Polub nas na Facebooku
Czytasz: Układ oddechowy – budowa i funkcje
menu
Polub nas na Facebooku

Układ oddechowy – budowa i funkcje

NAN

Fot: yodiyim / fotolia.com

Układ oddechowy służy wymianie gazowej w organizmie. Pobiera tlen, a wyprowadza dwutlenek węgla. Układ ten zbudowany jest m.in. z krtani, gardła, jamy nosowej, oskrzeli i płuc.

Układ oddechowy to jeden z bardzo ważnych układów ludzkiego organizmu. Dzięki wymianie gazowej (także przez skórę) tak naprawdę możliwe jest zachowanie procesów życiowych takich jak wyczuwanie zapachów czy tworzenie mowy.

Układ oddechowy – budowa i funkcje

Układ oddechowy zbudowany jest z nosa i jamy nosowej, gardła, krtani z tzw. strunami głosowymi, tchawicy, oskrzeli i płuc. Dzieli się go na 2 układy górny i dolny – granica przebiega między gardłem a krtanią.

Nos

Nos, początkowy element układu oddechowego, składa się z części skórnej, kostnej oraz chrzęstnej, która dzieli go na 2 części. Wewnątrz nosa rozróżniamy przedsionek, w którym znajdują się krótkie i grube włoski wyłapujące zanieczyszczenia z powietrza i zatrzymujące je, części oddechową i węchową. Zadaniem części oddechowej jest oczyszczenie, ogrzanie i nawilżenie powietrza. Położoną tuż za nią część węchową wyściela nabłonek węchowy wraz z receptorami węchowymi. Łączna powierzchnia nabłonka to ok. 6 cm2. Mimo zajmowania małego obszaru nabłonek umożliwia rozróżnienie kilku tysięcy zapachów. Informacje o tych zapachach transportowane są do opuszki węchowej, a następnie do kory węchomózgowia.

Z jamą nosową łączą się po obu stronach przestrzenie zwane zatokami nosowymi, wypełnione powietrzem i występujące parzyście. Wyróżniamy zatoki czołowe, klinowe, szczękowe oraz komórki sitowe. Pomagają one nawilżyć i ogrzać wdychane powietrze, umożliwiają też modulację głosu.

Zobacz film: Budowa i funkcje układu oddechowego. Źródło: 36,6

Gardło

W gardle układ oddechowy krzyżuje się z pokarmowym. Gardło dorosłego człowieka ma długość ok. 13 cm. Składa się z części nosowej, ustnej i krtaniowej. Nosowa (tzw. nosogardło) łączy się z jamą nosową i uchem środkowym, ustna – z jamą ustną, a krtaniowa stanowi połączenie gardła z krtanią. W procesie oddychania powietrze przechodzi z jamy nosowej do gardła i stamtąd do krtani.

Krtań

Krtań składa się z 9 połączonych chrząstek tworzących szkielet chrzęstny, a także więzadeł i mięśni. Łączy gardło z tchawicą. Jej długość to ok. 6 cm.

Nagłośnia wchodząca w skład krtani uniemożliwia przedostanie się pokarmu do krtani, zamykając ją podczas połykania. Chrząstka tarczowata – kolejna część składowa krtani – u mężczyzn uwydatnia się podczas procesu dojrzewania i tworzy tzw. jabłko Adama.

Mięśnie krtani regulują położenie narządu i przyczyniają się do powstawania dźwięku – krtań to główny narząd, który je wydaje. Wnętrze narządu zajmuje głośnia, którą tworzą 2 fałdy, tzw. struny głosowe, a szczelina pomiędzy nimi to szpara głośni.

Na fałdy głosowe składają się mięśnie, więzadła głosowe, tkanka łączna, naczynia krwionośne, nerwy i błona śluzowa, która je okala. Struny są rozsunięte na boki, kiedy nie wydajemy dźwięków, a zwierają się i rozwierają podczas mowy. Powodują wtedy drganie powietrza, które przez nie przechodzi – w ten sposób powstaje głos.

Aparat mowy, oprócz strun głosowych, tworzy także aparat oddechowy, razem z tchawicą, oskrzelami, płucami i przeponą. Gwarantuje on poprawny przepływ powietrza. Do aparatu mowy włącza się także aparat fonacyjny – krtań, i artykulacyjny, pozwalający na modulację głosu. Aparat artykulacyjny obejmuje każdy element układu oddechowego znajdujący się ponad krtanią.

Tchawica

Tchawica jest rurą o długości ok. 12 cm, którą wzmacnia ok. 20 chrząstek – zapobiegają one zapadaniu się narządu. Powietrze przechodzące do oskrzeli i płuc jest dodatkowo oczyszczane w tchawicy. Narząd ten zawiera komórki kubkowe wydzielające śluz, który wyłapuje zanieczyszczenia, oraz komórki migawkowe z rzęskami przesuwającymi śluz i zanieczyszczenia w stronę gardła w celu odkrztuszenia ich lub połknięcia.

Oskrzela

Oskrzela główne rozgałęziają się, tworząc drzewo oskrzelowe, które wchodzi częściowo do płuc. Otacza je błona Reisessena – mięśnie gładkie, które kurczą się pod wpływem czynników drażniących, co prowadzi do astmy oskrzelowej. Po wejściu do płuc oskrzela rozgałęziają się w prawym płucu na 3 oskrzela płatowe, w lewym – na 2. Każde z nich dzieli się kolejno na oskrzela segmentowe, międzypłacikowe i oskrzeliki.

Oskrzeliki, rurki o średnicy ok. 1 mm, zbudowane z włókien kolagenowych i mięśni gładkich transportują powietrze wprost do miąższu płuc, a w przypadku chorób takich jak astma oskrzelowa – poprzez skurcz ograniczają dopływ powietrza.

Płuca

Płuca są głównym ośrodkiem wymiany gazowej. Składają się u każdego człowieka z ok. 300 mln pęcherzyków płucnych. Oddzielają je przegrody międzypęcherzykowe. Nabłonek ścian pęcherzyków tworzą 3 typy pneumocytów:

I – odpowiadają za transport gazów między pęcherzykiem a naczyniem włosowatym,

II – zabezpieczają strukturę pęcherzyków,

III – rozróżniają substancję, np. tlen.

Płuca otoczone są przez opłucną, a przed urazami chronią je żebra.

Zobacz film: Oczyszczanie płuc po smogu. Źródło: 36,6

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
23
8
Polecamy
Krtań – narząd mowy, badanie krtani, choroby
Krtań – narząd mowy, badanie krtani, choroby TVN zdrowie
Budowa anatomiczna i funkcje gardła, najczęstsze choroby
Budowa anatomiczna i funkcje gardła, najczęstsze choroby TVN zdrowie
Pochwa, wagina ‒ co trzeba o niej wiedzieć?
Pochwa, wagina ‒ co trzeba o niej wiedzieć? Dzień Dobry TVN
Objawy chorych zatok – zróżnicowanie symptomów w zależności od rodzaju zatok
Objawy chorych zatok – zróżnicowanie symptomów w zależności od rodzaju zatok Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Krosty na brzuchu – jakie mogą być przyczyny ich pojawienia się?
Krosty na brzuchu – jakie mogą być przyczyny ich pojawienia się?
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia