Choroby psychiczne mają podłoże egzogenne (zewnętrzne), endogenne (wewnętrzne), a także organiczne (wynikające z chorób układu nerwowego i mózgu). Do przyczyn egzogennych chorób psychicznych zaliczamy np.: traumatyczne przeżycia, środowisko pacjenta i jego trudną sytuację (przewlekły stres, przemoc itp.). Przyczyny endogenne różnych rodzajów chorób psychicznych to podatność genetyczna i czynniki osobowościowe (np. duża wrażliwość, niska samoocena). Do organicznych przyczyn należą choroby mózgu – guzy, alzheimer, tętniak itp.
Rodzaje chorób psychicznych
W potocznym rozumieniu choroby psychiczne są postrzegane jako mówienie czy robienie absurdalnych rzeczy. Gdy ktoś zachowuje się dziwnie, nietypowo, ma dziwaczne pomysły, mówimy, że zwariował. Tymczasem choroby psychiczne to o wiele bardziej rozbudowany zakres – zapadają na nie również osoby zachowujące się zupełnie normalnie i sprawnie funkcjonujące w społeczeństwie. Jak wygląda podział chorób psychicznych?
- Zaburzenia psychotyczne – choroby, w których występuje zaburzona percepcja. Objawiają się omamami, urojeniami, zaburzeniami emocjonalnymi i świadomości, zniekształconym myśleniem. Osoby chore na te zaburzenia często nie są świadome, że ich wizje, odczucia i osądy są nieprawdziwe lub nieadekwatne do sytuacji. Do chorób takich należą wszystkie typy schizofrenii, zaburzenia schizoafektywne i stany psychotyczne.
- Zaburzenia afektywne – choroby, które charakteryzują się zaburzonym odczuwaniem emocji i nastrojem. Towarzyszą im często objawy somatyczne oraz nieprawidłowe czynności psychiczne. Przykładowe objawy takich chorób to: brak możliwości odczuwania przyjemności, głęboki smutek, spowolnienie psychoruchowe, apatia, ciągłe uczucie zmęczenia, utrata zainteresowań i obojętność. Najpopularniejszą chorobą afektywną jest depresja, która została okrzyknięta mianem choroby cywilizacyjnej. Do chorób afektywnych należą również choroba afektywna dwubiegunowa i dystymia.
- Zaburzenia nerwicowe – charakteryzują się zaburzeniami emocjonalnymi połączonymi z nieprawidłowym przebiegiem procesów psychicznych i towarzyszącymi im objawami somatycznymi. Do zaburzeń pochodzenia nerwicowego należą: zaburzenia lękowe, fobie, zaburzenia dysocjacyjne, reakcje na ciężki stres, zaburzenia adaptacyjne, zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw), wszystkie typu nerwic: neurasteniczna, anakastyczna, lękowa, histeryczna, depresyjna.
- Kolejnym rodzajem chorób psychicznych są zaburzenia osobowości – trwałe, nieprawidłowe, głęboko zakorzenione wzorce relacji z otoczeniem. Sprawiają znaczne problemy w funkcjonowaniu społecznym. Charakteryzują je nieadekwatne zachowania, wynikające często z niewłaściwych osądów sytuacji. Według podziału Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżniamy osobowość: paranoiczną, schizoidalną, chwiejną emocjonalnie (typ impulsywny i borderline), lękliwą, anankastyczną, histrioniczną, dyssocjalną, zależną itp.
- Uzależnienia – to zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego wynikające z przymusu wykonywania danej czynności lub zażywania konkretnej substancji – alkoholizm, narkomania, lekomania, seksoholizm itp.
- Zaburzenia psychiczne związane z postrzeganiem własnego ciała – anoreksja, bigoreksja, otoreksja, tanoreksja itp.
- Zaburzenia czynności seksualnych – charakteryzują się nieprawidłowym pociągiem seksualnym. Do zaburzeń tego typu należą m.in. pedofilia i zoofilia.
Zobacz film: Choroby psychiczne
Rodzaje chorób psychicznych – które występują najczęściej?
W dzisiejszym świecie choroby psychiczne są dość powszechne. Wynika to z wielu czynników – prędkości życia, presji społecznej, przepracowania. Dawniej choroby psychiczne były przez społeczeństwo piętnowane, a osoby chore padały ofiarami różnego rodzaju ataków w formie wyzwisk, złośliwych plotek i ogólnego odrzucenia przez społeczeństwo. W obecnych czasach istnieje duża świadomość chorób psychicznych i tego, że osoba dotknięta chorobą nie jest jej winna. Zniknęło napiętnowanie społeczne spowodowane chorobą, dlatego coraz więcej ludzi zgłasza się do gabinetów psychiatrów lub psychologów po pomoc. Objawy i rodzaje chorób psychicznych są niezliczone i spowodowane wieloma różnymi czynnikami. W obecnym społeczeństwie najczęściej występujące choroby psychiczne to te z grupy afektywnych, a więc depresja i choroba afektywna dwubiegunowa, a także związane z postrzeganiem własnego ciała – anoreksja lub bigoreksja. Dość często zdarzają się również zaburzenia o podłożu lękowym. Poważnymi i nasilonymi problemami pozostają także narkomania i alkoholizm.
Bibliografia:
1. Stanisław Pużyński, Choroba psychiczna – problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych, „Psychiatria Polska” 2007, t. XLI, nr 3, s. 299–308
