Co to jest poligamia? To bycie w związku z więcej niż jedną osobą. Poligamista to mężczyzna, który jest związany z wieloma kobietami w tym samym czasie – to zjawisko to poligynia. Kobieta związana jednocześnie z wieloma mężczyznami to poligamistka, a zjawisko nosi nazwę poliandria.
Rodzaje poligamii: w związkach małżeńskich i pozamałżeńskich
Pojęcie poligamii pierwotnie było związane wyłącznie z zawieraniem związków małżeńskich, ale obecnie rozszerza się je także na relacje panujące w związkach partnerskich czy konkubinatach. Małżeństwo poligamiczne to takie, w którym mężczyzna ma więcej niż jedną żonę lub kobieta więcej niż jednego męża. To dwa podstawowe rodzaje poligamii, odpowiednio poligynia i poliandria (wielożeństwo i wielomęstwo).
Poligamia seryjna występuje wówczas, gdy małżonkowie rozwodzą się, a następnie zawierają nowe związki małżeńskie. Dotyczy to także nieformalnych związków, w których ludzie się rozstają, a następnie wchodzą w relacje z nowymi osobami. Poligamią jest też bycie zamężną lub żonatym i posiadanie kochanka lub kochanki.
Związek poligamiczny inny niż małżeński także jest możliwy. W praktyce oznacza to na przykład, że więcej niż dwie osoby utrzymują ze sobą kontakty seksualne, mieszkając razem lub oddzielnie. Rodzajem poligamii jest też posiadanie dzieci z więcej niż jednym partnerem lub jedną partnerką.
Nawet w cywilizowanych państwach, w których normą jest monogamia, zdarzają się związki otwarcie poligamiczne. Ze względów prawnych takie relacje nie mogą być zalegalizowane. Najczęściej są to układy typu mąż-żona-druga kobieta żyjący w tzw. trójkącie, np. mieszkający razem.
Poligamia w kulturach świata i jej legalność
W Polsce małżeństwo poligamiczne jest zakazane i podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub jej pozbawienia do 2 lat. Poligamia jest prawnie niedozwolona w Europie i w Stanach Zjednoczonych, a także w państwach Ameryki Południowej, niektórych państwach Afryki (np. Demokratycznej Republice Konga, Angoli, Etiopii, Gwinei, Wybrzeżu Kości Słoniowej i Ghanie). Poza prawem mogą funkcjonować w tych rejonach związki poligamiczne nieformalne w zależności od indywidualnych skłonności osób zamieszkujących te obszary.
Poligamia i rodzina poligamiczna to zjawiska obserwowane w krajach afrykańskich i leżących w Azji. Dotyczy to zwłaszcza krajów muzułmańskich, w których wielożeństwo jest powiązane z religią. W państwach Bliskiego Wschodu, np. w Arabii Saudyjskiej, Iranie, Iraku czy w Syrii, dozwolone jest posiadanie kilku żon (islam dopuszcza posiadanie czterech). Poligamista w takiej sytuacji jest zobowiązany do zapewnienia wszystkim swoim małżonkom utrzymania na takim samym poziomie.
W starożytności poligamia była praktykowana w wielu rejonach świata. Częściej praktykowano poligynię, poliandria była popularna w regionach zamieszkiwanych przez wyznawców hinduizmu. W starożytnej Grecji nie dopuszczano do małżeństw poligamicznych i patrzono z góry na ludy stosujące wielożeństwo.
Potencjalne przyczyny poligamii
Poligamia w kręgach kulturowych, w których nie jest normą i w których zabrania jej prawo, może być uwarunkowana przez aspekty fizyczne (libido) oraz psychologicznie (gdy pomiędzy dwojgiem partnerów pojawiają się problemy).
Związki poligamiczne tworzą się wtedy, gdy:
- partnerzy nie poświęcają sobie wystarczająco dużo uwagi i nie są zaangażowani we wzajemne relacje jednakowo – może to skłaniać do poszukiwania uwagi u innych kobiet lub mężczyzn,
- jedna ze stron związku monogamicznego jest niedowartościowana – poligamista może uważać stosunki seksualne z więcej niż jedną kobietą lub więcej niż jednym mężczyzną za nobilitujące, w ten sposób próbuje podnieść własną samoocenę,
- brakuje zaufania między partnerami – kochanka czy kochanek może w takich przypadkach pełnić rolę powiernika i dawać wsparcie,
- brakuje dopasowania seksualnego między partnerami – trzecia osoba (a czasem także czwarta) pomaga w zaspokajaniu potrzeb seksualnych.
W kulturach, w których poligamia jest powszechna, ma ona inne przyczyny. W tym:
- czynniki demograficzne – głód, wojny i choroby wyniszczają plemiona i ludy żyjące w trudnych warunkach, np. w Afryce, a poligamia jest metodą na przedłużenie istnienia danej populacji; może mieć to związek także z chęcią posiadania bardzo licznej rodziny (rozprzestrzeniania swoich genów),
- czynniki ekonomiczne – duża liczba żon i dzieci pozwala na bardziej wydajne uprawianie ziemi czy gromadzenie majątku, dotyczy to przeważnie ludów rolniczych i pasterskich, trudniących się hodowlą zwierząt.
W państwach muzułmańskich wymiar praktyczny poligamii jest poparty wielowiekową tradycją i względami religijnymi.
