Świnka, czyli nagminne zapalenie przyusznic, jest wirusową chorobą zakaźną wieku dziecięcego. Przebieg choroby jest znacznie łagodniejszy u dzieci niż u osób dorosłych, u których częściej dochodzi do powikłań. Sezonowość zachorowań na świnkę przypada na zimę oraz wczesną wiosnę.
Objawy świnki u dzieci
Świnka jest ogólnoustrojową chorobą wywoływaną przez wirusa RNA – paramyksowirusa. Należy do chorób zakaźnych przenoszonych drogą kropelkową. Okres wylęgania choroby wynosi około 14-24 dni, czyli średnio 17 dni. Istotą choroby jest zapalenie ślinianek przyusznych, tzw. przyusznic, które znajdują się w tylnej części jamy ustnej – pomiędzy uszami a szczęką. W konsekwencji dochodzi do powiększenia tych gruczołów, a dziecko odczuwa silny ból. Początkowymi objawami, które mogą wskazywać na zachorowanie na świnkę są: ogólne osłabienie organizmu, podwyższona temperatura ciała, złe samopoczucie, nudności, wymioty, bóle brzucha. Błona śluzowa jamy ustnej staje się zaczerwieniona i obrzęknięta. W niektórych przypadkach choroba nie daje żadnych objawów wstępnych i rozpoczyna się od razu od charakterystycznych symptomów, czyli obrzmienia jednej bądź obu ślinianek przyusznych.
Innymi objawami towarzyszącymi śwince u dzieci są:
- wysoka gorączka,
- trudności w otwieraniu ust,
- nasilenie bólu podczas jedzenia i picia,
- suchość w jamie ustnej, która wywoływana jest zmniejszonym wydzielaniem śliny przez przyusznice.
W przebiegu świnki może dojść do zajęcia innych ślinianek – podżuchwowych i podjęzykowych. Wirus wywołujący świnkę może zająć również inne narządy o budowie gruczołowej, np. trzustkę, gruczoł piersiowy bądź jądra. Niekiedy świnka może prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych o łagodnym przebiegu i dobrych rokowaniach. U dziecka pojawiają się wówczas bóle głowy i mięśni, nudności, wymioty, światłowstręt oraz sztywność karku.
Rozpoznanie i leczenie świnki u dzieci
W przypadku, gdy rodzice zaobserwują u swojego dziecka niepokojące objawy, powinni natychmiast zgłosić się do lekarza rodzinnego. Świnkę rozpoznaje się na podstawie typowego dla choroby obrazu klinicznego. W przypadku wątpliwości, lekarz zleca wykonanie badań serologicznych lub pobranie wymazu z krwi, śliny, moczu bądź płynu mózgowo-rdzeniowego w celu wyhodowania wirusa. Świnka jest chorobą o etiologii wirusowej, dlatego nie poddaje się leczeniu za pomocą antybiotyków. Leczenie polega na zwalczaniu objawów choroby, a przede wszystkim na regularnych pomiarach temperatury ciała dziecka oraz podawaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych.
Maluchowi często podaje się paracetamol bądź ibuprofen, które obniżają temperaturę ciała oraz łagodzą ból spowodowany obrzękiem ślinianek. Nie zaleca się podawać dzieciom preparatów zawierających aspirynę, która może prowadzić do rozwoju zespołu Reye’a, a w konsekwencji do niewydolności wątroby. W leczeniu świnki stosuje się również okłady rozgrzewające na okolice przyusznic. Chore dziecko powinno pozostać w łóżku i unikać wysiłku. Zaleca się, by szyję dziecka owijać w szalik lub chustę w celu uniknięcia przewiania.
Profilaktyka, czyli szczepienia ochronne u dzieci
W Polsce obowiązkowo każdemu dziecku wykonuje się skojarzoną szczepionkę MMR. Jest to trójskładnikowy preparat przeciwko śwince, odrze i różyczce. Podstawową szczepionkę aplikuje się dzieciom w 13.-14.miesiącu życia, a w wieku 10 lat wykonuje się szczepienie uzupełniające, czyli tzw. dawkę przypominającą. Wśród osób zaszczepionych przypadki zachorowań na świnkę są bardzo rzadkie, a choroba ma bardzo łagodny przebieg bez powikłań.
Powikłania po śwince u dzieci
Powikłania po śwince u dzieci występują rzadko. Większe ryzyko pojawienia się powikłań stwierdza się wśród osób dorosłych. Do najczęstszych, możliwych powikłań zalicza się:
- zapalenie stawów,
- zapalenia jąder i najądrzy u chłopców,
- zapalenie jajników u dziewcząt
- głuchotę ośrodkową,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o przebiegu ciężkim.
Zachorowanie na świnkę u nastoletnich chłopców oraz młodych mężczyzn często prowadzi do zapalenia jąder, któremu towarzyszy powiększenie, obrzęk i bolesność jąder i najądrzy oraz znacznie podwyższona temperatura ciała. Konsekwencją obustronnego zapalenia jąder może być niepłodność rozwijająca się w wyniku uszkodzenia komórek rozrodczych. Świnka niekiedy prowadzi do zapalenia trzustki. Objawem wskazującym na zajęcie gruczołu trzustkowego jest silny ból lokalizujący się w nadbrzuszu po lewej stronie. U chorego pojawiają się również: nudności, wymioty, biegunka oraz spowolnienie tętna.
