Nerwica natręctw (anankastyczna) to zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, które cechuje się natrętnymi myślami i zachowaniami, którym towarzyszy często lęk. Chorzy doświadczają też depresji, derealizacji oraz autoagresji. Nerwica natręctw pojawia się równie często u kobiet i mężczyzn. Najczęściej występuje pomiędzy 15. a 22. rokiem życia.
Nerwica natręctw - przyczyny
Nie można ustalić bezpośrednich przyczyn powstania nerwicy natręctw, ponieważ na chorobę wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Jednak większość osób chorych na to zaburzenie była w dzieciństwie bardzo surowo wychowywana. Ich rodzice kładli duży nacisk na skrupulatność i nadmierną higienę podczas wielu prostych czynności z życia codziennego. Gdy dziecko nie wykonało wszystkich poleceń to było surowo karane. Tak więc w dorosłym życiu zaniechanie prostych rytuałów dnia codziennego wiąże się z lękiem przed konsekwencjami. Taka osoba wykonuje wiele absurdalnych czynności, które przynoszą jej ukojenie na krótką chwilę.
Na nerwicę natręctw często zapadają też ludzie, którzy w dzieciństwie przeżyli traumy, np. śmierć bliskiej osoby lub wykorzystywanie seksualne. Powtarzające się myśli i zachowania pozwalały im nie myśleć o trudnych doświadczeniach, co mogło przełożyć się na dorosłe życie.
Duże znaczenie na rozwój zaburzenia mają też nierozwiązane konflikty z dzieciństwa. Dzieci, które musiały robić rzeczy wbrew swojej woli, naprzeciw swoim potrzebom często "rekompensują" to sobie różnymi typami nerwicy. Zbyt wygórowane wymagania i oczekiwania rodziców również przyczyniają się do rozwoju zaburzenia. Sama atmosfera w domu rodzinnym również może wpływać na powstanie nerwicy natręctw. Gdy rodzice cechują się uległością, zmiennością lub egocentryzmem, to przyczyniają się do rozwoju różnych zaburzeń u dziecka.
Odkryto też, że osoby chore na nerwicę natręctw mają mniejsze stężenie serotoniny - jednego z podstawowych neuroprzekaźników w mózgu. Potwierdza to fakt, że zwiększenie poziomu tej substancji w mózgu pacjenta poprawia jego stan. Nerwica anankastyczna częściej występuje u kobiet ciężarnych lub zaraz po porodzie.
Proces powstawania nerwicy natręctw
Nerwica natręctw na wstępie objawia się obsesją i lękiem. Osoba chora boi się, że kontakt z pewnymi rzeczami lub niewykonanie określonych czynności będą miały dla niej tragiczne skutki. Na przykład chory obawia się, że dotknięcie ścierki może mu poważnie zaszkodzić. Najpowszechniejszym przykładem nerwicy natręctw jest obsesja na punkcje ułożenia różnych przedmiotów na półkach czy też obawa, że nie zamknęło się drzwi. Granica która pozwala w takich przypadkach rozpoznać chorobę jest cienka, jednak w przypadku nerwicy, zawsze zachowania te stają się uciążliwe dla chorego utrudniając mu życie.
Nerwica natręctw - objawy
Wyżej wspomniany mechanizm cechuje się dużą powtarzalnością, która skutkuje objawami somatycznymi, takimi jak bóle całego ciała, potliwość oraz drżenie rąk. Chory czuje niezwykle silny przymus wykonywania tych czynności, chociaż zdaje sobie sprawę z ich absurdalności.
Same natręctwa dotyczą najczęściej przemocy, seksualności, dążenia do porządku, lęku o własne zdrowie, nadmiernej higieny lub obawy o poprawne wykonanie wszystkich czynności.
Nerwica natręctw jest też związana z obniżonym nastrojem, napięciem wewnętrznym oraz silnym uczuciem stresu. Z zewnątrz ludzie dotknięci tym zaburzeniem wyglądają na spiętych i "spętanych". Mają jednostajną intonację i ubogą mimikę. Czują się bezradni w konfrontacji z tym zaburzeniem.
Dodatkowo cierpienie zwiększa fakt, że wykonywane czynności są sprzeczne z ich wartościami oraz przekonaniami (np. religijnymi). Pacjenci niechętnie opowiadają o swojej chorobie i dopiero po dłuższym czasie są w stanie wyjawić to swojemu lekarzowi. Nieleczona nerwica natręctw myślowych będzie się rozwijać do momentu, gdy chory nie będzie w stanie utrzymywać kontaktu z ludźmi ani wykonywać regularnej pracy. Zaburzenie to będzie wymagało od niego spędzania praktycznie całego dnia na robieniu przymusowych czynności, nawet kosztem obrażeń ciała.
Nerwica natręctw - diagnostyka i leczenie
Aby zdiagnozować nerwicę natręctw, należy stwierdzić, że myśli i zachowania przynależą do chorego, a jego próby przeciwdziałania temu są bezskuteczne. Co więcej, objawy te pojawiają się przynajmniej godzinę dziennie w ciągu ostatnich dwóch tygodni i są dla niego nieprzyjemne. Leczenie nerwicy natręctw polega na regularnych wizytach w gabinecie psychoterapeutycznym, ponieważ to właśnie psychoterapia jest główną metodą leczenia.
W przypadku silnych objawów, które utrudniają życie choremu podaje się leki przeciwlękowe z grupy SSRI (selektywny wychwyt zwrotny serotoniny). Wadą stosowania tej terapii jest możliwość występowania licznych skutków ubocznych, takich jak drażliwość lub senność. Niezwykle istotne jest, aby łączyć terapię lekową z psychoterapią, ponieważ samo łagodzenie objawów nie wystarczy,
