Polub nas na Facebooku
Czytasz: Zespół Downa (trisomia 21): charakterystyka, przyczyny objawy, leczenie
menu
Polub nas na Facebooku

Zespół Downa (trisomia 21): charakterystyka, przyczyny objawy, leczenie

NAN

Fot: dtatiana / stock.adobe.com

Zespół Downa to wada genetyczna, zwana inaczej trisomią 21. Pojawia się w wyniku mutacji w kodzie genetycznym, na skutek której w 21. parze chromosomów występuje jeden nadliczbowy. Skutkiem jest szereg wad wrodzonych, a także lekka lub umiarkowana niepełnosprawność intelektualna.

Zespół Downa to nie choroba, ale zespół wrodzonych wad genetycznych, którym towarzyszy upośledzenie umysłowe (zazwyczaj w stopniu lekkim). Nazwa pochodzi od nazwiska brytyjskiego lekarza, Johna Langdona Downa, który w roku 1866 po raz pierwszy opisał objawy charakterystyczne dla tej jednostki.j. Zespół Downa (inaczej trisomia 21, dawniej także mongolizm) należy do najczęściej spotykanych wad genetycznych i zdarza się raz na 800-1000 żywych urodzeń. Wiadomo, że ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa statystycznie wzrasta z wraz wiekiem matki (zwłaszcza u kobiet po 40. roku życia).

Zespół Downa: przyczyny i dziedziczenie

Przyczyną powstawania zespołu Downa jest spontaniczna, samorzutna mutacja w obrębie kodu genetycznego, a dokładniej - w 21. parze chromosomów. Wskutek błędu genetycznego dochodzi do tzw. trisomii, czyli potrojeniu 21. chromosomu. Zespół Downa może powstać na skutek jednej z czterech nieprawidłowości:

  • trisomia 21 (trisomia prosta) - podczas formowania się i podziału gamet (komórek rozrodczych żeńskich lub męskich) powstaje dodatkowa para chromosomów, wówczas komórka rozrodcza (plemnik lub komórka jajowa) ma 23 chromosomy zamiast 22 (nieprawidłowość ta warunkuje ok. 95% przypadków zespołu Downa);
  • translokacja robertsonowska - nieprawidłowe rozmieszczenie chromosomów; dochodzi do niej, gdy chromosom 21 łączy się poprzez tzw. długie ramię z chromosomem 14. Pojawia się u ok. 4% osób z zespołem Downa;
  • mozaicyzm - dotyczy około 1% przypadków: to wada, w wyniku której część komórek organizmu ma prawidłową liczbę chromosomów, a część nie;
  • duplikacja fragmentu chromosomu 21 - rzadka wada polegająca na podwojeniu fragmentu chromosomu 21.

Dziedziczenie zespołu Downa występuje niezwykle rzadko - w przypadkach, kiedy ojciec lub matka, samemu będąc zdrowymi, są nosicielami translokacji robertsonowskiej. Jedynym udowodnionym naukowo czynnikiem ryzyka wystąpienia zespołu Downa jest
wiek matki. Ryzyko wzrasta już po 35., a zwłaszcza po 40. roku życia matki.

Zespół Downa: objawy

Zespół Downa charakteryzuje się bardzo szerokim spektrum objawów, spośród których większość objawów ma postać niegroźnych dla życia dysmorfii (wad budowy) narządów i anomalii w wyglądzie chorej osoby. Nie ma jednego objawu, który z całą pewnością musi wystąpić u każdej osoby z zespołem Downa. Oznaki mogą wystąpić w różnych kompilacjach i różnym stadium nasilenia. Do symptomów charakterystycznych należą:

