Scyntygrafia kości to badanie polegające na dożylnym podaniu niewielkich ilości izotopów promieniotwórczych (tzw. radioznaczników).
Substancje te są fizjologicznie wychwytywane przez komórki kostne i osadzają się w miejscach stanów zapalnych lub rozpadu kości, dając dokładny obraz ich stanu. Badanie jest bardzo pomocne w diagnozowaniu różnego typu schorzeń układu kostno-stawowego. Wbrew powszechnym obawom, jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia i można je wykonywać wielokrotnie, także u dzieci.
Na czym polega badanie scyntygraficzne kości? Przebieg badania
Badanie scyntygraficzne kości polega na podaniu pacjentowi niewielkiej ilości radioaktywnego izotopu w postaci zastrzyku. Podaje się go dożylnie w miejsce w pobliżu tego, które ma być obserwowane podczas badania (np. okolice kolana czy stawu łokciowego). Badanie wykonuje się w pozycji leżącej (na plecach lub brzuchu). Scyntygrafia jest całkowicie bezbolesna i nie powoduje nieprzyjemnych odczuć u pacjenta.
Zobacz też: Densytometria kości - na czym polega?
Jedyny dyskomfort polega na konieczności leżenia bez ruchu podczas badania, które może trwać od dwóch do czterech godzin. Istnieją dwa rodzaje tego badania: tzw. scyntygrafia dynamiczna oraz statyczna. Pierwsza z nich polega na dwukrotnym zarejestrowaniu obrazu scyntygraficznego i dzieli się na trzy fazy:
- naczyniową,
- miąższową
- stawową.
Dwie pierwsze fazy następują po upływie około 10 minut od podania izotopu i polegają na oglądaniu obrazu jedynie z obszaru ciała podejrzanego o wystąpienie zmian zapalnych (np. konkretnego stawu). Trzecia faza następuje w czasie 2-4 godzin po podaniu izotopu i polega na wykonaniu tej samej obserwacji, już nie tylko na "podejrzanym" obszarze, lecz całym ciele. W scyntygrafii statycznej pomija się pierwszy etap badania i wykonuje tylko jedną obserwację, dopiero po upływie 2-4 godzin.
Scyntygrafia kości: wskazania i wyniki
Celem scyntygrafii kości jest ocena stanu czynnościowego kości i stawów. Badanie jest pomocne w diagnostyce schorzeń, takich jak:
- stany zapalne kości (ostre i przewlekłe);
-
stany zapalne stawów o różnym pochodzeniu;
- przerzuty nowotworowe do kości (w przypadku pacjentów z chorobą nowotworową);
- ocena skuteczności leczenia przerzutów do kości;
- pierwotne nowotwory kości;
- ocena skuteczności leczenia po wykonaniu przeszczepów kostnych;
- złamania i urazy kości (w sytuacjach, gdy zdjęcie radiologiczne pozostawia wątpliwości);
- przewlekłe bóle kostne o niejasnym pochodzeniu;
- choroba Pageta;
- przewlekłe bóle u pacjentów po założeniu protezy stawowej;
- pierwotna i wtórna niedoczynność przytarczyc;
- martwica kości.
Podczas badania izotop zostaje wchłonięty w największym stopniu w miejscach zmian (np. ogniskach stanów zapalnych lub martwicy) i pozwala z dużą dokładnością obejrzeć stan kości. Badanie pośrednio może również pokazać obrzęk tkanek sąsiadujących z kością.
Zobacz też: Badanie gęstości kości
Podczas badania lekarz może na bieżąco oglądać obraz kości na monitorze komputera, a także zapisać go w pamięci (aby wraz z dokładnym opisem przekazać np. lekarzowi prowadzącemu).Badanie nie wymaga więc długotrwałego oczekiwania na wyniki.
Scyntygrafia kośćca: przygotowanie i przebieg badania
Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie trzeba być na czczo ani odstawiać przyjmowanych leków. Nie trzeba również rozbierać się do badania. Zaleca się jednak wygodny strój pozbawiony elementów metalowych (guzików, klamer, zamków, kapsli) oraz brak biżuterii - metal może bowiem zniekształcić obraz scyntygraficzny. Podczas badania pacjent leży nieruchomo. Nie można również używać telefonu komórkowego.
Przed badaniem należy zgłosić zakres dolegliwości kostnych
(czyli w miarę możliwości dokładnie określić, w jakich miejscach odczuwane są bóle). Badanie jest bezbolesne i nie powoduje nieprzyjemnych odczuć. Jednak, jeśli poczujemy się słabo, należy niezwłocznie zgłosić ten fakt lekarzowi wykonującemu badanie. Po podaniu izotopu należy wypić możliwie dużo płynów (około 1,5 l wody, herbaty itp.), aby ułatwić usuwanie izotopu z organizmu (jest on wydalany z moczem).Scyntygrafia kości: skutki uboczne
Prawidłowo wykonana scyntygrafia kośćca jest całkowicie bezpieczna dla zdrowia pacjenta i nie powoduje skutków ubocznych.
Można ją przechodzić wielokrotnie, niezależnie od wieku (dotyczy to także małych dzieci). Dzieciom, które mają trudności z cierpliwym znoszeniem długotrwałego badania, podaje się zazwyczaj środek uspokajający, aby ograniczyć nadmierne ruchy.
Badania nie wykonuje się jedynie u kobiet w ciąży i kobiet karmiących, a u kobiet w okresie rozrodczym scyntygrafia kości powinna być przeprowadzona w okresie do 10. dnia cyklu (czyli do 10 dni od daty wystąpienia miesiączki).
Należy również pamiętać, żeby osoba badana w przeciągu 12-24 godzin od zakończenia scyntygrafii nie przebywała w towarzystwie kobiet ciężarnych. Podczas zabiegu podawana jest niewielka, bezpieczna dla zdrowia dawka izotopu. Zazwyczaj do badania wykorzystywany jest izotop technetu, który nie wywołuje uczuleń i skutków ubocznych, a czas jego połowicznego rozpadu wynosi około 6 godzin.
Oznacza to, że izotop jest bardzo szybko wydalany z organizmu. Dawka promieniowania, któremu poddawana jest osoba badana, jest bardzo niewielka - mniejsza niż w przypadku standardowej tomografii komputerowej. Po badaniu pacjent na ogół nie musi zostawać w szpitalu.
