Polub nas na Facebooku
Czytasz: Siatki centylowe. Jak je odczytywać? Do czego służą?
menu
Polub nas na Facebooku

Siatki centylowe. Jak je odczytywać? Do czego służą?

Małe dziecko

Fot: Steve Debenport / gettyimages.com

Siatki centylowe określają normy według płci niemowląt dla wartości, takich jak wzrost, masa ciała, ciśnienie, BMI czy obwód głowy. Wyniki poszczególnych pomiarów powinny być regularnie nanoszone na siatki centylowe, by szybko wyłapać zaburzenia w rozwoju dziecka.

Dorośli są przyzwyczajeni, że wszelkie wskaźniki, typu waga, wskaźnik masy ciała (BMI – Body Mass Index), ciśnienie tętnicze, mają liczbowy zakres norm. Jednak ze względu na rozwój dzieci, intensywny wzrost i dojrzewanie, a także indywidualność, z jaką te procesy przebiegają, stworzono tzw. siatki centylowe. To właśnie według nich ocenia się, czy dziecko rozwija się odpowiednio.

Co to są siatki centylowe i po co się je stosuje?

Siatki centylowe mają formę wykresów. Na jednej osi naniesiony jest wiek dziecka, a na drugiej znajdują się wartości, które chce się sprawdzić. Na taki układ współrzędnych naniesionych jest kilka linii (zwykle 7), pokazujących, jaki procent dzieci w danej populacji osiągnęło określoną wartość pomiaru wzrostu, obwodu głowy, masy ciała, BMI, ciśnienia tętniczego w danym wieku i dla danej płci. Nakreślone linie przebiegają przez kolejne wartości procentowe populacji: 3%, 10%, 25%, 75%, 97% i określane są mianem centyli (percentyli). Pomiędzy nimi znajdują się tzw. kanały centylowe. Nanoszenie wyników pomiarów dziecka na siatki centylowe pozwala nie tylko ocenić, czy dziecko w danym momencie rozwija się w granicach normy, ale przede wszystkim wyłapać moment, w którym doszło do zaburzeń wzrostu, nadmiernego przyrostu wagi itp.

Siatki centylowe znajdują się na końcu książeczki zdrowia dziecka. Na siatkach centylowych używa się pojęcia tzw. wąskich norm i szerokich norm. Wąskie normy to wartości pomiędzy 10. a 90. centylem. Szeroka norma obejmuje zakres od 3% do 97%. Osobno stworzono siatki centylowe dla chłopców, a osobno siatki centylowe dla dziewczynek.

Jak odczytać siatki centylowe?

Dla przykładu można podać dziewczynkę mającą 9 miesięcy i ważącą 8,5 kg. Przede wszystkim należy spojrzeć na właściwą siatkę centylową określającą normy wagi dla dziewczynek. Następnie zaznaczamy na polu punkt będący na wysokości zarówno danej wagi, jak i aktualnego wieku dziecka. Ten wynik mieści się akurat nieco powyżej 50. centyla. Oznacza to, że przeszło 50% populacji dziewczynek w tym wieku waży mniej, a niecałe 50% – więcej.

Rodzaje siatek centylowych

W książeczkach zdrowia dziecka znajdują się siatki centylowe Instytutu Matki i Dziecka, które zostały opracowane w 1999 r. Bazowano na badaniach warszawskich dzieci w wieku od pierwszego miesiąca do 18 lat. Siatki te są obszerne i nadal aktualne, jednak nie jedyne, z których można korzystać.

W 2010 r. ukazał się artykuł porównujący siatki centylowe Instytutu Matki i Dziecka z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Na jego podstawie zaczęto opracowywać siatki centylowe dla polskich dzieci bazujące na wzorcach WHO. Porównano rozwój dzieci karmionych piersią i sztucznie. Wzięto pod uwagę dzieci karmione optymalnie, czyli przez 6 miesięcy wyłącznie piersią, a przez kolejne pół roku dokarmiane piersią, mające korzystne warunki rozwoju zarówno pod kątem opieki medycznej, jak i środowiska życia.

Ostatnim rodzajem siatek centylowych są siatki projektu OLAF, bazujące na badaniach prawie 20 tys. polskich dzieci, jednak wyłącznie w wieku szkolnym. Dlatego też obejmują one przedział wiekowy po 7. roku życia. Celem projektu OLAF było opracowanie siatek centylowych norm dla ciśnienia tętniczego, wzrostu, masy ciała i BMI dla starszych dzieci i młodzieży.

Siatki centylowe dla wzrostu i wagi dziecka

Wzrost dziecka jest indywidualną cechą. Nakładają się na niego zarówno uwarunkowania genetyczne, jak i środowiskowe. Duży wpływ na wzrost dziecka ma to, jak jest karmione, czy jest zdrowe, jakie są warunki socjoekonomiczne rodziny. W okresie niemowlęcym częstsze są wizyty u pediatry, który sprawdza przede wszystkim wagę, długość niemowlęcia i obwód głowy. Powinien zawsze umieścić wartości w książeczce zdrowia dziecka. Wartości znajdujące się powyżej 97 centyli oznaczają, że dziecko cierpi na otyłość, z kolei poniżej 3 centyli wskazują na niedowagę.

Zobacz film: Jak wygląda opieka okołoporodowa w Polsce? Źródło: Dzień Dobry TVN.




Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
1
4
Polecamy
Jak obliczyć BMI dla dzieci i dlaczego jest to ważne?
Jak obliczyć BMI dla dzieci i dlaczego jest to ważne? TVN zdrowie
Od czego zależy wzrost dziecka?
Czynniki, pomiary, interpretacja wyników
Od czego zależy wzrost dziecka? Czynniki, pomiary, interpretacja wyników TVN zdrowie
Jak właściwie oszacować rozwój dziecka w oparciu o siatki centylowe?
Jak właściwie oszacować rozwój dziecka w oparciu o siatki centylowe? Dzień Dobry TVN
Ile powinno przybierać na wadze niemowlę od urodzenia do 12.
miesiąca?
Ile powinno przybierać na wadze niemowlę od urodzenia do 12. miesiąca? Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty