Polub nas na Facebooku
Czytasz: Wazopresyna – jaką spełnia funkcję w organizmie? O czym świadczy jej niedobór?
menu
Polub nas na Facebooku

Wazopresyna – jaką spełnia funkcję w organizmie? O czym świadczy jej niedobór?

mocz

Fot.: ruigsantos / stock.adobe.com

Wazopresyna odpowiada za regulację gęstości moczu i ciśnienie tętnicze. Hormon określany jako antydiuretyczny jest produkowany przez podwzgórze, a wydzielany i magazynowany przez tylny płat przysadki mózgowej. Za zwiększoną produkcję substancji jest odpowiedzialny ośrodkowy układ nerwowy.

Wazopresyna jest hormonem białkowym, którego rola polega głównie na funkcji regulacyjnej. Za jej zbyt wysokie stężenie może odpowiadać ból i stres. Z kolei jej obniżone wydzielanie obserwowane jest u osób m.in. spożywających zbyt duże ilości alkoholu.

Jakie funkcje ma wazopresyna?

Wydzielanie wazopresyny w większych ilościach może być spowodowane przyjmowaniem niektórych leków. Jej poziom jest zależny od hormonów takich jak adrenalina, kortyzol i hormony płciowe. Ponadto w zwiększonej dawce produkowana jest podczas snu, kiedy dochodzi do obniżenia ciśnienia tętniczego.

W organizmie zdrowego człowieka wazopresyna odpowiada za gęstość moczu i ciśnienie tętnicze. Wpływa na resorpcję, czyli zwrotne wchłanianie wody, podwyższa ciśnienie tętnicze (przez działanie obkurczające na mięśnie gładkie), a także ma udział w wytwarzaniu hormonu tarczycowego (TSH), hormonu stymulującego produkcję kortyzolu (ACTH) oraz hormonu wzrostu (GH). Funkcje wazopresyny są więc bardzo wszechstronne. Antydiuretyna bierze również udział w procesach termoregulacji organizmu, reguluje uczucie pragnienia i rytm biologiczny.

Zbyt wysokie stężenie tego hormonu może wywołać tzw. zespół Schwartza-Barttera, w wyniku którego dochodzi do zatrzymania nadmiaru wody, podczas gdy poziom elektrolitów we krwi wyraźnie spada (głównie sodu). Objawy są bardzo zróżnicowane, zwłaszcza na początku choroby. W jej zaawansowanej fazie występują często: mdłości, wymioty, nadmierna drażliwość i wahania nastrojów, a w niektórych przypadkach dochodzi do zaburzeń psychicznych. W bardzo zaawansowanym stadium schorzenia może dojść do drgawek i śpiączki. Ponieważ objawy są charakterystyczne dla wielu chorób, w celu potwierdzenia zespołu Schwartza-Barttera zleca się przeprowadzenie badania krwi, aby określić poziom sodu, chlorku potasu i tzw. osmolalność, czyli stężenie roztworu we krwi.

Wazopresyna – niedobór

Niedobór wazopresyny wywołuje tzw. moczówkę prostą, w której przebiegu najbardziej charakterystyczne są duże pragnienie i zwiększona produkcja moczu. Jest to rzadkie schorzenie, które może pojawić się w trakcie ciąży. U zdrowego człowieka nadmiar płynów wydalany jest przez nerki w postaci moczu. Proces ten jest regulowany przez hormon antydiuretyczny, który, uwalniany do krwiobiegu, zagęszcza mocz. 

Moczówka ciążowa występuje, ponieważ enzym wytwarzany przez łożysko może niszczyć wazopresynę w organizmie matki. Defekt kanalików nerkowych, które nie reagują prawidłowo na obecność hormonów, prowadzi z kolei do tzw. moczówki nerkopochodnej, a uszkodzenie przysadki mózgowej lub podwzgórza może spowodować postać centralną choroby. Poważne nieprawidłowości w obrębie mózgu często są wynikiem interwencji chirurgicznej, infekcji lub urazu głowy, w których wyniku zostaje zaburzony proces produkcji i wydzielania hormonu. Moczówka może się również pojawić po nadmiernym spożyciu płynów, kiedy zostaje zaburzony mechanizm odpowiadający za uczucie pragnienia.

Poza wzmożonym pragnieniem do objawów choroby zalicza się również: zmęczenie, podwyższoną temperaturę, zaparcia i spocone dłonie. Alarmującym symptomem jest wzmożona mikcja, zwłaszcza w nocy (tzw. nykturia), która może doprowadzić do oddawania aż do 15 litrów płynów na dobę. Dla porównania – zdrowy człowiek oddaje około 1,5 do 2,5 litra moczu dziennie.

Wazopresyna – badanie

Badanie stężenia wazopresyny wykonuje się przede wszystkim przy podejrzeniu moczówki, zespołu Schwartza-Barttera oraz zaburzeń elektrolitowych, a zwłaszcza hiponatremii (chorobowy stan obniżonego poziomu sodu we krwi).

Polega ono na pobraniu krwi z żyły łokciowej i określeniu stężenia, które powinno zamykać się w normie 1,85–7,4 pmol/l (2–8 pg/ml). Należy pamiętać, że przed badaniem trzeba być na czczo. Interpretacji wyników można dokonać jedynie przy znajomości bieżącej molalności osocza, której wartość prawidłowa powinna wynosić 280–295 mmol/kg wody.

Jeżeli natomiast diagnoza wymaga określenia także rodzaju moczówki, konieczne jest wykonanie testu z podaniem wazopresyny. Zmniejszenie oddawania ilości moczu po zaaplikowaniu hormonu potwierdzi postać centralną moczówki.

Wazopresyna – preparaty

W zależności od rodzaju zaburzeń osobom cierpiącym na niedobór lub nadmiar wazopresyny można podawać preparaty o działaniu analogicznym lub antagonistycznym do hormonu. Syntetycznymi substancjami o podobnym działaniu są desmopresyna (zmniejsza diurezę i może być podawana w terapii moczówki prostej centralnej) i terlipresyna (oddziałuje głównie na naczynia krwionośne, ponieważ prowadzi do skurczu komórek mięśni gładkich i ma wysoką skuteczność w tamowaniu krwawień).

Antagoniści wazopresyny to z kolei tzw. waptany, czyli związki, które stosuje się w leczeniu hiponatremii, niewydolności serca czy marskości wątroby.

Zobacz film: Jakie badania warto zrobić na wiosnę? Źródło: Dzień Dobry TVN


Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
34
5
Polecamy
Nadmiar magnezu - przyczyny, objawy i leczenie
Nadmiar magnezu - przyczyny, objawy i leczenie Dzień Dobry TVN
Chroniczne zmęczenie.
Przyczyny, objawy i metody na ciągłe zmęczenie
Chroniczne zmęczenie. Przyczyny, objawy i metody na ciągłe zmęczenie Dzień Dobry TVN
Badanie aldosteronu – normy.
Co oznaczają nadmiar i niedobór? 
Badanie aldosteronu – normy. Co oznaczają nadmiar i niedobór?  TVN zdrowie
Mineralokortykoidy – hormony kory nadnerczy.
Rola i preparaty
Mineralokortykoidy – hormony kory nadnerczy. Rola i preparaty TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty