Terapia PDT (z ang. photodynamic therapy) to forma leczenia, wykorzystująca światło oraz substancje światłoczułe. Pozwala ona często na uniknięcie skomplikowanych zabiegów chirurgicznych. Jest nieinwazyjna i mało toksyczna dla organizmu. Metoda światłoczuła wykorzystywana jest w leczeniu takich chorób jak trądzik, zwyrodnienie plamki żółtej czy nawet złośliwe nowotwory skóry.
Na czym polega metoda fotodynamiczna?
Terapia PDT opiera swoje działanie na reakcji fototoksycznej, która zachodzi w wyniku działania substancji światłoczułej i światła o określonej długości fal. Substancja światłoczuła, która w normalnych warunkach nie jest szkodliwa dla organizmu, pod wpływem wiązki światła staje się toksyczna i niszczy komórki chorobowo zmienione, takie jak:
- miejsca objęte stanem zapalnym;
- komórki nowotworowe;
- bakterie, wirusy, grzyby.
Leczenie oparte na metodzie PDT uznawane jest za praktycznie nieszkodliwe dla organizmu. Podczas zabiegu nie zostają naruszone zdrowe tkanki. Terapia fotodynamiczna jest także bardzo korzystna ze względu na efekty estetyczne. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod chirurgicznych nie pozostawia ona śladów ani blizn.
Terapia fotodynamiczna – zastosowanie
Metoda PDT znajduje zastosowanie w następujących schorzeniach:
- Nowotwory skóry, m.in. nowotwór podstawnokomórkowy, kolczystokomórkowy, czerniak złośliwy;
- Choroba Bowena;
- Nowotwory jamy ustnej i przełyku;
- Rak płuc;
- Nowotwory mózgu;
- Nowotwory zlokalizowane w obrębie układu moczowo-rozrodczego;
- Erytroplakia – stany przednowotworowe sromu i żołędzi;
- Stany przednowotworowe skóry, np. leukoplakia;
- Trądzik;
- Świetlne zapalenie czerwieni wargowej;
- Fotostarzenie skóry i rogowacenie słoneczne;
- Liszaj twardzinowy sromu i napletka;
- Brodawki łojotokowe i inne niezłośliwe zmiany skórne;
- Łuszczyca;
- Kłykciny kończyste;
- Brodawki wirusowe podeszw stóp;
- Zwyrodnienie plamki żółtej.
Jak wygląda zabieg PDT?
Preparat światłouczulający najczęściej podawany jest w postaci żelu lub maści (w określonych przypadkach również w postaci zastrzyku domięśniowego lub wlewu dożylnego). Wchłanianie się preparatu trwa zwykle 1-3 godziny. Po upłynięciu tego czasu, na wybrane miejsce kierowana jest wiązka światła o określonej długości. Naświetlanie trwa od 8 do 10 minut. W miejscu przeprowadzenia zabiegu pojawia się powierzchowna rana.
W przypadku niektórych chorób zabieg PDT wymaga kilkakrotnego powtórzenia. W przypadku nowotworów zaleca się przeprowadzenie go 2-4 razy. W przypadku liszaja twardzinowego konieczne może być wykonanie nawet 10 zabiegów.
Jakie są przeciwskazania do terapii PDT?
Zabieg z wykorzystaniem metody fotodynamicznej nie jest wskazany w następujących przypadkach:
- ciąża i karmienie piersią;
- opalenizna (naturalna bądź uzyskana samoopalaczem);
- zażywanie leków światłouczulających (np. antydepresantów lub antybiotyków w leczeniu trądziku);
- cukrzyca;
- bielactwo;
- łuszczyca;
- opryszczka;
- choroby wątroby i nerek (w przypadku, gdy substancja światłoczuła jest podawana dożylnie lub domięśniowo).
Dodatkowo, na 14 dni przed planowanym zabiegiem, należy:
- przerwać stosowanie ziół fotouczulających: nagietka, dziurawca, miłorzębu japońskiego.
- odstawić kremy i maści z retinolem, witaminą C lub kwasami owocowymi.
- nie przyjmować aspiryny.
- nie wykonywać peelingów ani innych zabiegów złuszczania skóry.
Jakie mogą być powikłania po zabiegu PDT?
Terapia fotodynamiczna obarczona jest minimalnym ryzykiem powikłań. Mimo to zdarza się, że w miejscu przeprowadzenia zabiegu pojawia się ból, obrzęk, zaczerwienienie, intensywne złuszczanie skóry. W zależności od miejsca, które poddano naświetleniu, mogą też występować inne objawy, np. ból przy przełykaniu, łzawienie oka etc. Dolegliwości te nie powinny wzbudzać niepokoju i w krótkim czasie ustąpić samoistnie.
Po zabiegu PDT konieczne jest stosowanie ochrony przed promieniowaniem słonecznym.
Podsumowanie
Metoda fotodynamiczna stanowi doskonałą alternatywę dla inwazyjnych zabiegów chirurgicznych. W przypadku trudnego umiejscowienia zmian PDT może być jedyną metodą umożliwiającą terapię. Zabiegi z wykorzystaniem metody fotodynamicznej są bezbolesne i bezpieczne. W miejscu naświetlania nie powstają blizny ani okaleczenia.
Warto pamiętać, że terapia ta ma również pewne ograniczenia. Wiązka światła używanego do celów leczniczych może wniknąć jedynie do 7 mm w głąb tkanki. Z tego względu, PDT może być wykorzystywana tylko do leczenia powierzchownych zmian. Istotną wadą terapii fotodynamicznej jest również wygórowana cena – w zależności od problemu może ona wynieść od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych za jeden zabieg.
