Płat ciemieniowy to część mózgu odpowiedzialna za odbieranie informacji o położeniu ciała, rozpoznawanie ruchów i kontrolowanie ich celowości. W okolicy płata ciemieniowego może wystąpić ból wywołany rozmaitymi czynnikami, choć nie jest to typowa lokalizacja bólu głowy. Dolegliwości wymagają konsultacji z neurologiem.
Płat ciemieniowy – anatomia
Mózg człowieka składa się z dwóch półkul – prawej i lewej. Każda półkula dzieli się na części zwane płatami, do których zalicza się: płat czołowy, płat ciemieniowy, płat potyliczny, płat skroniowy, płat wyspowy i płat limbiczny. Za bruzdą środkową znajduje się płat ciemieniowy. Składa się on z zakrętu zaśrodkowego, płacików ciemieniowych górnego i dolnego. Płaciki oddzielone są bruzdą śródciemieniową. Częścią płacika ciemieniowego dolnego jest zakręt nadbrzeżny i zakręt kątowy.
Płat ciemieniowy – fizjologia
Płat ciemieniowy odpowiada za odbieranie i przetwarzanie bodźców czuciowych przekazywanych z całego ciała dzięki zlokalizowanej tam pierwszorzędowej, drugorzędowej korze czuciowej oraz korze asocjacyjnej czuciowej. Jego funkcją jest odbieranie informacji o położeniu ciała, rozpoznawanie ruchów, dbanie o ich celowość. Odbiera bodźce informujące o temperaturze, rozróżnia ciepło od zimna, rozpoznaje ból i dotyk. Dzięki niemu potrafimy zlokalizować miejsce na ciele.
Kora mózgu odpowiadająca za czucie znajduje się w zakręcie zaśrodkowym oraz w tylnej części płacika okołośrodkowego. Do niej docierają bodźce z przeciwległej strony ciała – płat ciemieniowy lewy odpowiada za czucie po prawej stronie ciała, natomiast płat ciemieniowy prawy za czucie po lewej stronie. Za pomocą płata ciemieniowego potrafimy kojarzyć zmysły – dotyku ze wzrokiem oraz ruchu ze wzrokiem.
W półkuli dominującej w obszarze płacika ciemieniowego dolnego znajduje się częściowo obszar czuciowego ośrodka mowy (pola Wernickego).
Płat ciemieniowy – uszkodzenie
Uszkodzenie kory czuciowej powoduje zaburzenia czucia dotyku oraz położenia po drugiej stronie ciała.
Uszkodzenie pola Wernickego prowadzi do afazji czuciowej, czyli stanu, w którym chory ma zmniejszoną zdolność rozumienia mowy, rozpoznawania słów. Nie potrafi się wysłowić, mówi bardzo szybko, używa słów nieodpowiednich do kontekstu. Jednocześnie nie jest tego świadomy i nie może tego kontrolować. Innym objawem uszkodzenia płata ciemieniowego jest agrafia, czyli nabyte zaburzenie zdolności pisania.
Zespół objawów występujący po uszkodzeniu płata ciemieniowego to inaczej zespół płata ciemieniowego. Obserwowany jest po udarach i objawia się zaburzeniami w rozpoznawaniu osób i rzeczy, problemami z pisaniem, liczeniem, zaburzeniami rozpoznawania przestrzeni. Dodatkowo wystąpić może zespół majaczeniowy z napadami padaczkowymi.
Czy mózg można trenować? Zobaczcie na filmie:
Ból okolicy płata ciemieniowego
Płat ciemieniowy sam w sobie nie boli – tkanka mózgowa nie ma receptorów, dlatego przy uszkodzeniu tego miejsca nie będziemy odczuwać dolegliwości bólowych. Ból okolicy płata ciemieniowego jest jednak powszechny.
Istnieje szereg chorób neurologicznych, które mogą powodować ból. Jedną z nich jest uraz i powstanie miejscowego krwiaka. W tym przypadku dolegliwości lokalizują się dokładnie w miejscu, w którym nastąpiło uderzenie. Kolejną, w tym przypadku niegroźną, przyczyną może być napięciowy ból głowy. Zazwyczaj jest on obustronny, ma charakter ciągły i tępy, towarzyszy mu zazwyczaj ból innych okolic – skroniowych lub czołowych. Nie występują wówczas objawy neurologiczne, takie jak zawroty głowy, nudności, zaburzenia czucia. W okolicy płata ciemieniowego można doświadczyć również bólu odniesionego – przenoszącego się z zatok lub z objętego procesem zapalnym ucha środkowego.
Jeżeli bólowi okolicy płata ciemieniowego towarzyszą objawy neurologiczne, takie jak napady padaczkowe, zniesienie czucia, zaburzenia mowy, nudności, wymioty, zawroty głowy, ból wystąpił po urazie lub wypadku, należy wykluczyć zagrażające życiu schorzenia. Nie należy bagatelizować problemu. Trzeba zgłosić się jak najprędzej do lekarza, gdy dolegliwości występują od kilku miesięcy w jednym miejscu. Specjalista za pomocą badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa głowy lub rezonans, będzie mógł zaobserwować ewentualne zmiany w mózgowiu, uwidocznić guza, krwiaka lub ognisko dokonanego niedokrwienia mózgu.
Bibliografia:
1) Narkiewicz O. - Anatomia czynnościowa t. 4, PZWL, Warszawa
2) Kozubski W. - Neurologia, PZWL, Warszawa 2013
