Nefrostomia wykonywana jest przez urologa. Jej zadaniem jest odprowadzanie moczu, którego pacjent nie może wydalić naturalnymi drogami. Należy pamiętać o odpowiedniej pielęgnacji okolicy wkłucia, gdyż zaniedbanie jej może prowadzić do poważnych powikłań.
Zobacz także:
Nefrektomia – zabieg usunięcia nerki. Wskazania, przebieg, powikłania
Biopsja nerki – wskazania i przeciwwskazania. Jakie mogą być powikłania po biopsji nerki?
Chore nerki – objawy (na twarzy, skórne), których nie wolno lekceważyć
Czym jest odbarczenie nerki?
Zdarza się, że w wyniku powstania przeszkody w odpływie moczu do pęcherza dochodzi do jego zbierania się w miąższu nerki. Zwiększa to ciśnienie w jej wnętrzu i może doprowadzić do uszkodzenia jej struktury. W celu odbarczenia nerki (górnych dróg moczowych) stosuje się najczęściej nefrostomię przezskórną. Zabieg wykonywany jest w sterylnych warunkach i w znieczuleniu miejscowym przez specjalistę urologa.
Nefrostomia przezskórna polega na nakłuciu układu kielichowo-miedniczkowego przez powłoki ciała od jego boku w okolicy lędźwiowej za pomocą specjalnej igły oraz drutu pod kontrolą badań obrazowych – ultrasonografii (USG) lub rentgenografii (RTG). Powstały kanał rozszerza się za pomocą specjalnych narzędzi. Następnie wprowadza się do nerki cewnik nefrostomijny, którego końcówka przypomina świński ogon i jest zaopatrzona w liczne dziurki, które ułatwiają odpływ moczu. Takie wyprofilowanie drenu zapobiega jego niepożądanemu wysunięciu się z nerki. W miejscu, w którym wprowadzany jest on przez skórę, zostaje do niej przyszyty za pomocą szwów, co ma wzmocnić jego stabilizację. Drugą, wolną końcówkę drenu podłącza się do worka, do którego zbiera się mocz.
Inną metodą jest założenie cewnika podwójnie zagiętego (JJ), który umieszcza się w moczowodzie celem ułatwienia odpływu moczu do pęcherza. Takie rozwiązanie wiąże się z większym ryzykiem infekcji dróg moczowych.
W jakich przypadkach stosuje się odbarczenie nerki?
Nefrostomię wykonuje się zawsze, gdy niezbędne jest odprowadzenie moczu, który uległ zastojowi z różnych przyczyn. Zaniechanie jej może doprowadzić do poważnych w skutkach powikłań – wodonercza oraz niewydolności nerek, a także infekcji, która może przybrać postać zakażenia uogólnionego (sepsy). Czasami wykonuje się jedynie czasowy dostęp do narządu, który zostaje zlikwidowany po wyleczeniu pierwotnego zaburzenia. Zdarza się, że konieczny jest on na stałe.
Głównymi wskazaniami do wykonania nefrostomii w celu odbarczenia nerki są:
- kamica moczowodowa lub nerkowa, która uniemożliwia odpływ moczu. Zdarza się, że duży kamień blokuje drogi, co wymaga pilnej interwencji,
- guzy naciekające lub uciskające moczowód lub nerkę. Należą do nich nowotwory jajnika, szyjki macicy, jelita grubego,
- zastój moczu związany z infekcją, kiedy pacjent ma gorączkę, dreszcze, zgłasza ból nerek oraz gdy obserwuje się charakterystyczne odchylenia w badaniach laboratoryjnych,
- zrosty wewnątrzbrzuszne pooperacyjne, blokujące odpływ.
Nefrostomia może mieć charakter diagnostyczny, kiedy przez dren podaje się kontrast celem wykrycia przyczyny zastoju.
Możliwe powikłania nefrostomii
Jak w każdej procedurze inwazyjnej, również w tym przypadku możliwe jest pojawienie się komplikacji. Dochodzi do nich jednak rzadko, co sprawia, że wykonanie nefrostomii zgodnie ze wskazaniami wiąże się z większymi korzyściami zdrowotnymi niż stratami. Możliwe powikłania obejmują krwawienie związane z uszkodzeniem okolicznych naczyń, alergię na podany środek znieczulający. Czasami w wyniku problemów ze współpracą lekarza z pacjentem dochodzi do nieprawidłowego założenia drenu, co wymaga jego ponownego umieszczenia. Krwawienie wewnątrz nerki prowadzi niekiedy do powstania skrzepu w cewniku nefrostomijnym, co blokuje przepływ moczu i wymaga przepłukania go solą fizjologiczną. W wyniku nieodpowiedniej pielęgnacji lub niewłaściwego postępowania podczas zakładania drenu może powstać infekcja.
Pielęgnacja nefrostomii
Osoba, u której założono nefrostomię, musi mieć na względzie, iż jej prawidłowe funkcjonowanie uwarunkowane jest odpowiednią pielęgnacją. Nie można doprowadzać do przepełnienia worka stomijnego. Należy go zatem zmieniać tak często, jak to konieczne, najlepiej co najmniej raz dziennie. Za każdym razem należy pamiętać o umyciu rąk. Konieczne jest przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów – co najmniej 2 l na dobę – gdyż zmniejsza to ryzyko rozwinięcia się infekcji.
Zaobserwowanie krwi w moczu, nieprzyjemnego zapachu, zmętnienia, bólu, obrzęku, wysięku w okolicy nakłucia obliguje pacjenta do wizyty u lekarza, gdyż mogą to być sygnały rozwijającej się infekcji. Także wypadnięcie drenu wymaga jak najszybszej interwencji specjalisty – nie można samodzielnie manipulować rurką. W przypadku nefrostomii stałej konieczne jest jej wymienianie co 3 miesiące w warunkach oddziału urologicznego.
Dlaczego większość chorych nie wie, że ma problem z nerkami?
Bibliografia:
1. Zapała P. Posocznica moczowa, urosepsa. Przegląd Urologiczny. 2013/1 (77).
2. Snow-Lisy D. Postępowanie z chorymi na kamicę moczową. Ginekologia po Dyplomie. 01/2012, s. 13–21.
3. Bar K. Oksfordzki podręcznik urologii. Czelej, Lublin 2011.
