Tomografia optyczna zrewolucjonizowała okulistykę. Za pomocą tego badania można obecnie zastępować procedury, które wymagają dożylnego podania kontrastu (np. fluoresceiny) w celu uwidocznienia struktur. Badanie OCT jest zupełnie nieinwazyjne i bezbolesne, a uzyskany obraz ma bardzo wysoką rozdzielczość.
Czym jest OCT?
W badaniu OCT wykorzystuje się spójną (koherentną) wiązkę światła (podobnie jak w badaniu ultrasonograficznym) i umożliwia przyjrzenie się kolejnym warstwom oka w sposób bezinwazyjny i bezkontaktowy. Metoda ta opiera się na wykorzystaniu światła rozproszonego na poszczególnych warstwach tkanki. Tomograf przypomina duży aparat fotograficzny. Promień świetlny, którym aparat wykonuje pomiary, jest całkowicie bezpieczny, gdyż wykorzystywane są w nim promienie bliskie światłu podczerwonemu. Nie mamy do czynienia z potencjalnie niebezpiecznym promieniowaniem jonizującym. Koherentną tomografię optyczną nazywa się często biopsją optyczną, ponieważ umożliwia ona bezkontaktowe wniknięcie w głąb tkanki. Obraz „wycinków” oka widoczny jest na monitorze komputera.
Badanie to wykorzystywane się w diagnostyce, kontroli przebiegu choroby oraz podczas kwalifikacji do zabiegów chirurgicznych. Nowoczesne tomografy są wyposażone w funkcje trójwymiarowego obrazowania (3D OCT), dzięki temu lekarz ma możliwość analizy przekrojów tkanki w obrazie trójwymiarowym, tworząc mapy poszczególnych warstw siatkówki, co daje szansę na bardzo wczesne wykrycie choroby lub określenie jej stopnia zaawansowania. Tomografia optyczna jest niezbędnym badaniem w diagnostyce chorób siatkówki (szczególnie przy określeniu zmian w obrębie dna oka, czyli tzw. plamki). Najnowocześniejsze aparaty wykrywają zmiany już wielkości 1 μm.
Jak wygląda badanie OCT?
Badanie to nie wymaga specjalnych przygotowań, a jedynie wskazane jest wstrzymanie się od makijażu oka w dniu badania bądź po prostu demakijaż przed wykonaniem tomografii. Około 15–30 min przed testem OCT lekarz podaje krople rozszerzające źrenice, które mogą powodować nieostre widzenie i światłowstręt do kilku godzin po wizycie u okulisty. Z tego powodu, wybierając się na badanie, lepiej wykluczyć późniejszą konieczność prowadzenia samochodu i zaopatrzyć się w okulary przeciwsłoneczne w celu zmniejszenia dyskomfortu.
Lekarz za pomocą aparatu rejestruje przekrój wybranych elementów oka przez kilka, maksymalnie kilkanaście minut. Badanie wykonywane jest na siedząco. W jego trakcie należy kierować wzrok w kierunkach wskazywanych przez lekarza i na jego prośbę powstrzymywać się w niektórych momentach od mrugania. Wynik wraz z opisem otrzymujemy bezpośrednio po badaniu.
Nie ma przeciwwskazań do wielokrotnego wykonywania OCT u tej samej osoby czy obostrzeń wiekowych, chociaż osoby w starszym wieku mogą po nim odczuwać zmęczenie i dezorientację. Możliwość powtarzania badania pozwala na śledzenie postępów choroby, co w przypadku jaskry, AMD (ang. Age-related Macular Degeneration, czyli zwyrodnienie plamki żółtej) czy retinopatii cukrzycowej jest bardzo ważne. Badaniu mogą się poddawać również kobiety w ciąży – nie powoduje ono żadnych efektów ubocznych. Nie ma zasadniczych przeciwwskazań do jego wykonania. Nie ma również potrzeby kwalifikacji przez lekarza rodzinnego.
Zobacz film i dowiedz się jak jest zbudowane ludzkie oko:
Zalety OCT oka
Poza tym, że jest to zupełnie nieinwazyjne badanie – co ma duże znaczenia dla pacjenta – z medycznego punktu widzenia pozwala na:
- wizualizację przekroju fragmentu dna oka,
- analizowanie stanu tarczy nerwu wzrokowego,
- monitorowanie zmian jaskrowych,
- wykrywanie zmian w grubości siatkówki.
Stąd też bezwzględnym wskazaniem jest, aby test OCT został wykonany przez lekarza okulistę, a nie technika. Wiedza i doświadczenie lekarskie są kluczowe przy właściwej interpretacji obrazu i postawieniu diagnozy.
Tomografię optyczną oka możemy wykonać w jednostkach specjalizujących się w okulistyce i wyposażonych w niezbędny aparat.
Kiedy wykonać OTC?
Wskazaniem do wykonania badania są m.in.:
- zwyrodnienia plamki (AMD),
- makulopatia cukrzycowa,
- obrzęk plamki innego pochodzenia,
- otwór w plamce,
- zwłóknienie przedplamkowe,
- centralna retinopatia surowicza,
- nowotwory.
Schorzenia te, nieleczone, mogą nieuchronnie prowadzić do utraty wzroku, stąd tak ważna jest ich wczesna diagnostyka i rozpoznanie.
Analiza komórek zwojowych, możliwa w badaniu OCT, ułatwia zdiagnozowanie wczesnych etapów jaskry, ponieważ w przypadku tej choroby ulegają one uszkodzeniu jako pierwsze. Porównywanie kolejnych badań umożliwia wykrycie niewielkich zmian, co pozwala na dokładną ocenę rozwoju jaskry, dlatego wskazaniem do badania są przypadki występowania tej choroby w najbliższej rodzinie, a także podejrzenie jaskry podczas rutynowej wizyty okulistycznej. Należy pamiętać, że jaskra może nie dawać żadnych objawów, dopóki nie doprowadzi do nieodwracalnych zniszczeń w oku!
