Polub nas na Facebooku
Czytasz: Makaton, czyli gesty i symbole jako alternatywna i wspomagająca metoda komunikacji
menu
Polub nas na Facebooku

Makaton, czyli gesty i symbole jako alternatywna i wspomagająca metoda komunikacji

komputer

Fot. Hero Images / Getty Images

Makaton to forma komunikacji, która wykorzystuje proste gesty i rysunki graficzne. Formy te umożliwiają zrozumienie i porozumiewanie się chorego. Równolegle z wprowadzaniem form manualnych i graficznych przeprowadzana jest terapia logopedyczna.

Makaton to jedna z alternatywnych i wspomagających metod komunikacji, która znajduje zastosowanie zwłaszcza podczas porozumiewania się z osobą o obniżonym stopniu funkcjonowania poznawczego i z ograniczeniami strefy ruchowej. Prace nad polską wersją komunikacji Makaton rozpoczęły się w 2001 roku pod kierownictwem Bogusławy Beaty Kaczmarek – pedagoga specjalnego i logopedy.

Co to jest Makaton?

Makaton zaliczany jest do grona metod AAC (ang. Augmentative and alternative communication), czyli wspomagającego i alternatywnego sposobu porozumiewania się. Wykorzystywany jest w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi. Ma na celu umożliwienie komunikowania się tym, którzy nie posiadają umiejętności mowy albo posiadają ją w stopniu uniemożliwiającym satysfakcjonujące porozumienie się. Makaton to podejście oparte na filozofii totalnej komunikacji.

Makaton jest programem językowym, który powstał w latach 70-tych ubiegłego stulecia w Wielkiej Brytanii. Jego autorką jest Margaret Walker – logopeda i psychiatra. Nazwa metody pochodzi od pierwszych liter imion osób, które nad nią pracowały – Margaret Walker, Kathy Johnston i Tony Cornforth. Autorką polskiej wersji Makatonu i założycielką Programu Rozwoju Komunikacji Makaton jest Bogusława Beata Kaczmarek. Pod jej kierownictwem utworzony został w 2005 roku zestaw polskich gestów nazwany KONi, czyli Komunikacja Osób Niepełnosprawnych.

Na czym opiera się Makaton?

Program Językowy Makaton opiera się na systemie prostych gestów i symboli graficznych. Symbole i gesty obejmują zakres podstawowy, czyli rdzeń metody, liczący około 450 pojęć, które dotyczą czynności z najbliższego otoczenia użytkownika i zaspokajają jego główne potrzeby. W metodzie Makaton znajduje się też około 7000 pojęć uzupełniających – rozszerzenie dla słownictwa podstawowego.

W obrębie Makatonu znajdują się pojęcia odnoszące się m.in. do: najpilniejszych potrzeb, nawiązywania interakcji, domu, szkoły, pracy, znajomych, ludzi, przedmiotów, żywności, wydarzeń, czynności, świata zewnętrznego, zwierząt, pojazdów, działania, położenia przestrzennego i cech.

Zobaczcie także, w jaki sposób można porozumieć się z osobą w śpiączce:

Zobacz film: Rozmowa z osobą w śpiączce - to możliwe/System Mind Beagle. Źródło: Dzień Dobry TVN

Gesty w Makatonie

Gesty w Makatonie to inaczej symbole manualne, które są formami wspomagającymi słowne porozumiewanie się. Ich głównym zadaniem jest wzmocnienie komunikatu i nauka poprawnej gramatycznie mowy. Gesty i mowa uczone są równocześnie. Na każde przyswajane pojęcie przypada odpowiedni gest. Każdy kraj posługujący się Makatonem posiada własny zestaw gestów.

Są one używane w 3 odmiennych poziomach:

  • poziom słów-kluczy – najczęściej stosowany, znaki przedstawiają tylko słowa kluczowe, przydatne do interpretacji zdania lub tekstu;
  • poziom funkcjonalny – znaki reprezentowane są jedynie za pomocą czasowników;
  • poziom pełny – stosowany stosunkowo rzadko.

Symbole w Makatonie

Symbole w Makatonie stosowane są przez osoby niezdolne do wykonania gestu, które wskazując na symbol, sygnalizują swoje potrzeby i zainteresowania. Wybór określonych symboli Makaton odbywać się może też przez ich wskazywanie przy użyciu dodatkowych wspomagających urządzeń. Ze znaków graficznych można stopniowo rezygnować w miarę opanowania systemu językowego i coraz skuteczniejszego porozumiewania się.

Znaki manualne w Makatonie są proste w motorycznym wykonaniu, czytelne i ikoniczne. Są to czarno-białe (czarna figura, białe tło) rysunki liniowe. Odznaczają się przejrzystością i prostotą, co pozwala nawet na ich ręczne rysowanie. Ze znaków graficznych tworzone są książki, dzienniki i plany dnia.

Dla kogo jest Makaton?

Komunikacja jest najczęstszą formą społecznego zachowania się człowieka. Niestety nie każdy posiada umiejętności porozumiewania się za pomocą mowy. Mogą w tym przeszkodzić m.in. ograniczenia fizyczne, niepełnosprawność intelektualna i przebyte choroby. Użytkownikami alternatywnych i wspomagających metod komunikacji mogą być zarówno dzieci i młodzież, jak i dorośli.

Makaton skierowany jest do osób ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy i języka, które mają problemy z artykulacją, ich mowa jest trudna do zrozumienia, a komunikaty mało czytelne. Najczęściej stosowany jest w przypadku osób z porażeniem mózgowym, autyzmem, upośledzeniem umysłowym i po przebytym udarze mózgu, a także u osób niesłyszących i z niedosłuchem. Z Makatonu korzystają również sprawne dzieci, których rodzice pragną komunikować się z nimi w okresie przedwerbalnym, gdy nie ma jeszcze mowy, a naturalnym systemem komunikacyjnym dziecka są gesty.

Szkolenie z Makatonu

Żeby Makaton przynosił efekty, ważna jest jego nauka przez partnerów w komunikacji z chorym – rodziców, znajomych, nauczycieli, fizykoterapeutów itd. Sprawne posługiwanie się symbolami i gestami zapewni im udział w szkoleniu z Makatonu. Podczas niego zdobywa się wiedzę i umiejętności praktyczne z postępujących po sobie kolejno poziomów: podstawowy, zaawansowany, rozszerzony i dodatkowo szkolenie Muzyka i Zabawa w Makatonie. Kończy się ono uzyskaniem certyfikatu i organizowane jest w ramach Programu Rozwoju Komunikacji Makaton.

Koszt szkoleń wynosi odpowiednio:

  • Muzyka i Zabawa w Makatonie – specjaliści 200 zł, rodzice dzieci z niepełnosprawnością 140 zł,
  • poziom rozszerzony – specjaliści 350 zł, rodzice dzieci z niepełnosprawnością 250 zł,
  • poziom zaawansowany – specjaliści 250 zł, rodzice dzieci z niepełnosprawnością 190 zł,
  • poziom podstawowy – specjaliści 290 zł, rodzice dzieci z niepełnosprawnością 190 zł.

Bibliografia:

1. Kaczmarek B.B., Makaton w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi, Kraków, Oficyna Wydawnicza IMPULS, 2014.

2. Kaczmarek B.B., Teoretyczne i praktyczne podstawy metody Makaton, W: Błeszyński J. (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, Kraków, Oficyna Wydawnicza IMPULS, 2006.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
7
2
Polecamy
Komunikacja alternatywna – metody i praktyczne zastosowania
Komunikacja alternatywna – metody i praktyczne zastosowania TVN zdrowie
Terapia behawioralna i logopedyczna osób z zespołem Aspergera – założenia i efekty
Terapia behawioralna i logopedyczna osób z zespołem Aspergera – założenia i efekty TVN zdrowie
Czy terapia behawioralna może pomóc dzieciom z autyzmem?
Czy terapia behawioralna może pomóc dzieciom z autyzmem? Dzień Dobry TVN
Jak nauczyć dziecko liczyć:
metody i wskazówki
Jak nauczyć dziecko liczyć: metody i wskazówki Dzień Dobry TVN
Komentarze (2)
Eweli78
Syn mojej siostry ma autyzm, wybrali się z nim takie szkolenie. Powiedziała mi później, że dużo im to dało. Spojrzeli na całą sytuację z zupełnie innej perspektywy. Bardzo dużo im to dało.
Czytaj całość
Jarek
Bardzo ciekawy temat, muszę zgłębić temat w odniesieniu do mojego chorego taty, który 5 lat temu miał udar mózgu i nie może mówić
Czytaj całość
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty