Badania profilaktyczne do pracy są bezpłatne – ich kosztem obciążony zostaje pracodawca. Kiedy jednak pojawiają się niepokojące dolegliwości, nie wolno czekać na kolejną wizytę kontrolą. Trzeba wybrać się do internisty po skierowanie na badania o odpowiednim profilu (odpowiadającym dostrzeżonym objawom).
Co to są badania profilaktyczne?
Badania profilaktyczne to inaczej badania ogólne (kontrolne). Wykonuje się je, żeby monitorować stan zdrowia. Pozwalają wcześnie wykryć niepokojące zmiany w organizmie, a co za tym idzie – podjąć leczenie, które daje dużą szansę na zażegnanie stanu chorobowego zanim przerodzi się w poważne schorzenie.
Skierowanie na badania profilaktyczne – kiedy udać się do lekarza?
Po skierowanie na badania profilaktyczne należy udać się do internisty średnio raz w roku. Jeśli występują jakiekolwiek dolegliwości, lekarz zleca diagnostykę o profilu trzustkowym, nerkowym, lipidowym, wątrobowym, kostnym, sercowym czy tarczycowym (w zależności od objawów). W przeciwnym razie może poprzestać na standardowej na analizie krwi i moczu.
1. Wskazaniami do wykonania badań o profilu trzustkowym są: ból w nadbrzuszu, który promieniuje do okolicy lędźwiowej, występujący wraz z gorączką, nudnościami i wymiotami. Kiedy choruje trzustka, badania profilaktyczne wykazują podwyższony poziom amylazy, lipazy i glukozy.
2. Diagnostyka o profilu nerkowym jest potrzebna, gdy pojawiają się problemy z oddawaniem moczu, opuchlizna pod oczami i nadciśnienie. W interpretacji wyników najważniejsze są wskaźniki oznaczające elektrolity, mocznik, kreatyninę i kwas moczowy.
3. Badania o profilu lipidowym są konieczne w przypadku wystąpienia tzw. żółtaków, czyli żółtych plam na powiekach. Oznacza się wówczas stężenie cholesterolu (frakcji HDL i LDL) oraz trójglicerydów we krwi.
4. Profil wątrobowy lekarz może wybrać, kiedy pojawiają się zaburzenia pracy układu pokarmowego, następuje spadek masy ciała i zmniejszenie libido. Próby wątrobowe oceniają szereg wskaźników, m.in.: ALT (GPT), AST (GOT), LDH, GGT, GGTP.
5. Diagnostyka o profilu kostnym zaleca się głównie osobom chorującym na przewlekłe schorzenia układu kostnego. Potrzebują one regularnej kontroli stężenia wapnia, fosforu, fosfatazy zasadowej, PTH, kalcytoniny i witaminy D.
6. Badania o profilu sercowo naczyniowym wykonuje się najczęściej osobom, które zgłaszają objawy niewydolności krążenia, takie jak dużą męczliwość, duszności oraz obrzęki kończyn dolnych. Oznaczane są wówczas: troponiny, kinaza fosfokreatynowa, tzw. białko ostrej fazy, elektrolity, ALAT, AspAT, LDH i NT-ProBNP.
7. Profil tarczycowy z kolei może pomóc w wykryciu schorzeń powodujących wypadanie włosów, otyłość lub anemię, wahania nastrojów i cały szereg problemów związanych z zaburzeniami hormonalnymi. Ważnymi wskaźnikami informującymi o funkcjonowaniu tarczycy są przeciwciała anty-TG i anty-TPO oraz hormony TSH, FT4 i FT3.
Rodzaje badań profilaktycznych dla pracowników – od czego zależą?
Badaniom profilaktycznym wstępnym podlegają osoby, które otrzymują zatrudnienie w nowym miejscu pracy lub są przenoszone na stanowisko wymagające wykonywania obowiązków w warunkach uciążliwych czy zagrażających zdrowiu. Zestaw potrzebnych badań ustala się indywidualnie, na podstawie czynników ryzyka wynikających ze specyfiki wykonywanego zawodu. Każdy powinien mieć zapewnione badania okresowe o częstotliwości współmiernej do ciężkości wykonywanej pracy. Oprócz badań wstępnych i okresowych są badania kontrolne, które dotyczą osób pracujących na szczególnie obciążających stanowiskach i długotrwale przebywają na zwolnieniach lekarskich. Ci pracownicy mogą też wystąpić o przeprowadzenie badań na koszt pracodawcy już po wygaśnięciu stosunku pracy.
Diagnostyka chorób związanych z płcią – jakie badania profilaktyczne dla mężczyzn, a jakie dla kobiet?
Profilaktyczne badania lekarskie dostosowuje się też do płci. Kobiety nie powinny zapominać o USG dopochwowym narządów rodnych i piersi ani o mammografii (co dwa lata). Ważne jest też comiesięczne badanie piersi w celu wczesnego wykrycia ewentualnych guzków. Poza tym warto pamiętać, że panie 10 razy częściej niż panowie chorują na tarczycę, w związku z czym po przekroczeniu 40-stki zaleca się im regularne sprawdzanie poziomu hormonów. Badania profilaktyczne mężczyzn po 40-stce oprócz standardowych pomiarów parametrów krwi i moczu powinny obejmować kontrolę stanu gruczołu krokowego (u urologa). Po przekroczeniu wieku średniego dobrze jest też co pięć lat robić kolonoskopię. Nie może jej zabraknąć na liście badań profilaktycznych mężczyzn po 50-tce, gdyż rak jelita grubego jest zagrożeniem szczególnie dla panów.
Badania profilaktyczne dzieci i młodzieży – dlaczego warto je robić?
Badania profilaktyczne krwi i moczu u dzieci powinny być wykonywane średnio raz na dwa lata, poza tym obowiązkowy jest okresowy bilans zdrowia, mający na celu wczesne wykrycie zwłaszcza nadwagi i anemii, skrzywień kręgosłupa, ubytków w uzębieniu, wad wzroku i słuchu. Wiele schorzeń (np. skoliozę) można skutecznie leczyć dopóki organizm jest w fazie rozwoju i trzeba to robić szybko, bo choroba pogłębia się wraz z wiekiem. Dlatego badań profilaktycznych u dzieci nie wolno zaniedbać, nawet jeśli nie ma żadnych niepokojących dolegliwości.
Zobacz także: Jakie badania warto zrobić na wiosnę?
