Złamanie Bennetta nosi swoją nazwę na pamiątkę doktora Edwarda Bennetta, który opisał je już w XIX wieku. Uraz jest typowy dla bokserów i innych osób uprawiających sztuki walki, dlatego nazywany jest też złamaniem bokserskim.
Złamanie Bennetta – obraz anatomiczny i objawy
Złamanie Bennetta to stan pourazowy, w którym pojawiają się jednocześnie trzy charakterystyczne elementy:
- skośne lub spiralne złamanie pierwszej kości śródręcza (czyli tej, która znajduje się na osi kciuka),
- pękniecie lub przemieszczenie części powierzchni stawowej, którą kość śródręcza łączy się z kością czworoboczną większą nadgarstka,
- podwichnięcie lub całkowite zwichnięcie stawu nadgarstkowo-śródręcznego.
Innym, podobnym wariantem uszkodzenia tej samej kości jest złamanie Lorenzo, w którym na skutek urazu dochodzi do jej fragmentacji na większą liczbę odłamów.
Polecamy: Choroby nadgarstka – przyczyny, objawy i skuteczne leczenie
Obraz kliniczny złamania Bennetta może być mylący ze względu na brak specyficznych objawów. Składa się on z zaczerwienienia, obrzęku i bolesności u nasady pierwszej kości śródręcza oraz znaczącego ograniczenia ruchomości kciuka. Zmiany w zakresie ruchu dotyczą przede wszystkim zdolności do przeciwstawiania tego palca, czyli ustawiania go tak, jakby chciało się chwycić coś kciukiem i palcem wskazującym (tak jak pęsetą). Próby poruszania ręką i złamanym palcem wywołują nasilenie bólu.
Przyczyny złamania Bennetta
Złamanie Bennetta powstaje w większości przypadków jako skutek zadania ciosu nieprawidłowo ustawioną pięścią w twardą powierzchnię. Nagłe, zwykle silne uderzenie w głowę kości śródręcza sprawia, że granica wytrzymałości tkanki kostnej zostaje przekroczona. Do jej uszkodzenia dochodzi najczęściej w miejscu, które poddane jest działaniu największej siły. W chwili ciosu kość śródręcza poruszającej się pięści opiera się najpierw o obiekt będący jego celem, a następnie od tyłu – czyli od strony swej bliższej nasady – uderzana jest przez kość nadgarstka. Siła bezwładności i nacisk całego ciężaru ciała poruszającego się „za ciosem” powodują zgniecenie i pęknięcie kości śródręcza wraz z powierzchnią stawową.
Niebezpieczeństwa związane z nieprawidłowym gojeniem się złamania Bennetta
Złamanie Bennetta dotyczy tej części kości śródręcza, która wchodzi w skład stawu nadgarstkowo-śródręcznego. Dzięki jego siodełkowatej konstrukcji w warunkach fizjologicznych kciuk uzyskuje bardzo duży zakres ruchomości, niezbędny do wykonywania ręką precyzyjnych prac. Złamanie obejmujące powierzchnię stawową może być przyczyną nieprawidłowego zrośnięcia się odłamów, co powoduje ograniczenie ruchomości kciuka i przyspieszone powstawanie zmian zwyrodnieniowych. Są one przyczyną uciążliwych, przewlekłych dolegliwości.
Skośne lub spiralne złamanie kości śródręcza tylko w niektórych wypadkach przebiega bez przemieszczenia. W większości złamań dochodzi do przesunięcia się odłamów względem siebie, gdyż siły działające wzdłuż osi kości powodują ześlizgiwanie się jej części po skośnych krawędziach. Oznacza to, że nieleczone złamanie Bennetta może doprowadzić do skrócenia kciuka i ograniczenia jego funkcji.
Trzeci element złamania Bennetta – podwichnięcie lub zwichnięcie kości śródręcza – wiąże się z naciągnięciem lub naderwaniem torebki stawowej i innych struktur włóknistych, które odpowiadają za stabilizację stawu. Jeśli nie zostanie on po złamaniu unieruchomiony na dostatecznie długi okres, pojawiającym się często powikłaniem jest jego niestabilność. Wyraża się ona brakiem możliwości wykorzystania pełnej siły mięśniowej, niezbędnej np. do utrzymywania w ręce ciężkich przedmiotów. Nadmierne napięcie mięśni może spowodować kolejne przemieszczenie kości. Dodatkowo nawrotowe podwichnięcia stymulują rozwój zmian zwyrodnieniowych.
Polecamy: Orteza nadgarstka jako element leczenia zespołu cieśni kanału nadgarstka
Sprawdź co jeść, aby mieć zdrowe i mocne kości:
Leczenie złamania Bennetta
Złamanie Bennetta może być leczone zachowawczo (czyli przy pomocy opatrunku unieruchamiającego), pod warunkiem, że:
- odłamy złamania są zaklinowane względem siebie w prawidłowym położeniu i nie przemieszczają się,
- podwichnięty kciuk udaje się odprowadzić do normalnej pozycji,
- widoczna na zdjęciach rentgenowskich powierzchnia stawowa ma, mimo istniejącego złamania, zachowaną ciągłość, tzn. pozostaje gładka, brak na niej uskoków i wystających fragmentów.
Polecamy: RTG nadgarstka – badanie kości, ocena wieku kostnego
Stan ten może być obserwowany przy pierwszym badaniu poszkodowanego albo jako efekt wykonanej w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym repozycji. Stabilizacja nadgarstka i kości śródręcza w opatrunku gipsowym jest konieczna przez okres minimalnie 5–6 tygodni.
Jeśli złamaniu Bennetta towarzyszy przemieszczenie odłamów, którego nie udaje się usunąć zwykłą repozycją albo początkowo dobre ich ustawienie pogarsza się w trakcie leczenia zachowawczego, niezbędne jest przeprowadzenie operacji przywracającej ich prawidłowe ustawienie. Stabilizację fragmentów kostnych uzyskuje się za pomocą drutów Kirschnera wprowadzonych specjalną wiertarką w kość albo poprzez zespolenie metalową płytką i śrubami kostnymi.
Niezależnie od zastosowanej metody leczenia złamania Bennetta, po uzyskaniu zrostu odłamów niezbędne jest przeprowadzenie kompletnego cyklu rehabilitacji, by odtworzyć pełny zakres ruchów kciuka.
