzae typu B, ale mogą je też powodować bakterie Haemophilus parainfluenzae, Streptococcus pneumoniae czy Streptococcus aureus. Czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu zapalenia nagłośni są urazy wywołane połykaniem, np. kęsów pokarmowych o ostrej, twardej strukturze. W wyniku drażnienia nagłośni i zakażenia dochodzi do rozległego stanu zapalnego z towarzyszącym obrzękiem i następowym zwężeniem dróg oddechowych.
Zapalenie nagłośni u dorosłych i u dzieci – epidemiologia
Zapalenie nagłośni jest rzadką chorobą, szczególnie po wprowadzeniu szczepień przeciwko Haemophilus influenzae typu B, czyli głównemu czynnikowi etiologicznemu. Nie ma jednak danych epidemiologicznych pozwalających na podanie dokładnej zapadalności na zapalenie krtani u dorosłych czy dzieci. Z praktyki klinicznej wynika jednak, że częściej zapalenie nagłośni dotyka dzieci w wieku przedszkolnym, czyli pomiędzy 3. a 7. rokiem życia. U dorosłych jest to zdecydowanie rzadsze schorzenie. U dzieci uznaje się je za stan nagły, będący bezpośrednim zagrożeniem życia ze względu na upośledzenie drożności dróg oddechowych. U dzieci istnieje również duże ryzyko szerzenia się zakażenia na inne układy i narządy, prowadzącego nawet do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia płuc bądź sepsy.
Objawy zapalenia nagłośni
Początkowo często pojawia się ból gardła, niedługo później dochodzi duszność. Najcięższym stanem jest asfiksja, czyli tzw. duszenie się. Jeśli zapalenie dotyczy bardzo małego dziecka, niekoniecznie będzie ono w stanie powiedzieć, że jest mu duszno. Jednak rodzice bądź opiekunowie zauważą niepokój dziecka, wzmożony wysiłek oddechowy, płytki i przyspieszony oddech. Objawy ostrego zapalenia nagłośni u dziecka mogą pojawić się nagle i postępować aż do całkowitej niedrożności dróg oddechowych. Typowe objawy zapalenia nagłośni to:
- ból gardła,
- otwarte usta,
- ślinotok,
- świst krtaniowy,
- zmiana barwy głosu.
W odróżnieniu od krupu, czyli podgłośniowego zapalenia krtani, nie ma szczekającego kaszlu. Osoba z zapaleniem nagłośni ze względu na narastającą duszność obiera sobie różne pozycje, najczęściej w przodopochyleniu ze wzmożoną pracą mięśni oddechowych.
Zapalenie nagłośni u dorosłych ma wolniejszy przebieg i często wiąże się z zapaleniem górnych dróg oddechowych. Główne objawy to problemy z przełykaniem i podwyższona temperatura ciała. Mimo że symptomy narastają wolniej, nie oznacza to, że nie ma ryzyka zwężenia dróg oddechowych. Wręcz przeciwnie – może ono nastąpić w każdym momencie.
Rozpoznanie zapalenia nagłośni
U chorych przebywających w domu po zaobserwowaniu narastających objawów duszności konieczne jest pilne wezwanie pogotowia ratunkowego. Diagnostyka jest przeprowadzana przede wszystkim w sytuacji, kiedy duszność nie jest za bardzo nasilona. W przeciwnym razie priorytetem jest zabezpieczenie drożności dróg oddechowych.
Najlepszym badaniem diagnostycznym wykorzystywanym w ocenie krtani i gardła jest endoskopia przez nos. Do niedawna wykorzystywano również zdjęcia boczne szyi w poszukiwaniu tzw. objawu kciuka. Obecnie rzadko są one wykonywane. Przeprowadzając jakiekolwiek badania diagnostyczne, należy mieć na uwadze, że ingerencja mechaniczna w okolicy nagłośni może spowodować odruchowe zamknięcie dróg oddechowych. W związku z tym przy podejrzeniu zapalenia nagłośni, podejmując się np. badania szpatułką bądź badania endoskopowego, konieczne jest zapewnienie warunków umożliwiających podjęcie np. natychmiastowej intubacji chorego. Pobieranie krwi do badania również nie jest pożądane, szczególnie u dziecka. Może nasilić duszności.
Leczenie zapalenia nagłośni u dzieci i dorosłych
Najważniejszym elementem leczenia jest utrzymanie drożności dróg oddechowych. Konieczne jest zatrzymanie chorego w szpitalu. Przy mało nasilonej duszności można zastosować dożylne antybiotyki. Obserwacja pacjenta ma na celu uniknięcie konieczności wykonania zabiegu tracheotomii, czyli wprowadzenia rurki bezpośrednio do tchawicy.
Rokowanie w przypadku zapalenia nagłośni jest pomyślne. Jeśli konieczna jest intubacja, nie trwa ona zazwyczaj dłużej niż 2–3 dni. Antybiotykoterapia powoduje ustąpienie stanu zapalnego i udrożnienie dróg oddechowych.
Zapobieganie ostremu zapaleniu nagłośni u dzieci
Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania zapaleniu nagłośni u dzieci jest zaszczepienie ich przeciwko Haemophilus influenzae typu B. Ze względu na możliwość wywołania tego schorzenia przez inne bakterie i wirusy, nie jest to jednak profilaktyka obejmująca 100% przypadków.
