Śledziona znajduje się w jamie brzusznej, pomiędzy 9. a 11. żebrem w lewym podżebrzu. Otoczona jest tkanką trzewną i bezpośrednio połączona z krwiobiegiem. W pozycji leżącej biegnie wzdłuż 10. żebra, natomiast w pozycji stojącej jej przód jest lekko obniżony i skierowany w stronę mostka. Należy jednak pamiętać, że u zdrowego i dorosłego człowieka śledziona nigdy nie jest wyczuwalna pod łukiem żebrowym!
Zobacz także: Gdzie leży trzustka
Śledziona – budowa
Wielkość i waga śledziony zależne są od ilości zawartej w niej krwi. W przypadku zdrowych ludzi średnia waga wynosi od 100 do 200 g. Przeciętne rozmiary mają około 10–12 cm długości, 6–7 cm szerokości i 3,5–4,5 cm grubości. U osób wysokich i dobrze zbudowanych rozmiary śledziony są nieco większe.
W skład śledziony wchodzi: tkanka łączna siateczkowata, miazga biała, miazga czerwona. Narząd pokryty jest torebką włóknistą i błoną surowiczą. Obie miazgi nazywane są potocznie miąższem śledziony.
Tkanka łączna siateczkowata jest swego rodzaju szkieletem dla miazgi białej i miazgi czerwonej, które wypełniają śledzionę.
Miazga biała należy do układu chłonnego i jest odpowiedzialna za odporność organizmu. Zbudowana jest z komórek układu limfatycznego. W obwodzie miazgi białej znajdują się zatoki brzeżne, w których mieści się krew pochodząca z tętnic środkowych. Stefy okołotętnicze w śledzionie zanikają wraz z usunięciem grasicy.
Miazga czerwona otacza miazgę białą i jest złożona z zatok śledziony. Składa się z naczyń krwionośnych włosowatych i tkanki limfatycznej. Śledziona odżywiana jest przez tętnicę śledzionową. Narząd ten kurczy się i rozszerza, zasysając krew i wypompowując ją do krwiobiegu.
Funkcje śledziony
Podstawową funkcją śledziony jest wytwarzanie przeciwciał (immunoglobulin). Śledziona jest magazynem krwi, a także miejscem, gdzie usuwane są zużyte lub uszkodzone krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (limfocyty) oraz płytki krwi (trombocyty). Produkty rozpadu hemu przekazywane są z krwią do wątroby, i to właśnie z nich powstaje bilirubina, będąca składnikiem żółci.
Ponadto, w śledzionie zachodzi rozmnażanie limfocytów T i limfocytów B, co stanowi kluczowy element w kwestii budowania odporności organizmu. Produkowane są tam również przeciwciała będące orężem w walce z zakażeniami.
Na etapie życia płodowego śledziona powstaje już około 6. tygodnia i jest miejscem, w którym wytwarzane są czerwone krwinki, choć zdolność ta zanika wraz z narodzinami.
Ból śledziony – co oznacza?
W przypadku bólu śledziony mówimy najczęściej o dolegliwościach i dyskomforcie zlokalizowanym w lewym nadbrzuszu, nierzadko promieniującym aż do lewego barku. Związany jest z patologią śledziony, a także możliwy po długim i dużym wysiłku fizycznym, objawia się wówczas ruchem śledziony (skurczem i rozkurczem) i – co za tym idzie – szybkim transportem krwi poprzez ten narząd.
Ból po wysiłku fizycznym jest dyskomfortem czasowym i zazwyczaj nie stanowi powodu do obaw. Z kolei jeśli utrzymuje się bez konkretnego podłoża, powinniśmy możliwie jak najszybciej odwiedzić gabinet lekarski. Śledziona uczestniczy w kluczowych funkcjach organizmu, dlatego jej ból może być współzależny od różnych schorzeń zlokalizowanych w innym miejscu ludzkiego ciała.
Choroby śledziony
Najczęstszym przypadkiem jest powiększenie śledziony, zwane splenomegalią. Objaw ten może być spowodowany rozwijającymi się w tym samym czasie innymi chorobami.
Wśród chorób towarzyszących powiększeniu śledziony lekarze najczęściej wyróżniają: marskość wątroby, ropień śledziony, białaczkę włochatokomórkową, przewlekłą białaczkę szpikową, białaczkę limfatyczną, zakrzep żyły śledzionowej, niewydolność prawej komory serca, chorobę Addisona-Biermera, czerwienicę, szpiczaka, mononukleozę, bąblowicę, malarię, kandydozę, dur brzuszny, boreliozę, kiłę, wirusowe zapalenie wątroby, cytomegalię, toksoplazmozę, niedokrwistość hemolityczną i zawał śledziony.
Jak informują lekarze, większość osób nie zdaje sobie sprawy z powiększonej śledziony, a splenomegalia nie musi charakteryzować się ostrym bólem. Wśród objawów wyróżnia się: stałe uczucie dyskomfortu w okolicach lewego podbrzusza, charakterystyczne „przejedzenie” (uczucie pełności), niemożliwość zjedzenia dużego posiłku i ból w górnej części brzucha. Powiększona śledziona wymaga badania, które może wskazać na przyczynę i w porę uchronić przed przykrymi konsekwencjami.
Śledziona jest narządem stosunkowo „kruchym” i podatnym na uszkodzenia, np. w wyniku urazów mechanicznych. Do najczęstszych uszkodzeń śledziony zalicza się pęknięcie, objawiające się bólem w lewym podżebrzu. W przypadku pęknięcia śledziony i dużego krwawienia możliwe są także objawy wstrząsu.
Ropień śledziony jest bardzo rzadką, ale zagrażającą życiu chorobą. Powstaje poprzez przeniesienie patogenów w krwi lub z dolnego płata lewego płuca. Objawami są: wysoka gorączka, bóle klatki piersiowej związane z zapaleniem opłucnej, objawy zapalenia otrzewnej i ogólne, ostre bóle brzucha.
Nowotwory śledziony występują bardzo rzadko i najczęściej przybierają postać naczyniaka krwionośnego w wypadku nowotworu niezłośliwego i naczyniakomięsaka podczas nowotworu złośliwego.
Wszelkie objawy zaburzonej pracy śledziony i jej chorób należy jak najszybciej konsultować z lekarzem!
Śledziona – zabieg
Lekarze często wykonują splenektomię, czyli usunięcie całego organu. Osoba bez śledziony może normalnie funkcjonować. Zabieg wskazany jest w wyniku pęknięć, ropni, torbieli i chorób hematologicznych.
