Prawidłowo ułożony płód powinien mieć główkę skierowaną „do wyjścia”. Zdarza się jednak, że blisko terminu porodu dziecko nadal jest w ułożeniu miednicowym. Położenie miednicowe płodu oznacza położenie podłużne, w którym częścią tzw. przodującą są pośladki, stopki czy inne ułożenie kończyn dolnych. Zdarza się ono dość rzadko w przypadku porodów w terminie. Stanowi ono około 3% wszystkich porodów.
Położenie miednicowe płodu – przyczyny
Nie są znane przyczyny położenia miednicowego płodu. Z pewnością częściej zdarza się ono w przypadku porodów przedwczesnych, poniżej 28. tygodnia ciąży. Dziecko po prostu nie zdąży się odwrócić. Czasami przyczyną położenia miednicowego płodu może być:
- wielowodzie lub małowodzie;
- wady w budowie macicy;
- guzy miednicy mniejszej;
- ciąża wielopłodowa;
- łożysko przodujące.
Położenie miednicowe płodu – rodzaje
W mechanizmie porodu najistotniejszą rolę odgrywa główka dziecka. Około 96% porodów przebiega z główką skierowaną do kanału szyjki. Główka dziecka ma ogromne możliwości adaptacyjne poprzez obecne szerokie szwy i ciemiączka. Dzięki temu łatwiej przechodzi przez kanał rodny. Drugie co do wielkości po główce są barki dziecka. Obwód miednicy jest mniejszy od obwodu barków. Częścią przodującą, czyli częścią, która jako pierwsza wstawia się do kanału rodnego, zazwyczaj jest główka. W przypadku położenia miednicowego płodu jest kilka możliwości, nie zawsze muszą być to pośladki.
Samo położenie to stosunek osi długiej płodu do osi długiej macicy. Może być podłużne, skośne lub poprzeczne. Zarówno położenie główkowe, jak i miednicowe płodu jest położeniem podłużnym.
Rodzaje ułożeń miednicowych:
- ułożenie miednicowe zupełne – kiedy dziecko siedzi na czworaka. Ma zgięte nóżki w kolankach i stawach biodrowych i pośladkami kieruje się do wyjścia;
- ułożenie pośladkowe – kiedy pośladki przodują, ale nóżki są wyłącznie zgięte w stawach biodrowych, natomiast w kolankach są wyprostowane (stopki są właściwie przy uszach dziecka);
- ułożenie kolankowe – kiedy kolanko lub oba kolanka dziecka wysuwają się jako pierwsze;
- ułożenie stópkowe – dziecko jest zupełnie wyprostowane, stopki wychodzą jako pierwsze.
Jak rozpoznać położenie miednicowe?
Położenie miednicowe rozpoznaje się w badaniu ultrasonograficznym (USG), jeśli po 28. tygodniu ciąży płód się nie odwrócił główką w stronę kanału szyjki. Ruchy dziecka nie będą się różnić. Dziecko przez większą część ciąży kręci się w brzuchu, jest malutkie, więc ma miejsce. Dlatego kobieta raz czuje jego nóżki z prawej, raz z lewej strony. Dopiero pod koniec ciąży może poczuć, że stopki dziecka nie kopią już u góry.
Jeśli zostało rozpoznane położenie miednicowe, lekarz może zakwalifikować ciężarną do cięcia cesarskiego. Wtedy przyjęcie do szpitala jest ściśle określone. Gdy kobieta wie, że dziecko jest w położeniu miednicowym, a poród zaczyna się w domu, nie należy czekać jak w przypadku większości innych porodów na postęp skurczy, tylko jak najszybciej jechać do szpitala.
Dlaczego położenie miednicowe płodu jest niebezpieczne?
Umieralność i zachorowalność noworodków są zdecydowanie wyższe w położeniu miednicowym niż w główkowym. Zagrożenia dla płodu są następujące:
- niedotlenienie – wynika z zaburzeń przepływu krwi, ucisku pępowiny, jej zapętlenie, wypadnięcie czy owinięcie się płodu;
- uraz porodowy;
- wcześniactwo;
- przedwczesne odejście wód płodowych;
- wady rozwojowe płodu.
Niedotlenienie i uraz porodowy należą do najczęstszych powikłań położenia miednicowego płodu. Wśród przyczyn niedotlenienia płodu w położeniu miednicowym najczęstszą jest zaburzenie przepływu krwi pępowinowej będącej jedynym źródłem zaopatrzenia dziecko w tlen. Wychodząca główka lub barki mogą ucisnąć pępowinę, doprowadzając do stanu zagrożenia życia dziecka.
Położenie miednicowe płodu – poród siłami natury czy cięcie cesarskie?
Zdecydowana większość położników dla spokoju woli zakwalifikować pacjentkę z położeniem miednicowym płodu do porodu poprzez cięcie cesarskie. Natomiast poród siłami natury również jest możliwy. Dokonuje się oceny czynników ryzyka i rokowania dla przeprowadzenia porodu siłami natury.
Czynnikami wykluczającymi poród siłami natury przy położeniu miednicowym są głównie:
- ułożenie stópkowe i kolankowe;
- nieprawidłowo dogięta główka płodu;
- nieprawidłowe wymiary i budowa miednicy kobiety rodzącej;
- masa dziecka poniżej 2500 g lub powyżej 3500 g;
- słaba czynność skurczowa;
- poronienia lub śmierć okołoporodowa w wywiadzie;
- niepodatna szyjka macicy;
- objawy zagrożenia płodu;
- ciąża niedonoszona lub przenoszona.
Czynnikami rokującymi pomyślnie co do porodu siłami natury są:
- ułożenie miednicowe zupełne;
- obszerna miednica rodzącej;
- dynamiczny poród i mocne, efektywne skurcze;
- masa płodu w przedziale od 2500 do 3500 g;
- elastyczna, rozwarta szyjka macicy;
- brak objawów zagrożenia płodu.
Nawet jeśli lekarz podejmie decyzję o porodzie siłami natury, płód jest stale monitorowany i przy najmniejszych wątpliwościach co do dobrostanu płodu należy spodziewać się rozwiązania ciąży cięciem cesarskim.
Podczas porodu siłami natury przy położeniu miednicowym stosuje się pomoc ręczną Brachta. Polega ona na kierowaniu tułowia płodu w kierunku zgodnym z linią prowadzącą macicy i podanie dożylnie oksytocyny w ostatnim etapie porodu.
Czym zajmuje się położna? Dowiesz się tego z filmu:
