Polub nas na Facebooku
Czytasz: Produkty naturalne bogate w żelazo
menu
Polub nas na Facebooku

Produkty naturalne bogate w żelazo

Orzechy, różne rodzaje orzechów w miskach.

Fot. fcafotodigital / Getty Images

Żelazo jest bardzo ważnym mikroelementem, w organizmie przede wszystkim pełni funkcje regulujące. Jest niezbędny do prawidłowego przebiegu kluczowych procesów biochemicznych. Żelazo trudno się wchłania i należy go dostarczać wraz z pożywieniem. Jaką rolę pełni żelazo w organizmie i w jakich produktach można go znaleźć?

Rola żelaza w organizmie

Główna rola żelaza wiąże się z jego wpływem na procesy transportu, magazynowania i wykorzystania tlenu w organizmie. Z ogólnej ilości 3-5 g żelaza około 66% występuje w hemoglobinie, około 4% w mioglobinie, a 7% jest składnikiem różnorodnych enzymów. Pozostała ilość to żelazo zapasowe związane z ferrytyną i hemosyderyną – białkami obecnymi przede wszystkim w wątrobie i śledzionie. Żelazo bierze udział w wielu reakcjach enzymatycznych, np. oddychanie międzykomórkowe, chroni przed stresem oksydacyjnym, wchodzi w skład enzymów potrzebnych do produkcji serotoniny, czyli tzw. hormonu szczęścia. Jest niezbędny do budowy osłonki mielinowej neuronów oraz wypustek komórek nerwowych. Żelazo magazynuje się w erytrocytach, wątrobie, mięśniach, osoczu i szpiku kostnym.

Żelazo – rodzaje i przyswajanie

Żelazo występuje w dwóch formach. Żelazo hemowe znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, jaja, owoce morza), a jego przyswajalność wynosi średnio 23% (od 10-40%). Żelazo niehemowe występuje w produktach zbożowych, warzywach, jego przyswajalność wynosi od 3-8%. Absorbcja żelaza hemowego zależy od niewielu czynników. Zwiększone przyswajanie notuje się przy niedoborze tego pierwiastka oraz w obecności mięsa w posiłku. Na wchłanianie żelaza niehemowego wpływ ma stan odżywienia organizmu żelazem, interakcje z innymi pierwiastkami (miedź i cynk), proporcje w diecie między czynnikami ułatwiającymi i hamującymi absorpcję żelaza niehemowego. Badania wykazały, że maksymalne wchłanianie zapewnia jednoczesne spożycie żelaza niehemowego wraz z odpowiednią ilością witaminy C i mięsa. Fermentowana żywność, np. kiszonki i niektóre kwasy organiczne, również wspierają jego wchłanianie. Zmniejszenie kwasowości soku żołądkowego upośledza wchłanianie obydwu form żelaza.

Masz anemię? Zobacz co powinieneś jeść na filmie poniżej:

Zobacz film: Masz anemię? Zobacz co powinieneś jeść. Źródło: Bez recepty

Żelazo – niedobór i nadmiar

Normy spożycia żelaza:

  • kobiety w zależności od wieku i aktywności fizycznej – 16-19 mg/dzień,
  • kobiety w ciąży/karmiące piersią – 26/20 mg/dzień,
  • kobiety po menopauzie – 13 mg/dzień,
  • mężczyźni – 15 mg/dzień.

Niedobór żelaza objawia się bladością błon śluzowych, oczu, zaczerwienieniem jamy ustnej, zanikiem brodawek nitkowych w centralnej części języka, łyżeczkowanymi lub prążkowanymi paznokciami, które na dodatek stają się kruche i łamliwe, osłabieniem, zmęczeniem, włosy stają się słabe, łamliwe i mogą zacząć wypadać. Skutkiem długotrwałego niedoboru żelaza jest niedokrwistość, czyli anemia.

Na niedobory żelaza narażone są:

  • kobiety w ciąży i te w okresie laktacji,
  • dzieci i młodzież w czasie intensywnego wzrostu,
  • wegetarianie,
  • osoby starsze,
  • osoby z zaburzeniami wchłaniania tego pierwiastka, cierpiące na przewlekłe biegunki, np. po operacji żołądka,
  • osobom utrzymującym niezdrową dietę opartą na produktach wysoko przetworzonych, stosującym restrykcyjne diety odchudzające.

Nadmiar żelaza zdarza się rzadko i najczęściej spowodowany jest dziedziczną hemochromatozą (nadmierne jelitowe wchłanianie jonów żelaza), schorzeniami wątroby, chorobami wymagającymi częstego przetaczania krwi. Skutkami nadmiaru tego pierwiastka jest zmniejszenie wchłaniania innych składników mineralnych (głównie cynku i miedzi), podatność na infekcje, odkładanie żelaza w tkankach i ich uszkadzanie (trzustka – cukrzyca, wątroba – marskość) oraz wzrost produkcji wolnych wodników prowadzących do wzrostu ryzyka nowotworów i choroby wieńcowej.

Produkty bogate w żelazo

  • Jaja - są bardzo dobrym źródłem żelaza oraz potasu, magnezu i witaminy A, D, E, B₁₂ i K. Co więcej, jaja są najlepiej przyswajalnym białkiem zwierzęcym, poprawiają wzrok i zawierają kwasy omega 3.
  • Łosoś - ryby powinno jeść się 2 razy w tygodniu. Oprócz żelaza dostarczają niezbędnych kwasów omega 3 oraz witaminy D₃. Spożycie ryb sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu układu nerwowego i układu krążenia.
  • Szpinak - zawiera również witaminę C, która wspomaga wchłanianie się żelaza do krwi. Szpinak zawiera również beta-karoten oraz jest dobrym przeciwutleniaczem (walczy z wolnymi rodnikami). Najlepiej jeść świeży, po obróbce termicznej traci część składników odżywczych.
  • Sałata rzymska - jest bogata w witaminę C i inne składniki odżywcze. Co więcej, sałata rzymska zawiera chrom, który hamuje apetyt na słodycze.
  • Suche nasiona roślin strączkowych - zawierają sporo żelaza, białka, błonnika, magnezu, potasu i witamin z grupy B. Spowalniają wchłanianie się cukru do krwi, obniżają cholesterol oraz zapewniają uczucie sytości.
  • Kasza gryczana - jest źródłem węglowodanów złożonych, żelaza, cynku, witamin z grupy B, witaminy E oraz błonnika. Odkwasza organizm, obniża ciśnienie krwi i zapewnia uczucie sytości.
  • Orzechy - są źródłem żelaza, zdrowych tłuszczy, neutralizują wolne rodniki, korzystnie wpływają na układ nerwowy oraz krążenia.

Inne produkty zawierające żelazo:

  • chude czerwone mięso, indyk,
  • wątroba cielęca, wołowa, kurza
  • łosoś świeży i wędzony, sardynki,
  • produkty zbożowe – płatki kukurydziane, chleb żytni razowy, otręby,
  • fasola, groch, ciecierzyca, soczewica, brokuły, por, biała kapusta.
Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
36
2
Polecamy
Witamina C – lepsza z laboratorium czy naturalna?
Witamina C – lepsza z laboratorium czy naturalna? Dzień Dobry TVN
Niezbędny składnik diety - żelazo.
Zawartość żelaza w produktach - najlepsze źródła
Niezbędny składnik diety - żelazo. Zawartość żelaza w produktach - najlepsze źródła Dzień Dobry TVN
Żelazo w diecie - naturalne źródła.
Jaką rolę pełni żelazo?
Żelazo w diecie - naturalne źródła. Jaką rolę pełni żelazo? TVN zdrowie
Anemia – optymalna dieta na niedokrwistość
Anemia – optymalna dieta na niedokrwistość TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty