Do pielęgnacji ciała noworodka należy stosować specjalne kosmetyki przeznaczone dla dzieci od pierwszego dnia po urodzeniu. Zmiana koloru i konsystencji kupki, mimo że są zazwyczaj naturalne, mogą stać się źródłem obaw.
Kupka noworodka i pielęgnacja pupy
Pierwszy stolec noworodka to smółka, która ma gęstą i lepką konsystencję i ciemnozielony kolor. Jest zazwyczaj bardzo obfita. Powinna zostać wydalona w ciągu pierwszej doby od przyjścia na świat. Po smółce następują stolce przejściowe o zielono-brunatnym zabarwieniu, zawierające widoczne grudki mleka. Są luźne i niejednokrotnie spienione.
Kupka karmionego piersią dziecka ma zapach serwatki i skwaśniałego mleka. Przybiera żółty i pomarańczowy kolor, który zielenieje po zetknięciu z powietrzem. Jest półpłynna i wsiąka w pieluchę. Noworodek przez pierwsze tygodnie może wypróżniać się kilkanaście razy na dobę. W 7 tygodniu życia trawienie się normuje – dziecko robi kupę 2–3 razy dziennie. Karmione mlekiem modyfikowanym oddaje jasnobrązowy i jasnożółty stolec o konsystencji margaryny i zgniłym zapachu. Wydala 1–5 razy na dobę.
Pośladki niemowlaka są wielokrotnie narażone na mocz i kał, dlatego łatwo się odparzają, co może prowadzić do zapalenia skóry. Zaraz po wypróżnieniu trzeba zmienić pieluchę, przemyć skórę ciepłą wodą lub wilgotnymi chusteczkami, osuszyć i posmarować kremem zapobiegającym odparzeniom.
Wzdęcia i gazy u noworodka
Gazy i wzdęcia występują u wszystkich dzieci. Spowodowane mogą być wieloma czynnikami. Pojawiają się w wyniku:
- rozwoju gastrycznego, braku flory jelitowej,
- połykania powietrza podczas karmienia i płaczu,
- nadmiernej aktywności,
- trawienia laktozy, białek i innych składników odżywczych zawartych w mleku,
- zbyt dużego przepływu mleka – przyjmowanie za dużych porcji i krztuszenie się podczas karmienia,
- pospiesznego i łapczywego ssania piersi,
- hiperlaktacji, czyli nadmiernego wytwarzania pokarmu przez karmiącą mamę – mlekotok sprawia, że dziecko wypija dużo początkowego wodnistego mleka, które jest bogatym źródłem laktozy – sprzyja skurczom brzucha i gazom,
- spożywania pokarmów wzdymających przez matkę karmiącą piersią,
- nadmiaru witaminy C w diecie matki,
- źle dobranej butelki – za duży lub mały smoczek.
Znacznie rzadziej częste gazy i wzdęcia powodować mogą: pasożyty w przewodzie pokarmowym, nieżyt żołądka, uchyłkowatość jelit, zespół jelita drażliwego, nietolerancja niektórych składników pokarmowych i choroba trzewna.
W pozbyciu się nadmiaru uporczywych gazów i wzdęć u dziecka pomocne są domowe sposoby, jak ciepła kąpiel, karmienie na zmianę obiema piersiami, podanie kropli na gazy lub wody z cukrem. Matka powinna karmić w pozycji leżącej lub półleżącej. Umożliwia to zahamowanie nadmiernego przepływu mleka i zmniejsza ilość połykanego przez niemowlę powietrza. Ponadto warto masować brzuch dziecka, nosić je w pozycji pionowej i umożliwić mu odbijanie po jedzeniu. Można podawać herbatę z kopru włoskiego (ułatwia oddawanie gazów) i rumianku (pomaga w wypróżnianiu się).
Czkawka u noworodków
Czkawka to mimowolne skurcze przepony i mięśni oddechowych znajdujących się w klatce piersiowej. Może pojawić się już podczas życia płodowego. Ustępuje około 3 miesiąca życia. Najuciążliwiej doświadczają jej wcześniaki. Może trwać od kilku minut do godziny i pojawiać się kilka razy w ciągu dnia. Za jej pojawienie się odpowiada fizjologiczna niedojrzałość nerwu przeponowego. Czkawka może być skutkiem głośnego śmiechu, oziębienia ciała, połknięcia powietrza lub przepełnienia pokarmem. Sporadycznie sugeruje refluks żołądkowo-przełykowy, problemy neurologiczne, zapalenie płuc, uraz klatki piersiowej lub zaburzenie metaboliczne.
Pierwsza kąpiel noworodka
W większości przypadków noworodek zostaje umyty w szpitalu w pierwszej dobie po urodzeniu (zwłaszcza, gdy rodzi się ubrudzony krwią i smółką). Pierwsza kąpiel w domu powinna odbyć się w dniu wyjścia ze szpitala. W wanience musi znajdować się tyle wody, by nie zamoczyć kikuta pępowinowego. Noworodka nie trzeba kąpać codziennie – wystarczy 2–3 razy tygodniowo. Woda w wanience powinna mieć około 35ºC. Pora kąpieli zależy od rodziców i samopoczucia dziecka. Można ją przeprowadzać w dowolnym pomieszczeniu. Ważne, aby było w nim ciepło, a temperatura powietrza wynosiła 24ºC. Należy wyścielić dno wanienki pieluszką tetrową dla zabezpieczenia przed wyślizgnięciem się dziecka.
Do wody powinno się dodać płynne środki myjące przeznaczone dla dzieci od pierwszego dnia życia. Najlepsze są emolienty. Szampon jest zbędny. Twarz najlepiej przeczyszczać namoczonym w letniej wodzie wacikiem, a po kąpieli dziecko osuszyć delikatnie bawełnianym ręcznikiem. Niemowlę o suchej skórze nasmarować tłustym kremem, zaś dziecko o zdrowej skórze kremem nawilżającym lub balsamem przeznaczonym dla dzieci od pierwszego dnia życia.
