Kamica nerkowa to choroba układu moczowego, która charakteryzuje się obecnością w nerkach, pęcherzu moczowym lub moczowodzie złogów składających się ze szczawianu i fosforanu wapnia oraz kwasu moczowego. W jej przebiegu może dojść do ataku kolki nerkowej, której objawem jest bardzo silny ból w okolicy lędźwiowej. Przyczyną dolegliwości jest przemieszczanie się kamienia. Jednym ze sposobów leczenia jest litotrypsja, czyli rozbijanie kamieni nerkowych falami ultradźwiękowymi.
Rozbijanie kamieni nerkowych ultradźwiękami
Rozbijanie kamieni nerkowych ultradźwiękami to zabieg urologiczny, który nosi fachową nazwę litotrypsja pozaustrojowa (extracorporeal shock wave lithotripsy – ESWL). Jest to metoda nieinwazyjna, niewymagająca rozcinania powłok ciała pacjenta. Rozbite złogi mają wielkość ziaren piasku i są wydalane z organizmu drogą naturalną – wraz z moczem. Jest to najczęściej stosowany rodzaj leczenia w kamicy nerkowej. Litotrypsja jest uznawana za metodę bezpieczną. Zwykle przeprowadza się ją w warunkach ambulatoryjnych i nie wymaga hospitalizacji. Przy pomocy tej techniki możliwe jest również rozkruszanie kamieni w przewodach żółciowych i śliniankach.
Cena litotrypsji wynosi 900–1600 złotych, w zależności od placówki medycznej. Możliwe jest jej wykonanie także w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Litotrypsja po raz pierwszy została przeprowadzona w latach 80. XX wieku. Pomysł wykorzystania fali uderzeniowej do rozkruszenia kamieni nerkowych pojawił się jednak 30 lat wcześniej podczas badania przyczyny wgnieceń w samolotach naddźwiękowych. Pierwsze zabiegi litotrypsji były bardzo bolesne, dlatego przeprowadzano je w znieczuleniu ogólnym.
Jak wygląda atak kolki nerkowej? Czym się charakteryzuje? Zobaczcie sami:
Jak przebiega litotrypsja kamieni nerkowych?
Rozkruszanie kamieni nerkowych odbywa się przy pomocy litotryptora. Jest to urządzenie, które generuje fale ultradźwiękowe prowadzące do wytworzenia fali uderzeniowej rozbijającej złogi w nerkach. Wytworzona energia nie ma żadnego wpływu na tkanki miękkie, natomiast powoduje dezintegrację obiektów o dużej gęstości. Podczas litotrypsji powstaje 60–120 impulsów fal ultradźwiękowych na minutę. Lekarz lokalizuje kamień przy pomocy zdjęcia rentgenowskiego (RTG) lub badania ultrasonograficznego (USG).
Podczas rozbijania kamieni nerkowych pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Zabieg jest bezbolesny, dlatego nie jest wymagane zastosowanie znieczulenia. W przypadku dużego niepokoju mogą zostać podane leki uspokajające lub krótkotrwała narkoza. Lekarz przy pomocy aparatu RTG bądź USG lokalizuje kamień i kieruje w jego stronę głowicę litotryptora. Moc i częstotliwość fal jest kontrolowana przy pomocy konsoli. Dzięki temu możliwe jest jej modyfikowanie w zależności od potrzeb. Litotrypsja trwa około godziny. Po krótkiej obserwacji pacjent jest wypisywany do domu w ten sam dzień. Rozkruszone złogi są wydalane wraz z moczem przez kilka dni po zabiegu.
Jak wygląda usuwanie kamieni nerkowych? Zobaczcie sami:
Jak przygotować się do litotrypsji?
Przygotowanie do zabiegu rozbijania kamieni nerkowych obejmuje wykonanie badań kwalifikacyjnych i odstawienie leków rozrzedzających krew. Podczas konsultacji urologicznej przed zabiegiem lekarz ocenia wielkość i usytuowanie złogów w nerkach. Pacjent powinien także wykonać testy laboratoryjne krwi – morfologię, kreatyninę, wskaźniki krzepliwości krwi oraz badanie ogólne moczu. Wyniki nie powinny być starsze niż 4 tygodnie.
W dniu litotrypsji pacjent powinien być na czczo. Optymalnie jest, jeśli w dniu poprzedzającym zabieg, spożyje ostatni lekki posiłek do godziny 19. Jeżeli lekarz nie zdecydował inaczej, powinien przyjąć stałe leki, popijając je niewielką ilością niegazowanej wody. Po litotrypsji nie jest wskazane prowadzenie samochodu. Przez kilka dni po zabiegu należy spożywać dużą ilość płynów.
Przeciwwskazaniami do rozbijania kamieni nerkowych ultradźwiękami są:
- ciąża,
- zakażenie układu moczowo-płciowego,
- tętniak aorty brzusznej lub tętnicy nerkowej.
Rozbijanie kamieni nerkowych ultradźwiękami – powikłania
Po zabiegu litotrypsji rozkruszone kamienie nerkowe będą wydalane z moczem przez kilka dni lub tygodni. W tym czasie mogą pojawić się nieprzyjemne dolegliwości takie jak ból w okolicy nerek, ból brzucha, częste oddawanie moczu i objawy dysuryczne (pieczenie w trakcie mikcji, parcie na mocz). Są one związane z podrażnieniem śluzówki przez wychodzące fragmenty złogów. U większości pacjentów występuje również krwiomocz, który ustępuje samoistnie.
Inne możliwe powikłania rozbijania kamieni nerkowych ultradźwiękami to:
- krwiak w miejscu przyłożenia głowicy litotryptora do ciała,
- kolka nerkowa,
- zakażenie układu moczowego,
- przejściowe upośledzenie czynności nerki,
- kamica resztkowa.
Bibliografia:
1. Zieliński J., Leńko J. (red.). Urologia kliniczna. PZWL, Warszawa 1993, s. 280–322.
2. Rutkowski B., Czekalski S. (red.). Rozpoznawanie i leczenie chorób nerek – wytyczne, zalecenia i standardy postępowania. Termedia, Poznań 2008, s. 108–116.
