Ból gardła przy przełykaniu jest jedną z najczęstszych dolegliwości, na jaką skarżą się pacjenci. Częstą przyczyną tego stanu jest choroba refluksowa przełyku, która stanowi nierzadki problem w praktyce lekarza rodzinnego. Ponadto powszechnym podłożem bólu gardła przy przełykaniu jest stan zapalny rozwijający się na podłożu infekcyjnym.
Ostry ból gardła przy przełykaniu – dysfagia
Przyczyną ostrego bólu gardła przy przełykaniu może być dysfagia, czyli zaburzenia połykania. Choroba ta charakteryzuje się utrudnionym przechodzeniem pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka. Jej przyczyny są bardzo liczne. Do jej powstania predysponują stan zapalny, zwężenie mechaniczne i uszkodzenie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego.
Objawy typowe dla dysfagii, oprócz bólu gardła podczas przełykania, stanowią: uczucie pieczenia i palenia za mostkiem, odruchy wymiotne, dławienie, kaszel, utknięcie kęsa pokarmowego w gardle, przedostanie się pokarmu do nosa i aspiracja jedzenia do dróg oddechowych. Zaburzenia połykania dzieli się na:
- dysfagię ustno-gardłową – ruch kęsa pokarmowego jest zaburzony brakiem koordynacji fazy ustnej i gardłowej,
- dysfagię mechaniczną – występuje przeszkoda organiczna w obrębie jamy ustnej, gardła czy przełyku,
- dysfagię czynnościową – występuje w przebiegu nerwic czy schorzeń somatycznych bez podłoża organicznego,
- odynofagię – bolesne połykanie zaburzające fazę ustną, gardłową i przełykową.
Leczenie zaburzeń połykania zależy od miejsca i przyczyny je wywołującej oraz od stopnia ich zaawansowania.
Zobacz film i poznaj sprawdzone sposoby leczenia bólu gardła
Choroba refluksowa przełyku przyczyną bolącego gardła przy przełykaniu
Choroba refluksowa przełyku jest częstą przyczyną bolącego gardła przy przełykaniu. Refluks żołądkowo-przełykowy polega na zarzucaniu kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do górnego odcinka przewodu pokarmowego. Spowodowany jest niesprawnością zwieracza dolnego przełyku. Często rozwija się po ciąży i operacji achalazji przełyku, zakażeniu wirusem opryszczki, urazach mechanicznych, a także u osób palących i otyłych.
Objawy towarzyszące refluksowi stanowią: zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem promieniujące do gardła), ból gardła przy przełykaniu, odbijanie, mdłości, ból w klatce piersiowej, zaburzenia połykania i oddychania, wymioty, czkawka, brak apetytu, ślinotok i uczucie pełności w brzuchu.
W złagodzeniu objawów pomocne jest zwłaszcza leczenie niefarmakologiczne. Polega ono na zmianie nawyków żywieniowych. Konieczna jest dieta lekkostrawna oraz spożywanie częstych i małych porcji posiłków. Po jedzeniu należy unikać przyjmowania pozycji leżącej. Nierzadko stosuje się farmakoterapię opartą na inhibitorach pompy protonowej.
Silny ból gardła przy przełykaniu – zapalenie migdałków
Silny ból gardła przy przełykaniu może pojawić się podczas zapalenia migdałków. Zapalenia gardła i migdałków w 70–85% u dzieci i w 90–95% u dorosłych spowodowane są zakażeniami wirusowymi. Niekiedy czynnikiem sprawczym są bakterie, głównie paciorkowce beta hemolizujące grupy A. Jest to typowa dolegliwość okresu zimowego i wczesnowiosennego. Do rozwoju choroby predysponuje osłabienie i przemęczenie organizmu.
W przypadku bakteryjnego podłoża choroby obserwuje się: ból brzucha, nudności, wymioty, wysoką gorączkę z dreszczami, silny ból gardła utrudniający połykanie, wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia, naloty włóknikowe w kryptach migdałków, tkliwe, powiększone węzły chłonne podżuchwowe i szyjne przednie. Etiologię wirusową powinny sugerować: katar, kaszel, biegunka, chrypka, bóle mięśniowe, zapalenie spojówek oraz afty na błonie śluzowej gardła i jamy ust. Zapalenie gardła wywołuje ból przy przełykaniu śliny.
Co zrobić, gdy boli gardło przy przełykaniu podczas anginy?
Terapia anginy determinowana jest rodzajem infekcji, która ją wywołała. W przypadku bakteryjnego podłoża choroba jest leczona antybiotykami. Szczególnie polecana jest penicylina, ponieważ nie ma paciorkowców na nią odpornych. Podczas anginy wskazane jest leżenie w łóżku, zwłaszcza gdy nagłemu początkowi choroby towarzyszy wysoka temperatura, sięgająca 40°C. Niezbędne jest zachowanie odpowiedniej higieny jamy ustnej.
Chorzy na anginę powinni dbać o nawodnienie organizmu. Powinno się wypijać duże ilości mineralnej lub przegotowanej wody, która nie spowoduje dodatkowego podrażnienia gardła. Charakterystyczny dla anginy silny ból gardła utrudnia przełykanie, dlatego powinno się unikać pikantnych i bardzo gorących potraw. Zaleca się wprowadzenie na czas choroby diety półpłynnej lub rozdrobnionej. Nie powinno się spożywać zimnych napojów i lodów. Warto płukać gardło ziołowymi mieszankami na bazie rumianku, tymianku i wody utlenionej. Trzeba zastosować także środki uśmierzające ból, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
Choroba nowotworowa gardła – jednostronny ból gardła przy przełykaniu
Jednostronny ból gardła przy przełykaniu początkowo o stałym nasileniu, z czasem narastający może być oznaką choroby nowotworowej. Objawy raka gardła przypominają symptomy infekcji górnych dróg oddechowych i z tego powodu często są lekceważone. Rak gardła może być zlokalizowany w górnej, środkowej i dolnej części gardła. Ból gardła przy przełykaniu nierzadko promieniujący do ucha stanowi objaw typowy dla raka krtaniowej części gardła, czyli gardła dolnego.
Jak działa układ oddechowy? Zobacz film i przekonaj się co wiesz o tym układzie
Bibliografia:
1. Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2016, 12(2), s. 141–149.
2. Wiskirska-Woźnica B., Wprowadzenie do dysfagii jako problemu wielospecjalistycznego, „Otorynolaryngologia”, 2016, 15(2), s. 59–62.
3. Terlikiewicz J., Makarewicz R., Zaburzenia połykania, „Polska Medycyna Paliatywna”, 2003, 2(1), s. 31–38.
4. Czerwionka-Szaflarska M., Romańczuk B., Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2010, 4(1), s. 26–31.
5. Dudkowiak R., Poniewierka E., Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej przełyku, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2012, 14(4), s. 586–591.
6. Kalicki B., Milart J., Wachnicka‑Bąk A. i wsp., Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2012, 8(2), s. 107–110.
7. Rygalski M., Zawisza E., Sprawdzone metody leczenia bólu gardła, „Lek w Polsce”, 2015, 25(8), s. 12–17.
