Polub nas na Facebooku
Czytasz: Makrofagi – komórki układu odpornościowego. Jakie funkcje pełnią w organizmie?
menu
Polub nas na Facebooku

Makrofagi – komórki układu odpornościowego. Jakie funkcje pełnią w organizmie?

mężczyzna, który ma kaszel

Fot: dima_sidelnikov / gettyimages.com

Makrofagi to komórki, które należą do leukocytów. Pełnią ważną funkcję w układzie immunologicznym, ponieważ stanowią element wrodzonej i nabytej reakcji odpornościowej człowieka. Co ważne, makrofagi przyjmują różne formy morfologiczne i znajdują się w całym ciele, a ich rodzaj zależy w dużej mierze od lokalizacji w organizmie.

Pojęcie „makrofag” pochodzi z greki i stanowi połączenie dwóch słów: makrós (duży) i phageín (jeść). W wolnym tłumaczeniu oznacza to „wielkiego zjadacza”, dlatego makrofagi nazywane bywają komórkami żernymi. Są one nieocenione ze względu na pełnione funkcje – biorą udział m.in. w odpowiedzi immunologicznej organizmu, a także stanowią jeden z elementów tkanki łącznej. Widać więc wyraźnie, że rola makrofagów jest nierozerwalnie związana z prawidłowym funkcjonowaniem organizmu.

Co to są makrofagi?

Makrofagi wywodzą się z komórek produkowanych w szpiku kostnym, a dokładniej z monocytów, które pochodzą z kolei z tzw. krwiotwórczych komórek macierzystych. Proces powstawania makrofagów jest więc dość złożony. W czerwonym szpiku kostnym, który u osób dorosłych wypełnia kości płaskie (np. miednicę, łopatki, kości czaszki czy mostek), znajdują się tzw. macierzyste komórki progenitorowe (CFU-M), które podlegają procesom rozmnażania, różnicowania i dojrzewania. Pod ich wpływem przechodzą przez kilka etapów i stają się kolejno monoblastami, promonocytami i monocytami.

Dojrzałe monocyty opuszczają szpik kostny i przedostają się do krążącej krwi. W chwili opuszczenia krwiobiegu następuje dalsze różnicowanie, na mocy którego powstają dwie populacje. Jedna z nich to właśnie makrofagi.

Co powinniśmy jeść, żeby wzmocnić odporność organizmu? Odpowiedź na filmie:

Zobacz film: Co jeść, aby wzmocnić odporność? Źródło: Wiem, co jem

Makrofagi i ich formy

Makrofagi dzielą się na dwie podstawowe populacje: makrofagi osiadłe, znajdujące się w tkankach, oraz makrofagi wędrujące. Ich wygląd uwarunkowany jest w dużej mierze przynależnością do jednej z grup.

Makrofagi wędrujące wyróżniają się znacznym polimorfizmem, czyli wielopostaciowością. Mają zmienny kształt oraz krótkie i tępe wypustki. W porównaniu z makrofagami osiadłymi charakteryzują się większymi rozmiarami. Mają też zdolność tworzenia komórek wielojądrzastych. Makrofagi osiadłe (inaczej spoczynkowe) również są polimorficzne. Ponadto, wyróżniają się nieznaczną ruchliwością oraz długimi i wąskimi wypustkami.

Makrofagi tkankowe występują w wielu różnych formach morfotycznych. Wśród nich warto wymienić m.in.:

  • makrofagi płucne, inaczej pęcherzykowe, stanowią ważny element mechanizmów obronnych zachodzących w płucach. Makrofagi płucne odpowiadają m.in. za proces fagocytozy oraz trawienia bakterii, a także innych obcych cząsteczek, np. dymu czy pyłu;
  • makrofagi w tkance kostnej – tzw. osteoklasty, które mają wpływ na proces kształtowania się kości, a także ich zrost po urazach lub chorobach;
  • makrofagi w wątrobie – tzw. komórki Browicza-Kupffera, biorące udział m.in. w mechanizmach odpornościowych;
  • makrofagi ośrodkowego układu nerwowego – tzw. mikroglej, biorący udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu.

Oprócz tego istnieją także makrofagi jam surowiczych (w jamie otrzewnej), makrofagi zatokowe (w śledzionie i węzłach chłonnych) i makrofagi sercowe. Należy jednak pamiętać, że tego typu komórki żerne można znaleźć we wszystkich narządach człowieka.

Funkcje makrofagów

Makrofagi odgrywają istotną rolę w organizmie. Ich główną funkcją jest zdolność do przeprowadzania fagocytozy. Proces ten oznacza umiejętność pochłaniania oraz niszczenia bakterii i obumarłych tkanek, a także obcych substancji i komórek nowotworowych. To skuteczny sposób obrony przed patogenami.

Makrofagi pełnią więc kluczową funkcję w prawidłowym działaniu układu odpornościowego człowieka – biorą udział w rozpoczynaniu mechanizmów obronnych organizmu, takich jak reakcje przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze czy przeciwgrzybicze. Oprócz tego odpowiadają za usuwanie uszkodzonych komórek i tkanek, a także inicjują proces ich naprawy. Należy przy tym podkreślić, że makrofagi związane są zarówno z odpornością swoistą (nabytą), jak i nieswoistą (wrodzoną).

Makrofagi wpływają także na stymulację lub zahamowanie działania limfocytów oraz uwalnianie czynników prozapalnych (np. cytokin, chemokin), których zadaniem jest rozpoczęcie i regulacja procesów zapalnych.

Co mogą oznaczać makrofagi w wynikach badań?

Obecność makrofagów może zostać wykryta w różnych badaniach. Często związane jest to z toczącym się w organizmie procesem zapalnym. Przykładowo: makrofagi w moczu świadczą zazwyczaj o zachodzącej fagocytozie bakterii, wirusów lub grzybów. Z kolei makrofagi w tarczycy wykryte podczas biopsji mogą wskazywać na podłoże zapalne choroby gruczołu tarczowego.

Czym jest zespół aktywacji makrofaga?

Czasami w organizmie jest zbyt wiele makrofagów. Powoduje to błędne działanie komórek – gromadzą się one wokół narządów i uwalniają dużo prozapalnych cytokin. Prowadzi to do groźnej choroby znanej jako zespół aktywacji makrofaga. W jej przebiegu niszczone są zdrowe komórki krwi, co powoduje niedokrwistość, spadek poziomu leukocytów, obniżenie poziomu płytek krwi oraz zaburzenia krzepnięcia. Jeżeli zostanie rozpoznany zespół aktywacji makrofaga, konieczne jest wdrożenie leczenia.

Bibliografia:

1. Tadeusz Cichocki, Jan A. Litwin, Jadwiga Mirecka: Kompendium Histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2002.

2. Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak: Mechanizmy rozpoznawania drobnoustrojów. W: Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Tomasz Stokłosa: Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
9
0
Polecamy
Cytokiny – charakterystyka i funkcje
Cytokiny – charakterystyka i funkcje TVN zdrowie
Chrom na odchudzanie
Chrom na odchudzanie Dzień Dobry TVN
Czym są interleukiny?
Ich funkcje oraz przykłady
Czym są interleukiny? Ich funkcje oraz przykłady TVN zdrowie
Glikoliza i glikogenoliza.
Na czym polega rozkład glikogenu w mięśniach?
Glikoliza i glikogenoliza. Na czym polega rozkład glikogenu w mięśniach? Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty