Polub nas na Facebooku
Czytasz: Wapń zjonizowany – badanie i normy, działanie, skutek niedoborów
menu
Polub nas na Facebooku

Wapń zjonizowany – badanie i normy, działanie, skutek niedoborów

Próbka krwi do badania

Fot: Andrew Brookes / gettyimages.com

Wapń zjonizowany (wolny) we krwi to biodostępna część zasobów tego pierwiastka, która może wchodzić w różnego typu reakcje z komórkami ciała. Niedobór frakcji jonowej może doprowadzić do nagłych zaburzeń klinicznych, nawet przy wysokim poziomie wapnia całkowitego.

Wapń zjonizowany we krwi to wolne jony tego pierwiastka, które znajdują się w osoczu, mogą być dowolnie wychwytywane przez komórki różnych narządów ciała i wykorzystywane do ich potrzeb. Reszta wapnia we krwi to pierwiastek nieaktywny – powiązany np. z krwinkami i białkami. Nie może być on w danej chwili użyty do innych celów.

Wapń zjonizowany a wapń całkowity

W ramach rutynowych badań laboratoryjnych określa się poziom wapnia całkowitego we krwi. Przyjmuje się, że w warunkach fizjologicznych około połowy tej puli stanowi wapń zjonizowany, dostępny do wykorzystania. Jednak w przebiegu niektórych chorób, zaburzeń wodno-elektrolitowych lub hormonalnych, niedoborów białka w osoczu albo ograniczenia podaży wapnia stosunek ten może się zmieniać. Dlatego oszacowania realnych niedoborów wapnia powinno się dokonywać na podstawie badania poziomu frakcji zjonizowanej.

Normy poziomu wapnia całkowitego i zjonizowanego

Norma dla badań laboratoryjnych poziomu wapnia nie jest stała. Zależna jest od użytej metody, sprzętu, zastosowanych odczynników oraz laboratorium, w którym wykonywane są analizy. Dlatego każda instytucja podaje wraz z wynikami zakres tzw. wartości referencyjnych, które określają granice prawidłowych poziomów badanego parametru.

Poprawność tych danych jest weryfikowana w trakcie automatycznej kalibracji kombajnów laboratoryjnych oraz w trakcie testowych badań wykonywanych z użyciem specjalnie do tego celu przygotowanych próbek.

Uśrednione normy zawierają się w przedziałach:

  • 2,2–2,75 mmol/l (9–11 mg/dl) dla wapnia całkowitego,
  • 1,0–1,3 mmol/l (4–5,2 mg/dl) dla wapnia zjonizowanego.

Zobacz film: Składniki krwi i ich funkcje. Źródło: Getty Images / iStock

Podwyższony poziom wapnia zjonizowanego

Podwyższenie poziomu wapnia zjonizowanego należy rozumieć jako bezwzględny wzrost jego koncentracji we krwi, a nie procentowe zwiększenie stosunku frakcji zjonizowanej do wapnia całkowitego.

Podwyższone wartości obserwuje się w następujących stanach:

  • zakłócenie równowagi kwasowo-zasadowej lub wodno-elektrolitowej,
  • zwiększone uwalnianie wapnia z kości (np. z powodu gruźlicy, nacieku nowotworowego albo przebudowy struktury po złamaniu),

Organizm zwykle dobrze radzi sobie z nadmiarem wapnia i szybko go eliminuje, głównie przez nerki.

Niedobór wapnia zjonizowanego – przyczyny

Niedobór wapnia zjonizowanego może być wywołany przez zbyt małą podaż wapnia w diecie albo nieprawidłowe wchłanianie tego pierwiastka. Częstymi przyczynami są niedostateczne stężenie witaminy D w ścianie jelita albo zespół złego wchłaniania, będący objawem przewlekłych stanów zapalnych jelita grubego.

Inne przyczyny to:

  • pooperacyjne, znaczne skrócenie jelita,
  • interakcje przyjmowanych leków z wapniem albo z witaminą D,
  • zwiększona, wymuszona diureza (wydzielanie moczu), powodująca dodatkową utratę wapnia,
  • niedobór parathormonu (wydzielanego przez przytarczyce),

Niedobór wapnia zjonizowanego – objawy

Podstawowe objawy niedoboru wapnia (hipokalcemii) związane są z upośledzeniem przewodnictwa impulsów nerwowych. Główne symptomy wynikają z nieprawidłowego działania tzw. płytki nerwowo-mięśniowej, gdzie impulsy elektryczne są zamieniane na czynność mechaniczną.

Pierwszymi objawami, które pojawiają się przy spadku stężenia wolnego wapnia, są powierzchowne zaburzenia czucia (o typie swędzenia czy palenia), delikatne drżenia i skurcze mięśniowe.

Objawy stopniowo nasilają się, przechodząc w intensywne, bolesne skurcze (dotyczące głównie zginaczy w górnej połowie ciała i prostowników kończyn dolnych). Na niedobór wapnia reagują również mięśnie twarzy, szyi i tułowia. Hipokalcemia może powodować skurcze naczyń krwionośnych, powodując np. migreny, bóle serca o typie choroby niedokrwiennej lub zawał, ostre niedokrwienie kończyn (jak w zespole Raynauda). Możliwy jest nagły skurcz mięśni krtani, który często upośledza oddychanie, a nawet bywa przyczyną nagłego zatrzymania krążenia.

Przy hipokalcemii łatwo dochodzi do powstawania niebezpiecznych zaburzeń rytmu serca. Niedobór wapnia zjonizowanego i tężyczki może być spowodowany przez ostrą zasadowicę oddechową albo obniżenie poziomu magnezu.

Leczenie niedoboru wapnia zjonizowanego

Leczenie ostrych niedoborów wolnego wapnia i tężyczki odbywa się zawsze w szpitalu ze względu na możliwe zagrożenie życia. Stany przewlekłe leczone są głównie substytucją witaminy D i zapewnieniem odpowiedniej ilości wapnia w diecie. W przypadku rozpoznania chorób powodujących trwałe lub nawracające obniżenie poziomu wapnia zjonizowanego niezbędne są leczenie tych schorzeń oraz profilaktyka osteoporozy (odwapnienia kości).

Zobacz film: Prawidłowe wyniki morfologii. Źródło: Bez recepty.



Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
125
6
Polecamy
Nadmiar magnezu - przyczyny, objawy i leczenie
Nadmiar magnezu - przyczyny, objawy i leczenie Dzień Dobry TVN
Niedobór wapnia – objawy, przyczyny, uzupełnianie braków
Niedobór wapnia – objawy, przyczyny, uzupełnianie braków TVN zdrowie
Chroniczne zmęczenie.
Przyczyny, objawy i metody na ciągłe zmęczenie
Chroniczne zmęczenie. Przyczyny, objawy i metody na ciągłe zmęczenie Dzień Dobry TVN
Niedobór lub nadmiar potasu w organizmie – objawy, przyczyny, leczenie
Niedobór lub nadmiar potasu w organizmie – objawy, przyczyny, leczenie TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty