Kanaliki łzowe to struktury zlokalizowane w wewnętrznym kąciku oka. Zbierają łzy znajdujące się na powierzchni oka i trafiające tam z gruczołów łzowych ulokowanych w kąciku bocznym. Dzięki przepływowi łez w stronę nosa i ruchom powiek oko jest cały czas oczyszczane, a łzy zawierające drobinki pyłów i innych zanieczyszczeń nie trafiają z powrotem na powierzchnię rogówki.
Drogi łzowe – budowa i lokalizacja
Drogi łzowe to system pozwalający na nawilżanie i oczyszczanie powierzchni oka i spojówek. Łzy powstają w gruczołach łzowych zlokalizowanych w górnej, bocznej (skroniowej) części oczodołu. Z ujścia tej struktury trafiają na powierzchnię oka i dzięki ruchom powiek, gałki oraz siłom grawitacji spływają po powierzchni rogówki i spojówek. Łzy pokrywające oko spełniają bardzo ważną funkcję – zapewniają rogówce prawidłowe nawilżenie, które jest niezbędne do zachowania całkowitej przezierności. Jest to jeden z warunków ostrego widzenia. Łzy składają się z trzech podstawowych frakcji – wodnej, śluzowej i tłuszczowej. Dzięki temu utrzymują się długo na powierzchni oka i nie dopuszczają do jego wysychania.
Rozprowadzanie łez po powierzchni oka (szczególnie w trakcie mrugania) powoduje również spłukiwanie z rogówki zanieczyszczeń, które osiadają na jej powierzchni (np. bakterii, pyłów, alergenów itp.). Dzięki stałej produkcji łez i ich późniejszej eliminacji (odpływ do jamy nosowej) powierzchnia oka jest w sposób ciągły oczyszczana i nawilżana świeżym, czystym płynem.
Łzy trafiają do wewnętrznego (nosowego) kącika oka i przez punkty łzowe (zlokalizowane na przyśrodkowych brzegach obu powiek) wędrują do dwóch kanalików łzowych – górnego i dolnego. Zwykle łączą się one i wpadają do woreczka łzowego, który przez przewód nosowo-łzowy jest opróżniany do jamy nosowej.
Jak powinniśmy dbać o nasze oczy, aby się nie męczyły? odpowiesz znajdziesz w filmie:
Zapalenie i niedrożność kanalików łzowych – objawy
Niedrożność kanalików łzowych może być bezpośrednio spowodowana nie tylko ich zatkaniem, ale też stanem zapalnym dróg łzowych. W takim przypadku obrzęk powoduje zwężenie lub całkowite zamknięcie światła kanalików i utrudnienie odpływu łez.
W efekcie pojawiają się następujące objawy:
-
łzawienie, które utrzymuje się niemal cały czas,
-
zaczerwienienie i obrzęk spojówek,
- nieostre widzenie,
-
wystąpienie większej ilości wydzieliny śluzowej lub ropnej,
- ból w wewnętrznych kącikach oczu (czasami nasilający się podczas mrugania),
- przewlekające się lub nawracające infekcje spojówek,
-
zapalenie rogówki.
Przyczyny zatkania kanalików łzowych u dzieci
Niedrożność kanalików łzowych zdarza się niekiedy u noworodków. U niemowlaka, jeśli obserwowana jest od urodzenia, może być w pewnych warunkach uznana za fizjologiczną i niewymagającą leczenia. Stan taki ustępuje zwykle w ciągu pierwszego roku życia. Jeśli objawy utrzymują się dłużej albo pojawiają się, mimo iż wcześniej nie były obserwowane, niezbędna jest zwykle interwencja lekarska i leczenie.
Przyczynami zatkania kanalików łzowych u dzieci są m.in.:
- wrodzona niedrożność lub niedorozwój dróg łzowych,
- przewlekłe stany zapalne spojówek, zatok przynosowych lub nosogardła,
- polipy,
- wady rozwojowe twarzoczaszki.
Polecamy: Nadmierne łzawienie oczu - przyczyny, leczenie i profilaktyka. O czym mogą świadczyć łzawiące oczy?
Niedrożność kanalików łzowych u dorosłych – przyczyny
Zatkanie kanalików łzowych u dorosłych wynika najczęściej z dwóch powodów: ekspozycji na zapylenie oraz z przewlekłych albo nawracających infekcji spojówek lub nosogardła.
Na problemy z drożnością kanalików narażone są osoby, które długo pracują w środowisku o dużym stopniu zapylenia lub zadymienia (np. robotnicy budowlani, pracownicy tartaków i zakładów stolarskich, górnicy, szlifierze). Niekorzystny wpływ może też mieć przebywanie w miejscach o wysokiej temperaturze i niskiej wilgotności. Osadzające się na powierzchni oka zanieczyszczenia (np. pył gipsowy, cementowy) mogą blokować punkty łzowe i uniemożliwiać odpływ łez albo przenikać do kanalików i tworzyć złogi zatykające te wąskie przewody. Spowolniony odpływ łez stwarza drobnoustrojom warunki do rozwoju, co jest przyczyną wtórnych, nawrotowych infekcji spojówek.
Pozostałe przyczyny niedrożności kanalików łzowych to m.in.:
- urazy twarzoczaszki (np. połączone ze złamaniem nosa),
- polipy,
- przewlekłe infekcje zatok i nosogardła,
- rozrost guzów nowotworowych.
Leczenie niedrożności kanalików łzowych
Z wyjątkiem przypadku zatkania kanalików łzowych u niemowlaka ich niedrożność (szczególnie połączona z nawracającymi infekcjami) wymaga diagnostyki i leczenia okulistycznego. Początkowe jego fazy obejmują podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwinfekcyjnych, zwykle stosowanych w postaci kropli lub maści ocznych. Jeśli ustąpienie obrzęku i objawów infekcji nie powoduje udrożnienia kanalików, lekarz może podjąć decyzję o sondowaniu kanalików i ich płukaniu. Takie zabiegi mogą być powtarzane wielokrotnie. W najcięższych przypadkach niezbędne może być poszerzanie kanalika za pomocą zgłębników balonikowych albo założenie do niego stentu – specjalnej rurki, która zapewnia drożność i umożliwia odpływ łez.