  • wady budowy czaszki: krótkogłowie, małogłowie, spłaszczona potylica itp.;
  • płaski profil twarzy;
  • charakterystyczny, "mongoloidalny" kształt oczu (przyśrodkowe kąty oka poniżej poziomu kątów bocznych); skośne, szeroko rozstawione oczy (hiperteloryzm oczny);
  • nieprawidłowości w budowie podniebienia;
  • zmarszczka nakątna w obrębie kątów nosa;
  • jasne plamki na tęczówce (tzw. plamki Brushfielda);
  • wady wzroku: najczęściej krótkowzroczność (ok. 70% przypadków), oczopląs, zez, zaćma wrodzona (ok. 3%) itp.;
  • charakterystyczna budowa nosa: krótki nos z płaską nasadą i szerokim grzbietem;
  • wystający język (spowodowany m.in. małą objętością jamy ustnej);
  • nisko osadzone, małe małżowiny uszne;
  • zaburzenia słuchu (ok. 66% przypadków);
  • niedorozwój umysłowy w stopniu lekkim lub umiarkowanym (rzadziej w stopniu znacznym);
  • pojedyncza bruzda dłoni (bruzda poprzeczna), zwana też bruzdą małpią;
  • nieprawidłowości w budowie palców;
  • marmurkowata skóra;
  • krótka szyja, rzadziej płetwistość szyi;
  • dodatkowy fałd skóry na karku (w okresie niemowlęcym);
  • nieprawidłowości w budowie kości;
  • wrodzone wady serca i naczyń krwionośnych (m.in. wspólny kanał przedsionkowo-komorowy, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej lub międzykomorowej, wypadanie płatka zastawki mitralnej i inne);
  • wrodzone wady układu pokarmowego;
  • wady układu moczowo-płciowego.

Osoby z zespołem Downa o lekkim lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności intelektualnej na ogół dobrze radzą sobie z nauką codziennego funkcjonowania i są w stanie wykonywać większość czynności (np. ubieranie się, jedzenie) bez pomocy opiekuna. Chorzy z zespołem Downa wymagają jednak stałej, specjalistycznej opieki medycznej.

Zespół Downa: diagnoza, leczenie i rehabilitacja

Przy obecnym stanie medycyny zespół Downa diagnozowany jest już na etapie życia prenatalnego. Pewne zmiany wskazujące na możliwość wystąpienia trisomii 21 mogą być dostrzegalne już podczas badania ultrasonograficznego (USG) w ciąży. Jeżeli istnieje takie podejrzenie, lekarz zaleca wykonanie specjalistycznych badań prenatalnych, które mogą z dużym prawdopodobieństwem potwierdzić diagnozę. Zespół Downa jest nieuleczalny. Terapia osoby z zespołem Downa polega głównie na leczeniu chorób współwystępujących, a także na rehabilitacji, która ma na celu poprawę komfortu życia i umożliwienie wykonywania podstawowych czynności. Przebieg leczenia i terapii może być bardzo różny, gdyż jest uzależniony od rodzaju i stopnia nasilenia objawów. Niekiedy niezbędne jest leczenie chirurgiczne (operacyjne), np. w przypadku wrodzonych wad serca czy układu kostno-stawowego. 

Dzieci z zespołem Downa wymagają stałej rehabilitacji ruchowej oraz intelektualnej (pomocy pedagogicznej, logopedycznej). Ciągła i intensywna stymulacja ruchowa, dotykowa i słuchowa daje na ogół dobre efekty. Im intensywniejsza rehabilitacja dziecka z zespołem Downa, tym większa szansa na poprawę jakości jego życia i względnie normalne funkcjonowanie w przyszłości.

Zobacz film: Badania genetyczne. Źródło: 36,6

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
143
8
Polecamy
Zespół Patau (trisomia chromosomu 13) - przyczyny, objawy, leczenie
Zespół Patau (trisomia chromosomu 13) - przyczyny, objawy, leczenie TVN zdrowie
Zespół Di George'a (mikrodelecja 22q11):
charakterystyka, objawy, dziedziczenie
Zespół Di George'a (mikrodelecja 22q11): charakterystyka, objawy, dziedziczenie TVN zdrowie
Zespół Ehlersa-Danlosa.
Jakie są objawy i metody leczenia?
Zespół Ehlersa-Danlosa. Jakie są objawy i metody leczenia? Dzień Dobry TVN
Ginekomastia = zabieg?
Czy są inne sposoby na usuwanie ginekomastii?
Ginekomastia = zabieg? Czy są inne sposoby na usuwanie ginekomastii? Dzień Dobry TVN
Komentarze (1)
Marysieńka
Moje dziecko ma ZD. Jest moim słoneczkiem i najlepszym co w życiu mnie spotkało. Staramy się złagodzić wszelkie objawy i znieść jego ograniczenia. Stosujemy rehabilitację, leczenie aminokwasami (aminocure.pl) i co tydzień mamy psychologa i logopedę.
Czytaj całość
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty