Kobieta w ciąży musi liczyć się z częstym pobieraniem krwi do badań. Służy to wczesnemu wykryciu chorób, do których ciąża predysponuje, np. cukrzycy ciążowej czy zakażeniu dróg moczowych. Badania krwi w ciąży umożliwiają również wykrycie zakażeń ogólnoustrojowych (potencjalnego zagrożenia dla płodu), a także konfliktu serologicznego.
Badania krwi wykrywające ciążę
Podstawowym badaniem wykrywającym ciążę jest badanie podjednostki beta hormonu gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG). Chociaż nie wykonuje się go rutynowo z krwi jako badania potwierdzającego ciążę, poziom beta-hCG służy kontroli prawidłowego rozwoju ciąży w jej pierwszych tygodniach. Hormon jest wykrywany dostępnym w aptece nieinwazyjnym testem ciążowym. Jego stężenie rośnie regularnie i spada dopiero pod koniec 1. trymestru ciąży. Wcześniejszy spadek lub zbyt niskie stężenie beta-hCG w stosunku do norm dla danego tygodnia ciąży wiąże się z prawdopodobieństwem poronienia bądź ciąży patologicznej. Hormon ten nie jest swoisty dla ciąży; może pojawić się w niektórych stanach patologicznych, jak choroba trofoblastyczna czy nowotwory zarodkowe, a także po paleniu marihuany. Dlatego dla potwierdzenia ciąży konieczna jest wizyta u ginekologa i badanie ultrasonograficzne (USG).
Kiedy wykonuje się badania krwi w ciąży?
Pierwsza wizyta u ginekologa powinna odbyć się przed 10. tygodniem ciąży. Lekarz potwierdza wtedy ciążę. Do badań krwi zalecanych przed 10. tygodniem ciąży należą:
- grupa krwi wraz z czynnikiem Rh,
- przeciwciała odpornościowe,
- morfologia krwi,
- test przesiewowy w kierunku kiły (VDRL – venereal diseases research laboratory).
Ponadto zaleca się wykonanie nieobowiązkowych badań krwi w kierunku:
- toksoplazmozy,
- wirusa nabytego niedoboru odporności (HIV – Human immunodeficiency virus),
Kolejne badania krwi wykonywane są w następujących przedziałach czasowych:
- 11.–14. tydzień ciąży – zalecane są badania krwi w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie;
- 15.–20. tydzień ciąży – obowiązkowe jest wykonanie morfologii oraz poziomu przeciwciał anty-Rh;
- 21.–26. tydzień ciąży – badanie stężenia glukozy po podaniu 75 g glukozy; badanie kontrolne przeciwciał w kierunku toksoplazmozy (jeśli wynik w 1. trymestrze był ujemny);
- 27.–32. tydzień ciąży – morfologia i przeciwciała odpornościowe,
- 33.–37. tydzień ciąży – morfologia krwi; w grupie z podwyższonym ryzykiem ponowne badania w kierunku HIV, HCV, VDRL.
Oczywiście nie są to wszystkie badania, a jedynie rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. To, jakie dodatkowe badania krwi zleci lekarz w czasie ciąży, zależy od stanu ciężarnej, ewentualnych chorób i objawów towarzyszących. Mogą to być np. badania poziomu kreatyniny, poziomu hormonów tarczycy, hormonu tyreotropowego (TSH), poziomu progesteronu w 1. trymestrze ciąży, czy nawet posiewy krwi.
Badania genetyczne z krwi w ciąży
Do podstawowych przesiewowych nieinwazyjnych badań krwi w kierunku wad genetycznych zalicza się test podwójny i test potrójny. Badania genetyczne nie należą do badań obowiązkowych, a jedynie zalecanych. Warto je wykonać w przypadku podejrzenia jakichkolwiek obciążeń genetycznych w rodzinie oraz w tzw. później ciąży (po 35. roku życia kobiety). Badania genetyczne nie muszą być wykonywane na czczo. Pobiera się niewielką ilość krwi żylnej.
Test podwójny to inaczej test PAPP-A. Bada on obecność dwóch substancji – białka PAPP-A i poziomu beta-hCG. Badanie wykonuje się z krwi, a dodatkowo przeprowadza się USG przezierności karkowej u płodu. Test określa ryzyko zespołów Downa, Edwardsa i Patau. Niski poziom białka PAPP-A i wysoki poziom beta-hCG oraz duża przezierność karkowa mogą oznaczać prawdopodobieństwo zespołu Downa. Niskie stężenie obu tych substancji i zbyt duża przezierność karkowa sugerują zespół Edwardsa lub Patau.
Test potrójny ma na celu oszacowanie ryzyka wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa, a także rozszczepu kręgosłupa i innych zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego. Badanie ocenia poziom alfa-fetoproteiny, beta-hCG i estriolu. Test potrójny jest mniej czuły niż podwójny. Wykonuje się go właściwie głównie wtedy, kiedy kobieta nie zdążyła wykonać testu PAPP-A w 1. trymestrze ciąży.
