Czyrak jest to zapalenie bakteryjne mieszków włosowych. Wywołuje go gronkowiec złocisty i powoduje powstanie zapalnego guza z czopem martwiczym. Mianem czyraczności określa się występowanie licznych czyraków w różnych okolicach ciała.
Co to jest czyrak?
Czyraki często pojawiają się u osób z osłabioną odpornością oraz cukrzycą. Zmiany tego typu pojawiają się w miejscach, w których znajdują się mieszki włosowe. Najczęściej są zlokalizowane na twarzy, karku, pod pachami, na pośladkach, a także w przedsionku nosa i zewnętrznym przewodzie ucha. W przypadku powstania czyraka w okolicy górnej wargi, oczodołu lub nosa bakteria może dostać się do krwiobiegu i trafić do żył z rejonu mózgowia. Stamtąd niekiedy trafia do opon mózgowych lub do zatoki jamistej.
Zmianom mogą towarzyszyć gorączka i powiększenie węzłów chłonnych. Zawsze wiążą się z bólem okolicy, w której powstały. Początkowo wyglądają jak rumieniowo-naciekowa zmiana, która pojawia się w okolicy mieszków włosowych. W tym miejscu powstaje niewielki czerwonofioletowy guzek. Po około 4-6 dniach zmienia się w krostę, ulegającej martwicy i rozpadowi. Towarzyszy temu wytworzenie się czopa martwiczego. Czyrak zazwyczaj samoczynnie oczyszcza się z ropy poprzez ubytek w skórze przypominający nieduży krater. Kiedy zmiana zostanie oczyszczona, po zagojeniu się rany, powstaje blizna. Zdarza się, że czyrak nie pęka i w jego miejsce pojawia się zagłębiona blizna.
Pojawienie się tego typu zapalenia powinno zostać skonsultowane z lekarzem dermatologii. Na wizytę należy się zgłosić szczególnie pilnie, gdy powstało ono na twarzy lub wraz z nim wystąpiły objawy ogólne, takie jak gorączka. Rozpoznanie czyraka odbywa się na podstawie obejrzenia zmiany. W przypadku mnogich lub nawracających zmian należy wykonać badanie mikrobiologiczne wymazu pobranego z miejsca zapalenia. Równocześnie powinno zostać przeprowadzone badanie wrażliwości na antybiotyki (antybiogram). Lekarze często zlecają także badanie mające na celu wykluczyć nosicielstwo gronkowca złocistego poprzez pobranie wymazu z nosa.
Jakie funkcje pełni skóra człowieka? Dowiedzcie się z filmu:
Wyciskanie czyraka – czy jest bezpieczne?
Samodzielne wyciskanie i przecinanie czyraka jest zdecydowanie odradzane przez lekarzy. Może bowiem sprawić, że dojdzie do rozsiania bakterii i uogólnionego zakażenia. Należy zaczekać, aż zmiana samoczynnie pęknie i oczyści się z zalegającej w jej wnętrzu ropy. Kiedy wytworzy się krater, również nie należy dodatkowo naciskać na zmianę. Warto uzbroić się w cierpliwość. Po oczyszczeniu się okolic mieszka włosowego należy przemyć wacikiem zakażoną ranę. Ma to na celu zapobieganie dalszemu przenoszeniu bakterii. Po przyłożeniu jałowego opatrunku należy zdezynfekować miejsce, w którym znajduje się czyrak wodą utlenioną. Warto wiedzieć, że wyciek ropy może trwać nawet kilka dni – długość tego procesu zależy od wielkości i głębokości zmiany. Jeśli będzie to konieczne, dermatolog może zadecydować o chirurgicznym przecięciu guzka czyracznego. Może to nastąpić np. w przypadku bardzo dużej bolesności w obrębie zakażonego miejsca.
Leczenie czyraków
Jeśli czyrak umiejscowił się w stale drażnionym miejscu, a więc na dłoniach, stopach, pośladkach, pod paskiem od spodni lub pod ramiączkiem stanika, lekarz najczęściej przepisuje antybiotyk (doustnie bądź w postaci maści do smarowania bezpośrednio na zmianę). Zazwyczaj stosowane są preparaty z grupy penicylin oraz cefalosporyny. We wczesnym etapie rozwoju czyraka można włączyć miejscowe leczenie w postaci okładów z ichtiolu lub smarowania maścią ichtiolową. Ten składnik ma bowiem działanie wysuszające i przyspiesza formowanie się czopa martwiczego oraz pęknięcie krosty. Nacinanie chirurgiczne połączone z usunięciem martwiczych tkanek to kontrowersyjny temat związany z leczeniem czyraków. Stosuje się je zazwyczaj w przypadku czyraka gromadnego, czyli kiedy zmian jest kilka, lub przy dużej, bolącej zmianie.
Nacięcie zmniejsza bolesność i powinno być wykonywane w trakcie antybiotykoterapii. W wielu ośrodkach, m.in. w Klinice Dermatologicznej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach oraz w Katedrze Chorób Skóry Instytutu Medycznego w Saratowie, zostały przeprowadzone badania na temat działania propolisu na czyraki. Okazał się skutecznym lekiem w chorobach skóry wywołanych przez bakterie takie jak gronkowiec. W Klinice Dermatologicznej AM w Katowicach zastosowano maść o zawartości 3% wyciągu z propolisu. U 5 na 6 osób doszło do pełnego wyleczenia, a stan 1 z badanych wyraźnie się poprawił.
Natomiast w Saratowie przeprowadzono badanie na 90 chorych od 16 do 50 lat. U 70 z nich występowały czyraki, a u 20 – zakażenie gruczołów potowych. Włączono 20% maść propolisową i nakładano ją raz dziennie pod opatrunek gazowy. Leczenie rozpoczynano w 2-3 dniu od rozpoznania zakażenia. Wyniki porównywano z grupą chorych leczonych konwencjonalnie, za pomocą środków z ichtiolem i antyseptycznych. Okazało się, że już 20-30 minut po nałożeniu propolisu ból się zmniejszał. Leczenie czyraków u osób, u których zastosowano maść propolisową trwało około 10 dni. Natomiast u chorych, którzy używali środków ichtiolowych – ponad 20 dni.
Bibliografia:
- Wybrane Problemy Kliniczne, Zakażenia skóry i tkanek miękkich — złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej, Mariusz Stasiak, Jerzy Lasek, Zbigniew Witkowski, Wojciech Marks, Katarzyna Gołąbek (Katedra i Klinika Chirurgii Urazowej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego)
- Leczenie propolisem chorób skóry wywołanych przez drobnoustroje
