Zespół Reye'a to ciężka i zagrażająca życiu choroba, która może wystąpić zwłaszcza u dzieci w wieku 4-12 lat, choć pojawia się również u dorosłych, a nawet niemowląt. Nieznane są dokładne przyczyny występowania choroby, wiadomo jednak, że zazwyczaj poprzedza ją przebyta infekcja organizmu (często nawet zupełnie błaha, np. niegroźna infekcja górnych dróg oddechowych czy biegunka). Dzieci z zespołem Reye'a, przeważnie leczone były środkami zawierającymi kwas acetylosalicylowy (aspiryną, polopiryną, etopiryną itp.). Choroba jest niezwykle rzadka, towarzyszą jej gwałtowne i niepokojące objawy (obfite wymioty, symptomy neurologiczne), nierzadko prowadzi do śmierci. Powoduje zwłaszcza obrzęk mózgu oraz encefalopatię wątrobową: niewydolność wątroby połączoną z jej zwyrodnieniem tłuszczowym. Największa zapadalność na tę chorobę obserwowana jest zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, kiedy odporność u dzieci może być osłabiona, a przez to zwiększa się podatność na różnego typu infekcje.
Zespół Reye'a - przyczyny występowania
Nie wiadomo, jakie są dokładne przyczyny wystąpienia zespołu Reye'a. Pojawienie się choroby na ogół łączone jest z przebytą wcześniej infekcją, a także z zażywaniem leków zawierających kwas acetylosalicylowy. Zespół Reye'a bywa często poprzedzony chorobami, takimi jak: grypa, ospa, różyczka, świnka, półpasiec, a także infekcjami spowodowanymi przez rynowirusy, reowirusy lub adenowirusy. Ryzyko wystąpienia choroby może być również związane z narażeniem dzieci na działanie niektórych toksyn, np. środków owadobójczych, pestycydów, rozpuszczalników do farb . Nie istnieją określone zasady profilaktyki, które pomagają ustrzec się przed wystąpieniem zespołu Reye'a. Dla bezpieczeństwa warto jednak zrezygnować z podawania dzieciom leków zawierających kwas acetylosalicylowy (aspiryny itp.). Bezpieczniejszym rozwiązaniem są leki zawierające paracetamol, które mają podobne działanie: przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a przy tym są lepiej tolerowane przez organizm dziecka.
Zespół Reye'a - objawy
Objawy zespołu Reye'a są niepokojące i często bywają mylone z innymi poważnymi chorobami, np. zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, zapaleniem mózgu, zapaleniem wątroby czy zatruciami niektórymi lekami i toksynami. Choroba pojawia się zazwyczaj 1-2 dni po przebytej infekcji (przeziębieniu, niektórych chorobach zakaźnych, biegunce itp.). Z wystąpieniem zespołu Reye'a wiąże się uszkodzenie układu nerwowego (np. obrzęk mózgu) oraz encefalopatia wątrobowa (niewydolność wątroby, na ogół połączona z jej tłuszczowym zwyrodnieniem). Ostra niewydolność wątroby i mózgu spowodowana jest najprawdopodobniej uszkodzeniami struktur komórkowych (mitochondriów), polegającymi na zaburzeniu metabolizmu zainfekowanych wirusem komórek. Skutkiem są objawy, takie jak:
- gwałtowne, obfite wymioty;
- biegunki;
-
nadmierna senność, przysypianie;
- drażliwość i płaczliwość, agresja, nieracjonalne zachowania itp.;
- problemy ze wzrokiem i słuchem;
- objawy neurologiczne: zaburzenia mowy, splątanie itp.;
-
drgawki;
- nieprawidłowości podczas oddychania (nadmiernie głęboki lub zbyt płytki oddech);
- osłabienie lub porażenie kończyn (górnych i dolnych);
- dezorientacja i zaburzenia świadomości;
- nielogiczne odpowiedzi na pytania;
- utrata przytomności.
Do poważnych objawów, które nie są dostrzegalne "gołym okiem" należy hipoglikemia (spadek stężenia glukozy we krwi), obrzęk mózgu i innych narządów wewnętrznych oraz stłuszczenie wątroby. W skrajnych sytuacjach może dojść do poważnego uszkodzenia mózgu, które prowadzi do śmierci pacjenta.
Zespół Reye'a - diagnoza, leczenie i rokowania
Wystąpienie powyższych objawów u dziecka wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Rokowania przy zespole Reye'a w dużej mierze zależą od szybkiego wykrycia choroby i możliwie jak najwcześniejszego wdrożenia leczenia. Celem zdiagnozowania zespołu Reye'a lekarz zleca badania laboratoryjne z krwi. O wystąpieniu choroby świadczą między innymi następujące wyniki badań laboratoryjnych:
- wzrost aktywności enzymów wątrobowych (aminotransferazy asparaginianowej - AST i aminotransferazy alaninowej - ALT);
- podwyższone stężenie amoniaku;
- hipoglikemia (obniżony poziom glukozy we krwi);
- zmniejszenie wskaźnika protrombiny;
- wzrost leukocytozy w morfologii krwi.
Ponadto wykonuje się badania histopatologiczne próbek pobranych z wątroby (pozwala to na stwierdzenie stłuszczenia wątroby) oraz płynu mózgowo-rdzeniowego.
W przypadku potwierdzenia zespołu Reye'a leczenie wymaga hospitalizacji, często na oddziale intensywnej opieki medycznej (OIOM-ie). Diagnoza wymaga również wykluczenia innych chorób, które mogą dawać bardzo zbliżone objaw (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, zapalenie wątroby, zatrucia lekami i toksynami). Nie istnieje konkretny lek na tę chorobę - terapia polega przede wszystkim na leczeniu objawowym (tj. przeciwgorączkowym, przeciwwymiotnym itp.), nawadnianiu organizmu oraz podtrzymywaniu i stabilizacji funkcji życiowych pacjenta. Należy pamiętać, że zespół Reye'a ma bardzo gwałtowny przebieg, a nieleczony niemal zawsze kończy się zgonem.
