Podobne zastosowanie co PET-CT ma badanie SPECT – tomografia emisyjna pojedynczych fotonów. Oba testy stosuje się w wykrywaniu i określaniu nowotworów, zmian w mózgu oraz stanu serca. W obu badaniach używa się radioaktywnych izotopów. Badania SPECT jest mniej dokładne od PET-CT, ale również o wiele tańsze. Jego cena waha się od 400 do 750 złotych w zależności od tego, który obszar ciała jest badany.
Badanie PET-CT: na czym polega i jakie są jego zalety i wady?
Co to jest badanie PET-CT? To pozytonowa tomografia emisyjna – badanie obrazowe z zakresu medycyny nuklearnej. Na podstawie tego testu można ocenić kształt oraz funkcjonowanie narządów i tkanek. PET-CT wykrywa zmiany w organizmie wcześniej niż pozostałe badania obrazowe, takie jak zwykła tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy rentgen.
Pozytonowa tomografia emisyjna PET-CT jest stosowana w przypadkach, kiedy zawodzą inne badania – dają niejednoznaczne wyniki lub nie są w stanie uchwycić zmian chorobowych w całości. Dzięki otrzymanym tą metodą wynikom medycyna znacznie poszerzyła wiedzę na temat nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych jak alzheimer czy parkinson, a także w innych dziedzinach.
Na czym polega badanie PET-CT? Na wprowadzeniu do organizmu osoby badanej promieniotwórczego izotopu i obserwacji zachowania (metabolizmu) komórek w badanym obszarze. Skaner pozytonowej tomografii emisyjnej wyłapuje reakcje zawartych w izotopie pozytonów (cząsteczek antymaterii) z elektronami (cząsteczkami materii) pochodzącymi z ciała. Efektem tych spotkań są „rozbłyski” (tzw. promieniowanie anihilacyjne) widoczne w obrazie PET-CT. Określenie nawet najmniejszych zmian chorobowych jest możliwe dlatego, że izotop promieniotwórczy (radiofarmaceutyk) gromadzi się bardziej w komórkach chorych niż zdrowych.
Zaletą PET-CT jest jego dokładność, wadą natomiast wysoki koszt badania, a także to, że nie ma uniwersalnego radiofarmaceutyka, który wykrywałby wszystkie rodzaje chorób. Substancja promieniotwórcza musi być dopasowana do choroby, którą ma zobrazować. To sprawia, że PET-CT spełnia swoje zadanie jako narzędzie do oceny zaawansowania stanu chorobowego i do monitorowania skuteczności leczenia. Pozwala też wskazać zmiany rakowe w bardzo wczesnym stadium.
Badania PET-CT nie można wykonać u ciężarnych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której czekanie do porodu zagrażałoby poważnie zdrowiu i życiu kobiety.
Wskazania do badania PET-CT
W onkologii badanie PET-CT stosuje się do:
- wykrywania zmian nowotworowych we wczesnym stadium,
- oceny zaawansowania raka,
- monitorowania skuteczności terapii.
PET-CT można stosować nie w każdym rodzaju raka. Największą wartość ma w przypadku guzów mózgu, nowotworów głowy i szyi, płuc, piersi, przełyku, trzustki, jelita grubego, jajnika, szyjki macicy, jądra, prostaty, a także przy chłoniakach i czerniaku.
W neurologii PET-CT używa się do poszukiwania ognisk odpowiedzialnych za padaczkę, oceny zmian w mózgu na skutek jego niedokrwienia oraz do wczesnej diagnozy i oceny guzów i nowotworów mózgu.
Kardiologiczne zastosowanie PET-CT polega na określeniu żywotności mięśnia sercowego oraz ocenie stopnia niedokrwienia serca.
PET-CT: przygotowanie do badania
Przygotowanie do badania PET-CT należy rozpocząć 24 godziny przez jego rozpoczęciem. Przez dobę przed badaniem PET nie powinno się spożywać alkoholu ani kofeiny, należy także zrezygnować z dużego wysiłku fizycznego. W dniu testu można jeść i pić, ale nie później niż 6 godzin przed badaniem. Należy też zażyć leki, które przyjmuje się co dzień. Wyjątkiem są insulina i leki przeciwcukrzycowe – można przyjąć je dopiero po zakończonym badaniu. Przygotowanie do badania PET-CT polega też na tym, by 2 godziny przed badaniem PET-CT wypić litr niegazowanej wody, a drugi litr zabrać ze sobą – wypija się go po badaniu. Ma to na celu oczyszczenie organizmu z zaaplikowanego izotopu promieniotwórczego, który jest usuwany wraz z moczem. Należy też zabrać ze sobą wygodne, miękkie i ciepłe ubranie.
Przebieg badania PET-CT
Całe badanie trwa około 2 do 3 godzin. Pozytonowa tomografia emisyjna rozpoczyna się od zaaplikowania osobie badanej w formie zastrzyku glukozy znakowanej fluorem radioaktywnym (radioaktywny izotop). Następnie przez godzinę badany przebywa w zaciemnionym pomieszczeniu, leżąc. Kolejnym krokiem jest umieszczenie osoby badanej w skanerze PET-CT. Badanie odbywa się w pozycji leżącej z uniesionymi nad głowę rękoma. Skanowanie trwa zwykle około 30 minut. W tym czasie osoba badana nie powinna się poruszać. Po zakończeniu badania i oddaniu moczu w celu wydalenia izotopu można wrócić do domu.
Jaki diagnozuje się nowotwory? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Zalecenia po badaniu. Ze względu na promieniowanie jonizujące, nie należy przychodzić na badanie z kobietami w ciąży, karmiącymi piersią ani dziećmi. Po badaniu (przez min. 6 godzin) należy też unikać dłuższego, bliskiego kontaktu z innymi osobami, a zwłaszcza kobietami w ciąży i dziećmi.
Koszt i dostępność badania PET-CT
Badanie PET-CT jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia tylko w niektórych przypadkach. Przeważnie:
- w chorobach nowotworowych, jeśli inne badania okażą się niemiarodajne lub niemożliwe do przeprowadzenia,
- w chorobach serca jako badanie rozstrzygające i w celu oceny żywotności mięśnia sercowego,
- w padaczce lekoodpornej, jeśli planowane jest leczenie chirurgiczne.
W innych przypadkach badanie jest płatne. Ile kosztuje badanie PET-CT poza publicznym systemem zdrowia? Ceny różnią się w zależności od tego, jaka część ciała jest badana, oraz od użytego izotopu (najczęściej 18FDG). Prywatnie badanie PET-CT serca albo mózgu (jednego narządu) można wykonać od 3300 złotych, jeśli w badaniu stosowany jest 18FDG. Gdy badanie PET-CT ma być wykonane z użyciem innych radiofarmaceutyków, jego koszt może sięgać od 4500 do 6000 złotych.
Pozytonową emisyjną tomografię komputerową można wykonać w placówkach, które dysponują pracownią PET-CT.
Czy promieniowanie może leczyć raka?
Jak tłumaczy dr Justyna Rembak – Szynkiewicz pierwiastek itr 90 jest izotopem, który jest wykorzystywany w wielu dziedzinach medycyny jako produkt leczniczy. Cząsteczki izotopy itru 90 powodują zabicie guza.
Radioembolizacja polega na wstrzyknięciu złośliwego guza w wątrobie roztworu zawierającego radioaktywny izotop. Zabieg ten musi być dokładnie zaplanowany, ponieważ pierwiastki z upływem czasu rozpadają się i tracą swoją moc. O tym, na czym dokładnie polega zabieg radioembolizacji dowiesz się z filmu:
