Polub nas na Facebooku
Czytasz: Odpowiedź immunologiczna – mechanizm działania i rodzaje
menu
Polub nas na Facebooku

Odpowiedź immunologiczna – mechanizm działania i rodzaje

Krew

Fot: SCIEPRO / gettyimages.com

Odpowiedź immunologiczna jest złożonym procesem organizmu stanowiącym naturalną siłę obronną. Kluczową reakcją jest rozpoznanie wrogiego, obcego dla organizmu antygenu, a następnie jego eliminacja.

Odpowiedź immunologiczna to fizjologiczny szereg procesów na poziomie molekularnym organizmu, mający na celu jego ochronę przed zakażeniami bakteryjnymi, wirusowymi, grzybiczymi i innymi. Wszystkie czynniki chorobotwórcze uruchamiające kaskadę reakcji układu odpornościowego nazywa się patogenami.

Czym jest układ odpornościowy człowieka?

Rezerwuarem najważniejszych komponentów układu odpornościowego człowieka jest szpik kostny. W nim znajduje się najwięcej komórek odpowiedzialnych za reakcje obronne. Nie mniej istotną funkcję pełni grasica, znajdująca się w śródpiersiu przednim. Ważnymi strukturami są ponadto węzły chłonne i śledziona.

System odpornościowy może być wrodzony, czyli nieswoisty, lub nabyty – swoisty. Układ odpornościowy nieswoisty przekazywany jest genetyczne i jest pierwotnym rodzajem obrony przed chorobami. Układ odpornościowy swoisty jest wtórny, nabywany w trakcie życia osobniczego. Oba te rodzaje odporności nakładają się na siebie, uzupełniają i doskonalą w zależności od potrzeb organizmu.

Pierwotna odpowiedź immunologiczna oparta jest na procesach, które tworzyły się już we wczesnych etapach filogenezy. Do jej uruchomienia dochodzi wówczas, gdy czynniki chorobotwórcze przekroczą naturalne bariery ochronne, takie jak błony śluzowe lub skórę (np. na skutek skaleczenia). Jest to natychmiastowa linia obrony. Odpowiedzialne za nią są liczne komórki, w tym monocyty, granulocyty, makrofagi i komórki nabłonkowe. Ten rodzaj odpowiedzi rozwija się dość długo. Trwa od kilku do kilkunastu dni. W tym czasie zwykle pojawiają się objawy choroby.

Wtórna odpowiedź immunologiczna ma charakter adaptacyjny. Za rozpoznanie specyficznego antygenu odpowiedzialne są limfocyty, i to właśnie od tych ostatnich uzależniona jest odpowiedź swoista. Ten rodzaj odporności, w odróżnieniu od układu nieswoistego, występuje tylko u kręgowców. W mechanizm tego rodzaju odpowiedzi zaangażowane są głównie: limfocyty B, limfocyty T pomocnicze i cytotoksyczne. Powstaje on po ponownym zetknięciu się z danym antygenem. Już w kilka godzin po wniknięciu „obcego czynnika” do organizmu dochodzi do pełnego uruchomienia ścieżki wtórnej odpowiedzi immunologicznej.

Podział na odpowiedź swoistą i nieswoistą jest podziałem umownym. W praktyce bowiem rozwój odpowiedzi swoistej bez nieswoistej nie jest możliwy.

Rodzaje odpowiedzi immunologicznej

Odpowiedz immunologiczną dzieli się na humoralną i komórkową. W przebiegu odpowiedzi humoralnej antygen musi się połączyć ze swoistym dla siebie receptorem na błonie limfocytu B. Aby jednak do tego doszło, w pierwszej kolejności musi dojść do pobudzenia limfocytów Th. Odpowiadają one za produkcję cytokin mających zdolności do pobudzania podziałów i różnicowania się limfocytów B. Przeciwciała produkowane są przez komórki plazmatyczne. Na tym etapie dochodzi do wytworzenia komórek pamięci, które „przechowują” obraz antygenu i dzięki temu po ponownym zaatakowaniu patogenu organizm reaguje szybciej.

Jak działa układ immunologiczny? Dowiesz się tego z filmu:

Zobacz film: Budowa i funkcje układu immunologicznego. Źródło: 36,6

Odpowiedź komórkowa jest uzupełnieniem odpowiedzi humoralnej. W trakcie jej przebiegu zaangażowane są wyłącznie te komórki, które wcześniej zostały uczulone przez antygen. Czym zatem różnią się oba rodzaje odpowiedzi? W odpowiedzi immunologicznej biorą udział oba te mechanizmy, jednakże uważa się, że odpowiedź humoralna uruchamia się głównie w odpowiedzi na infekcje bakteryjne, natomiast komórkowa reaguje na ataki wirusów, komórek nowotworowych i na skutek odrzucania przeszczepu.

Nabywanie odporności

Odporność uzyskuje się w dwojaki sposób. Sposób czynny nabywania odporności polega na pobudzaniu organizmu do produkowania określonych przeciwciał. Może być naturalny (zachodzący na skutek przebycia infekcji) lub sztuczny (wywołany podaniem szczepionki). Bierne nabieranie odporności związane jest z podawaniem do organizmu gotowych przeciwciał, np. przenikaniem komórek odpornościowych podczas porodu przez łożysko (ilość przeciwciał, jakie otrzymuje wówczas dziecko, pozostaje do około 4 roku życia) lub przez podawanie surowicy (jest to sposób sztuczny, np. po zakażeniu laseczką tężca lub jadem żmii).

Odpowiedź autoimmunologiczna

Reakcja autoimmunologiczna ma miejsce wówczas, gdy mechanizmy obrony skierowane są przeciwko prawidłowym, własnym komórkom. Choroby autoimmunologiczne są coraz częstszym schorzeniem i biorą udział w powstawaniu np.: zapaleń tarczycy, niedokrwistości, niepłodności, chorób układowych tkanki łącznej lub przedwczesnej menopauzy.

Bibliografia:

1. Marta Sochocka, Zofia Błach-Olszewska, Mechanizmy wrodzonej odporności, Postepy Hig Med Dosw., 2005, 59: 250–258.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
65
5
Polecamy
Naukowcy z Korei odkryli, dlaczego COVID-19 niszczy płuca.
To pomoże go zwalczyć?
Naukowcy z Korei odkryli, dlaczego COVID-19 niszczy płuca. To pomoże go zwalczyć? Dzień Dobry TVN
Dlaczego niektórzy są odporni na wirusy i kto łagodniej przechodzi zakażenie?
Naukowcy wyjaśniają
Dlaczego niektórzy są odporni na wirusy i kto łagodniej przechodzi zakażenie? Naukowcy wyjaśniają Dzień Dobry TVN
Jak wzmocnić odporność?
Najlepsze leki na odporność
Jak wzmocnić odporność? Najlepsze leki na odporność TVN zdrowie
Cytokiny – charakterystyka i funkcje
Cytokiny – charakterystyka i funkcje TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty