Tyrozyna to jeden z aminokwasów, czyli związków organicznych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, regulujących metabolizm komórkowy, wykorzystywanych do syntezy białek endogennych, hormonów oraz neuroprzekaźników.
Obecność w diecie odpowiedniej ilości białek zawierających w składzie wszystkie aminokwasy egzogenne (czyli takich, które nie niepodlegają syntezie bezpośrednio w organizmie) zapewnia nie tylko prawidłowy rozwój, ale również sprawność intelektualną. Tyrozynę zalicza się od aminokwasów endogennych, czyli takich, które organizm może syntezować samodzielnie. Aminokwas ten jest wytwarzany z egzogennej fenyloalaniny, znajdującej się zwłaszcza w mięsie, drobiu, rybach, mleku i produktach mlecznych oraz suchych nasionach strączkowych.
Tyrozyna – działanie
Działanie tyrozyny w organizmie jest wielokierunkowe. Ten aminokwas, obok tryptofanu (odpowiadającego za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego), spełnia rolę prekursora większości neuroprzekaźników, czyli cząsteczek, dzięki którym możliwe staje się przekazywanie sygnałów między komórkami nerwowymi. Jej poziom znacząco obniża się w sytuacjach stresowych, w efekcie nadmiernego wysiłku czy niedoboru białka. Ze standardowych testów wynika, że niski poziom tyrozyny zwiększa podatność na stres, nasila apatię, depresję i stany lękowe, a także może powodować drażliwość, agresywne zachowania, pogarszać orientację przestrzenną oraz zdolności umysłowe.
Właściwości tyrozyny powodują, że jej niedobór zaburza syntezę wielu ważnych substancji, m.in.:
-
adrenaliny (reguluje poziom glukozy we krwi i odgrywa decydującą rolę w mechanizmie stresu, czyli błyskawicznej reakcji organizmu człowieka na zagrożenie, objawiającej się przyspieszonym biciem serca, wzrostem ciśnienia krwi, rozszerzeniem oskrzeli czy źrenic);
-
dopaminy (wpływa na koordynację i napięcie mięśni, kontroluje procesy psychiczne oraz emocjonalne, reguluje wydzielanie hormonu wzrostu, prolaktyny i gonadotropiny);
-
tyroksyny - hormonu tarczycy (uczestniczy w procesach metabolicznych całego organizmu, np. wchłanianiu glukozy oraz rozpadzie tłuszczów, wpływa na pracę gruczołów płciowych, laktację i reguluje płodność);
-
noradrenaliny (wydziela się razem z adrenaliną, wyostrza czujność, wywołuje pobudzenie i koncentrację, a także wyostrza pamięć).
Tyrozyna – dawkowanie
Syntetyczna tyrozyna często pojawia się w składzie suplementów diety i odżywek, które uzupełniają dietę w ten ważny aminokwas białkowy. Zażywanie tego typu preparatów ma zwiększać wytrzymałość i poprawiać wyniki siłowe (gdy produkty stosuje się przed treningiem), wspomagać pracę mózgu, poprawiać sprawność umysłową, koncentrację i samopoczucie, a także wzmacniać odporność na stres. Bardzo ważne jest jednak odpowiednie dawkowanie tyrozyny.
Tyrozynę można dostarczać z pokarmami. Duże stężenie tego aminokwasu stwierdzono m.in. w serach (zwłaszcza parmezanie, ale także typu camembert czy brie), mące sojowej, odtłuszczonym mleku w proszku, nasionach soi, orzechach arachidowych, pestkach dyni, grochu, czerwonej soczewicy, sezamie czy mięsie z piersi kurczaka.
Skutki uboczne tyrozyny
Suplementy zawierające syntetyczną tyrozynę nie są wskazane dla kobiet w ciąży i matek karmiących piersią. Ich stosowanie powinny uzgodnić z lekarzem osoby z chorobami tarczycy, czerniakiem, nadciśnieniem tętniczym, chorobą Parkinsona czy skarżące się na migreny. Ostrożność należy też zachować w przypadku stwierdzenia zbyt wysokiego poziomu dopaminy w organizmie lub leczenia się inhibitorami monoaminooksydazy (MAO). Konsultacji wymaga również stosowanie tyrozyny przez osoby ze zdiagnozowaną depresją.
Najpowszechniejsze skutki uboczne tyrozyny to:
- nudności,
- ból głowy,
- zmęczenie,
- zgaga,
- bóle stawów.
Tyrozyna i tarczyca
Tyrozyna i tarczyca są ze sobą powiązane, ponieważ aminokwas odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy – łączy się z atomowym jodem i w ten sposób powstają prekursory właściwych hormonów. Niedobór tyrozyny wywołuje niedoczynność tarczycy, co może objawiać się m.in. permanentnym zmęczeniem i wyczerpaniem oraz wzrostem masy ciała.
Głównym założeniem diety osób z niedoczynnością tarczycy powinien być zwiększony udział pełnowartościowego białka pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby morskie, jaja). Należy zaś ograniczyć produkty zawierające substancje goitrogenne (wolotwórcze): brokuły, brukselkę, kalafior, kapustę, szpinak, rzepę, czy truskawki.
