Mikroangiopatia to medyczny termin, który bazuje na znaczeniu trzech greckich słów: mikro – małe, angeio – naczynie krwionośne, pathos – cierpienie. Oznacza chorobę małych naczyń krwionośnych.
Czym jest mikroangiopatia?
Mikroangiopatia to schorzenie polegające na uszkodzeniu ściany małych naczyń krwionośnych, powodujące zmniejszenie przepływu przez tkanki i uszkodzenie narządów. Chorobą zajęte są drobne tętniczki (arteriole) i włosowate naczynia tętnicze oraz najmniejsze naczynia żylne.
Jeśli zaburzenia krążenia pojawiają się w dużej tętnicy (np. wskutek zmian miażdżycowych lub zakrzepu), często możliwe jest zastępcze ukrwienie narządu zaopatrywanego przez to naczynie z innych źródeł – przez odgałęzienia innej tętniczki. W razie potrzeby rozszerzają się one, pozwalając na wielokrotne zwiększenie przepływu i właściwe ukrwienie narządu. Mówi się wtedy o uruchomieniu krążenia obocznego – takie sytuacje dotyczą np. niektórych części mięśnia sercowego lub mózgu. Podobnie dzieje się przy niedrożności odpływu żylnego – przykładem jest tutaj np. marskość wątroby. Zmniejszenie przepływu krwi przez ten organ powoduje wytworzenie krążenia obocznego m.in. przez żyły nabrzuszne oraz przełykowe.
Polecamy: Zakrzepica żył głębokich i powierzchownych – objawy i leczenie
Jak zbudowany jest i jak działa układ krążenia? Dowiesz się tego z filmu:
Mikroangiopatia jest chorobą, z którą organizm nie jest w stanie poradzić sobie w podobny sposób. Wynika to z faktu, że naczynia włosowate zaopatrują określony, niewielki fragment tkanki i nie mają naczyń obocznych, które mogłyby dostarczyć krew w to samo miejsce. Poza tym mikroangiopatia jest procesem uogólnionym, który obejmuje większość drobnych naczyń. Nawet tam, gdzie oboczne naczynia włosowate istnieją, są one w podobnym stopniu zdeformowane przez proces chorobowy i nie spełniają właściwie swojej funkcji. Efektem mikroangiopatii jest przewlekłe, postępujące niedokrwienie, które może prowadzić do zaniku, martwicy lub degeneracji tkanek zaopatrywanych przez zajęte chorobą tętniczki.
Mikroangiopatia cukrzycowa
Podstawową przyczyną mikroangiopatii jest cukrzyca. Choroba ta prowadzi do uszkodzenia struktury ściany drobnych naczyń, a intensywność tego procesu jest uzależniona od sposobu, w jaki kontrolowany jest poziom cukru we krwi (glikemia). Zmiany chorobowe pojawiają się szybciej, jeśli u chorego dochodzi do dużych, powtarzających się wahnięć poziomu glukozy. Może tak się dziać ze względu na trudności w dobraniu dawki insuliny lub leków doustnych, nieprawidłowym ich stosowaniu albo w związku z nieprzestrzeganiem diety. Dodatkowym czynnikiem przyspieszającym rozwój zmian naczyniowych jest nadciśnienie tętnicze będące częstym i trudnym do leczenia powikłaniem cukrzycy.
Efektem mikroangiopatii cukrzycowej jest niedokrwienie tkanek. Choć proces jest uogólniony i dotyczy całego organizmu, objawy pojawiają się najszybciej w obrębie tych narządów, które wymagają intensywnego ukrwienia. Choroba rozwija się więc najszybciej w siatkówce oka (gdzie dochodzi do powstania retinopatii cukrzycowej) oraz nerek, gdzie pojawiają się objawy nefropatii cukrzycowej. Oba te, będące skutkiem mikroangiopatii, schorzenia są bardzo niebezpieczne. Obecnie stanowią one najczęstsze przyczyny trwałej utraty wzroku i niewydolności nerek.
Mikroangiopatia zakrzepowa
Inną groźną postacią mikroangiopatii jest tak zwana mikroangiopatia zakrzepowa. Przejawia się ona głównie zmianami zapalnymi w obrębie ściany naczyń, zwłóknieniami i obrzękiem, które prowadzą do powstawania mikrozakrzepów i blokowania przepływu krwi. Tego typu zjawisko jest związane głównie z takimi chorobami i zespołami, jak:
- zakrzepowa plamica małopłytkowa (TTP),
- zespół wykrzepiania śródnaczyniowego (wewnątrznaczyniowego) DIC,
- zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS),
- zespół antyfosfolipidowy (APS).
Powodem mikroangiopatii zakrzepowych bywa też stan przedrzucawkowy lub rzucawkowy, które są powikłaniami ciąży. Efektem mikroangiopatii zakrzepowej są najczęściej kliniczne objawy nefropatii. W niektórych postaciach opisanych zespołów przybiera ona formę ostrej niewydolności nerek.
Leczenie mikroangiopatii
Zmiany o typie mikroangiopatii mają najczęściej charakter nieodwracalny i postępujący. Zaburzenia mikrokrążenia powodują uszkodzenie, miejscową martwicę komórek siatkówki lub kłębuszków nerkowych, prowadząc do upośledzenia funkcji narządu i stopniowego pogorszenia stanu zdrowia.
Działania lecznicze zmierzają w trzech kierunkach. Pierwszym z nich jest leczenie choroby podstawowej, będącej przyczyną mikroangiopatii, np. precyzyjne kontrolowanie poziomu glikemii, zapobieganie jej skokom, leczenie wtórnego nadciśnienia tętniczego. W przypadku mikroangiopatii zakrzepowych konieczne jest również usunięcie przyczyny zmian naczyniowych (np. zaburzeń krzepnięcia, problemów metabolicznych). Drugim kierunkiem terapii mikroangiopatii jest leczenie objawowe, którego celem jest poprawa krążenia w niedokrwionych tkankach. Trzecim elementem, niezmiernie ważnym z punktu widzenia chorego, jest zapobieganie i ograniczanie skutków powikłań mikroangiopatii. To one bowiem odpowiedzialne są za utratę wzroku czy niewydolność nerek.
