Polub nas na Facebooku
Czytasz: Rola manganu w organizmie – objawy niedoboru i nadmiaru, normy
menu
Polub nas na Facebooku

Rola manganu w organizmie – objawy niedoboru i nadmiaru, normy

mangan

Fot. NatchaS / Getty Images

Mangan (Mn, łac. manganum) to pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych. Jest niezbędnym do życia mikroelementem, którego niedobór powoduje opóźnienie rozwoju fizycznego, zaburzenia płodności, zmiany skórne, nerwobóle. Równie szkodliwy jest jednak nadmiar manganu, zwłaszcza w wodzie pitnej.

W układzie okresowym pierwiastków mangan ma liczbę atomową 25. To metal koloru srebrzystoszarego odznaczający się różowym odcieniem, odkryty w 1774 r. przez szwedzkiego chemika Johana Gottlieba Gahna. W przyrodzie mangan występuje w postaci jednego izotopu. Jest szeroko rozpowszechniony – głównie ma postać minerałów.

Mangan w wodzie

Mangan występuje powszechnie w wodach podziemnych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi) stężenie manganu w wodzie nie może przekraczać 0,05 mg Mn/litr. Przekroczenie norm może wywołać niepożądany smak wody oraz powstawanie osadów. Woda, w której normy manganu zostały przekroczone, staje się mętna i nieprzyjemnie pachnie. Do takiej sytuacji najczęściej dochodzi wskutek nieprawidłowo przeprowadzonego procesu uzdatniania wody.

Według badań opublikowanych w specjalistycznym czasopiśmie „Environmental Health Perspectives” nadmiar manganu w wodzie pitnej jest toksyczny i szkodliwy dla dzieci, które, w porównaniu z rówieśnikami, wypadają gorzej w testach na inteligencję. W przypadku stwierdzenia nadmiernych stężeń manganu w wodzie zasadne może być zastosowanie filtrów odmanganiających. Mangan może się również kumulować w wodzie ze studni – woda nie nadaje się wtedy do spożycia ani w celach gospodarczych. Aby to sprawdzić, wykonuje się specjalistyczne badania. Problem powinna rozwiązać instalacja sprzętu do uzdatniania wody.

Właściwości manganu

Mangan należy do mikroelementów. Znajduje się w centrach reaktywności wielu enzymów i jest niezbędnym pierwiastkiem do życia. Wpływa na układ kostny, chroniąc przed rozwojem osteoporozy. Zawiaduje układem nerwowym. Uczestniczy w syntezie czerwonych krwinek, a także w procesie prawidłowego trawienia i wchłaniania tłuszczów, białek, węglowodanów. Pomaga w prawidłowym tworzeniu tkanek łącznych. Zawiaduje płodnością i samopoczuciem. Odpowiada za właściwy stan skóry. Ma udział w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu. Uczestniczy w przemianach cholesterolu i produkcji tyroksyny, jednego z podstawowych hormonów wytwarzanych przez tarczycę. Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Jest niezbędny do wytwarzania estrogenu (żeńskiego hormonu płciowego). Wpływa ponadto na odporność organizmu.

Związki manganu znalazły zastosowanie w medycynie m.in. w celach dezynfekujących. Zastosowanie manganu obejmuje również jego zdolność do utwardzania stopów metali. Mangan wykorzystywany jest w produkcji barwników oraz ogniw.

Niedobór manganu objawia się:

  • pogorszeniem stanu kości,
  • problemami z płodnością,
  • szmerami w uszach i pogorszeniem słuchu,
  • drażliwością, stanami depresyjnymi, pogorszeniem samopoczucia,
  • problemami z koncentracją,
  • zmianami skórnymi (suchość i pękanie skóry),
  • osłabieniem słuchu,
  • nerwobólami,
  • pesymizmem,
  • spadkiem masy ciała,
  • zaburzeniami w produkcji mleka,
  • rozdwajaniem się paznokci,
  • mroczkami przed oczami,
  • wypadaniem włosów,
  • zaburzeniami ze strony układu krążenia,
  • zmęczeniem,
  • bólami w stawach,
  • opóźnieniem w rozwoju fizycznym.

Uwaga! Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, przyjmowanie witamin C, B1 oraz B6, błonnika, żelaza, wapnia i magnezu może upośledzić wchłanianie manganu.

Czy suplementy diety działają? Sprawdź:

Zobacz film: Czy suplementy diety leczą? Źródło: Dzień Dobry TVN

Nadmiar manganu objawia się:

  • rozdrażnieniem,
  • wahaniami nastroju,
  • depresją,
  • demencją,
  • zmianami w DNA,
  • schizofrenią,
  • wzrostem stężenia wapnia we krwi,
  • pogłębieniem choroby Parkinsona.

Uwaga! Nadmiar manganu występuje bardzo rzadko i raczej nie jest związany z dietą.

Mangan jako suplement

Dzienne zapotrzebowanie na mangan dla dorosłych kobiet wynosi 1,8 mg, a dla dorosłych mężczyzn – 2,3 mg. Większe dawki (powyżej 2 mg) zalecane są w przypadku kobiet w ciąży i karmiących. Rozpoznany niedobór manganu może skłonić do przyjmowania pierwiastka w postaci suplementu. Godny polecenia jest mangan w tabletkach dwuwartościowy, który odznacza się najwyższą zdolnością wchłaniania. Preparaty manganu dostępne są również w formie proszków, które miesza się z wodą albo innym napojem.

Uwaga! Suplementy z manganem należy stosować rozważnie w przypadku przyjmowania antybiotyków (mangan może zmniejszyć ich skuteczność). Z tego względu zaleca się zachowanie odstępu (najlepiej co najmniej 1–2 godziny) pomiędzy zastosowaniem antybiotyków a przyjęciem manganu w postaci suplementu.

Mangan w diecie

Źródłem manganu w pożywieniu są: produkty z pełnego ziarna, otręby pszenne, nasiona roślin strączkowych, orzechy, groszek, awokado, suszone owoce, kawa, kakao, brązowy ryż, zielone warzywa liściaste, zielona i czarna herbata. Na niedobory manganu nie są więc narażeni weganie i wegetarianie, których dieta opiera się na produktach roślinnych.

Bibliografia:

1. Manganese in Drinking Water and Intellectual Impairment in School-Age Children

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
19
1
Polecamy
Charakterystyka witamin rozpuszczalnych w wodzie – występowanie, zapotrzebowanie, znaczenie
Charakterystyka witamin rozpuszczalnych w wodzie – występowanie, zapotrzebowanie, znaczenie Dzień Dobry TVN
Kobalt – właściwości, rola w organizmie, skutki niedoboru i nadmiaru
Kobalt – właściwości, rola w organizmie, skutki niedoboru i nadmiaru TVN zdrowie
Witamina C – lepsza z laboratorium czy naturalna?
Witamina C – lepsza z laboratorium czy naturalna? Dzień Dobry TVN
Molibden – zastosowanie i właściwości, molibden jako suplement 
Molibden – zastosowanie i właściwości, molibden jako suplement  TVN zdrowie
Komentarze (1)
Olka
Cieszę się, że zwracacie uwagę na to, aby nie łączyć suplementów z manganem z antybiotykami to jest bardzo istotne i trzeba uświadamiać ludzi w tym temacie
Czytaj całość
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty