Polub nas na Facebooku
Czytasz: Groźne powikłanie odry – podostre stwardniające zapalenie mózgu. Jak się je leczy?
menu
Polub nas na Facebooku

Groźne powikłanie odry – podostre stwardniające zapalenie mózgu. Jak się je leczy?

Ludzki mózg

Fot: Andriy Onufriyenko / Andriy Onufriyenko

Podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) to śmiertelne w skutkach powikłanie zakaźnej choroby wywołanej przez wirusa odry. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zapadalności na to zakażenie, co zwiększa ryzyko wystąpienia komplikacji.

Podostre stwardniające zapalenie mózgu objawia się zaburzeniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego w postaci drgawek, otępienia, nieprawidłowych odruchów i nieuchronnie prowadzi do zgonu. Schorzenia nie można leczyć, a jedyną metodą, by mu zapobiec, są szczepienia.

Czym jest podostre stwardniające zapalenie mózgu?

Najgroźniejsze powikłanie odry – podostre stwardniające zapalenie mózgu (ang. subacute sclerotic panencephalitis, SSPE) – ma charakter postępującej choroby neurodegeneracyjnej ośrodkowego układu nerwowego. Schorzenie prowadzi nieuchronnie do zgonu. Może pojawić się nawet w kilkanaście lat (zwykle około 7–10) po przebyciu zakażenia, częściej dotyczy płci męskiej. Zapadalność szacuje się na poziomie 1–4 na 100000 chorych na odrę. Statystyki zmieniają się w stosunku do dzieci poniżej 1. roku życia. U nich stosunek ten wynosi nawet 1 do 600 niemowląt. Ogólnie większe predyspozycje do zachorowania mają dzieci poniżej 2. roku życia oraz osoby nieszczepione. Obecnie w wyniku coraz częstszego rezygnowania ze szczepień ryzyko to wzrasta.

Podostre stwardniające zapalenie mózgu powstaje w wyniku niecałkowitej eliminacji z organizmu wirusa odry. Podlega on mutacji, a następnie ukrywa się w postaci latentnej w układzie chłonnym gospodarza. Uaktywnienie się choroby po kilku miesiącach lub latach rozpoczyna się procesem zapalnym w istocie białej mózgu, następnie rozszerza się na istotę szarą i doprowadza do ciężkich objawów.

Objawy podostrego stwardniającego zapalenia mózgu

Dolegliwości związane z chorobą pochodzą głównie ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Podostre stwardniające zapalenie mózgu przebiega w sposób powolny, etapowy. W pierwszej kolejności podwyższa się temperatura ciała, występują bóle głowy, zaburzenia nastroju, depresja. Dołączają się problemy z pamięcią oraz koncentracją.

Objawy zaawansowanego podostrego stwardniającego zapalenia mózgu to przede wszystkim:

  • zaburzenia funkcji poznawczych, postępujące otępienie;
  • mimowolne ruchy kończyn dolnych oraz tułowia (mioklonie);
  • zwiększenie napięcia mięśni, skutkujące sztywnością – spastyczność wraz z niedowładami lub porażeniem, których konsekwencją jest zaburzona umiejętność poruszania się;
  • problemy ze strony narządu wzroku.

To poważne powikłanie odry prowadzi nieuchronnie do stopniowego pogarszania się stanu zdrowia. W końcowej fazie podostrego stwardniającego zapalenia mózgu dochodzi do znacznego osłabienia się reaktywności na pojawiające się bodźce zewnętrzne, utraty zdolności poruszania się. Objawy wskazujące na uszkodzenie pnia mózgu (zaburzenia oddychania, układu krążenia) doprowadzają zazwyczaj do stanu wegetatywnego i zgonu w przeciągu 12–24 miesięcy od zaistnienia procesu chorobowego.

Leczenie podostrego stwardniającego zapalenia mózgu

Obecnie nie ma skutecznego leczenia podostrego stwardniającego zapalenia mózgu – do zgonu dochodzi w 95 proc. przypadków. Prowadzi się próby podaży leków przeciwwirusowych oraz immunomodulujących. Terapia skupia się również na łagodzeniu objawów: stosowaniu leków przeciwpadaczkowych, diety ketogennej i zmniejszaniu obrzęku mózgu.

Profilaktyka podostrego stwardniającego zapalenia mózgu

Jedyną skuteczną metodą, by zapobiec podostremu stwardniającemu zapaleniu mózgu, jest szczepienie MMR przeciwko odrze, śwince oraz różyczce. Zgodnie z kalendarzem szczepień z 2019 roku podaje się dwie dawki w 13.–15. miesiącu oraz w 6. roku życia. Skuteczność takiego postępowania szacuje się na poziomie 98–99 proc., odporność utrzymuje się aż do śmierci.

Należy pamiętać, iż na odrę oraz jej powikłania chorują głównie osoby niezaszczepione, w tym dzieci poniżej 1. roku życia, a także pacjenci z osłabionym układem odpornościowym w wyniku leczenia nowotworów, chorób wrodzonych, HIV. Wakcynacja zapobiega zachorowaniu oraz ciężkiemu przebiegowi choroby, ale także chroni osoby predysponowane do zakażenia. Wydaje się, że w przypadku zwiększonego ryzyka należy zrezygnować z wyjazdów w tereny, gdzie obserwuje się dużą ilość przypadków odry.

Ryzyko związane z niebezpiecznymi powikłaniami, takimi jak podostre stwardniające zapalenie mózgu, przewyższa komplikacje związane z podaniem samej szczepionki, która powszechnie uznawana jest za bezpieczną. Badania wykluczają związek wakcynacji z autyzmem. Ciężkie odczyny poszczepienne, takie jak łagodne zapalenie mózgu oraz drgawki gorączkowe, występują bardzo rzadko i ustępują całkowicie bez trwałych następstw.

Zobacz wideo: Odra - dlaczego warto zaszczepić dziecko?

Dzień Dobry TVN

Bibliografia:

1. Jafri S. Subacute sclerosing panencephalitis – current perspectives [w:] Pediatric Health Med Ther. 2018; 9: 67–71.

2. Czym jest podostre stwardniające zapalenie mózgu? http://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/7168/.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
71
6
Polecamy
Nowe skutki pandemii u dzieci?
Dr Gonerko:
"Pojawiają się zaburzenia, np. zatory, czyli zawał mózgu"
Nowe skutki pandemii u dzieci? Dr Gonerko: "Pojawiają się zaburzenia, np. zatory, czyli zawał mózgu" Dzień Dobry TVN
Biała księga, czyli baza wiedzy o przebiegu zakażenia i skutkach COVID-19.
Jakie powikłania występują u ozdrowieńców? 
Biała księga, czyli baza wiedzy o przebiegu zakażenia i skutkach COVID-19. Jakie powikłania występują u ozdrowieńców?  Dzień Dobry TVN
Czym jest japońskie zapalenie mózgu?
Przyczyny, objawy, szczepienie
Czym jest japońskie zapalenie mózgu? Przyczyny, objawy, szczepienie TVN zdrowie
Zapalenie opon mózgowych – objawy, przyczyny, powikłania
Zapalenie opon mózgowych – objawy, przyczyny, powikłania TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Krosty na brzuchu – jakie mogą być przyczyny ich pojawienia się?
Krosty na brzuchu – jakie mogą być przyczyny ich pojawienia się?
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia