Zapalenie rdzenia kręgowego atakuje istotną część układu nerwowego i powoduje zaburzenia zarówno w sferze ruchowej (motorycznej), czuciowej, jak i wegetatywnej.
Zapalenie rdzenia kręgowego – przyczyny
Zapalenie rdzenia kręgowego to choroba spowodowana najczęściej przez drobnoustroje, głównie wirusy. Nawet banalna infekcja może spowodować powikłania pod postacią ostrych objawów neurologicznych. Najczęściej spotyka się ten zespół chorobowy w przebiegu infekcji enterowirusami (Coxackie, ECHO, polio), wirusem opryszczki, półpaśca, cytomegalii (CMV), wirusem Epsteina-Barr (EBV) lub w przebiegu AIDS. Podobny efekt wywołać mogą kiła, gruźlica, borelioza lub leptospiroza. W części przypadków przyczyny nie udaje się ustalić – mówi się wtedy o samoistnym (idiopatycznym) zapaleniu rdzenia kręgowego.
Charakterystyczną postać choroby – poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego – wiąże się też z innymi czynnikami, takimi jak choroby układowe (np. toczeń układowy rumieniowaty), inne schorzenia tkanki łącznej, sarkoidoza, stwardnienie rozsiane, zaburzenia ukrwienia rdzenia (zawał).
Poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego – objawy
Poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego objawia się początkowo w sposób nieswoisty: gorączka, bóle głowy, opasujące bóle pleców, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka. Bardzo szybko pojawiają się zaburzenia czucia w obrębie tułowia i kończyn, a następnie niedowłady i porażenia wiotkie (z obniżonym napięciem mięśniowym). Chory przestaje kontrolować oddawanie stolca i moczu. Niekiedy występują objawy oponowe.
Polecamy: Rdzeń kręgowy – anatomia, uszkodzenia i choroby
O tym, jak dbać o kręgosłup? dowiecie się z filmu:
Zapalenie rdzenia kręgowego – objawy w pozostałych postaciach
Objawy choroby mogą sugerować jedną z dwóch pozostałych jej postaci. W zapaleniu rogów przednich rdzenia kręgowego niemal od początku pojawiają się porażenia kończyn. Początkowo dotyczą one kończyn dolnych, następnie obejmują zwieracze. Jeśli zapalenie rdzenia kręgowego lokalizuje się też w jego odcinku szyjnym, porażenie rozprzestrzenia się na kończyny górne. Charakterystyczną cechą jest brak zaburzeń czucia.
W zapaleniu rdzenia towarzyszącym zapaleniu mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych pojawiają się zwykle objawy ruchowe, czuciowe i wegetatywne. Najczęściej równolegle występują objawy oponowe, w ciężkich przypadkach również zaburzenia świadomości oraz objawy niewydolności ośrodka oddechowego i symptomy ciasnoty śródczaszkowej (nadmiernego ciśnienia w obrębie mózgoczaszki).
Polecamy: Zapalenie opon mózgowych – objawy, przyczyny, powikłania
Zapalenie rdzenia kręgowego – rozpoznanie
Zapalenie rdzenia kręgowego rozpoznaje się wstępnie w badaniu neurologicznym. Ostateczne potwierdzenie wymaga badań obrazowych (głównie rezonansu magnetycznego – MR – z podaniem kontrastu), badania płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) oraz testów mikrobiologicznych i serologicznych. Niezmiernie ważne jest szybkie rozpoznanie tego schorzenia, gdyż wczesne podjęcie celowanej terapii zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia trwałych następstw neurologicznych.
Zapalenie rdzenia kręgowego – leczenie
Leczenie zapalenia rdzenia kręgowego odbywa się w warunkach szpitalnych, często (w przypadku etiologii infekcyjnej) na oddziałach zakaźnych. Niezbędna jest stała opieka neurologiczna, a w razie potrzeby neurochirurgiczna.
Leczenie obejmuje oczywiście pierwotną przyczynę zachorowania (infekcja bakteryjna, wirusowa, choroba układowa), lecz podstawowe znaczenie ma ograniczenie objawów neurologicznych (porażenia, objawy ucisku na rdzeń, ciasnota wewnątrzczaszkowa). Stosuje się w tym celu mineralokortykosteroidy, a jeśli to konieczne – odwadniające leki moczopędne i osmotycznie czynne. W najcięższych przypadkach ze zdiagnozowanym uciskiem struktur kostnych na tkankę nerwową (czy to w obrębie czaszki, czy kanału kręgowego), niezbędna może być interwencja neurochirurgiczna.
Zapalenie rdzenia kręgowego – rehabilitacja
Rehabilitacja ma wielkie znaczenie w przywracaniu choremu pełnej sprawności. Niekiedy następstwa choroby (pod postacią niedowładów lub porażeń) są trwałe, ale najczęściej większość zmian obserwowanych po ustąpieniu ostrej fazy choroby cofa się w ciągu kilku, kilkunastu miesięcy.
Bardzo istotne znaczenie ma wczesne wdrożenie rehabilitacji u chorego z zapaleniem rdzenia kręgowego. Porażenia wiotkie powodują, że z braku stymulacji nerwowej mięśnie szybko tracą sprawność, dochodzi do dużego ubytku ich masy. Jednocześnie powstają ograniczenia ruchomości w stawach, które również mogą opóźnić powrót do pełnej sprawności. W celu zapobieżenia takim zmianom prowadzi się różnorodne ćwiczenia (elektrostymulację, ruchowe ćwiczenia bierne, masaże). Kiedy choroba mija, nieustanna praca fizjoterapeutów (działających w porozumieniu z neurologami) pozwala na szybsze osiągnięcie przez pacjenta samodzielności i ograniczenie zakresu trwałych skutków choroby.
Rokowanie w zapaleniu rdzenia kręgowego
Rokowanie w zapaleniu rdzenia kręgowego jest zależne od rozległości procesu chorobowego i stanu chorego w chwili rozpoznania choroby oraz od pierwotnej przyczyny wystąpienia objawów. Wczesne rozpoczęcie leczenia i rehabilitacji pozwala często na szybszy powrót do normalnej lub tylko nieznacznie ograniczonej aktywności. Osoby, które przebyły zapalenie rdzenia kręgowego, pozostają pod opieką neurologa i poddawane są okresowym badaniom kontrolnym.
