Polub nas na Facebooku
Czytasz: Jak uzupełnić niedobór żelaza? Przyczyny niedoboru u dzieci i dorosłych
menu
Polub nas na Facebooku

Jak uzupełnić niedobór żelaza? Przyczyny niedoboru u dzieci i dorosłych

NAN

Fot: bit24 / fotolia.com

Niedobór żelaza może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Najlepiej dostarczać organizmowi żelazo, stosując odpowiednią dietę, którą można wspomagać przez suplementację specjalnymi preparatami.

Żelazo jest niezbędne do prawidłowego przebiegu wielu procesów przemiany materii i produkcji czerwonych krwinek – erytrocytów. Niedobór tego pierwiastka uznawany jest za najczęstszą przyczynę niedokrwistości u dzieci i ciężarnych. Może przyczynić się do zaburzeń w prawidłowym rozwoju umysłowym i fizycznym, a organizm jest bardziej narażony na infekcje czy zaburzenia rytmu serca. Jedną z najczęstszych przyczyn niedoboru żelaza jest nieurozmaicona dieta.

Przyczyny niedoboru żelaza u dzieci

Niedobór żelaza u niemowlaka i małego dziecka stanowi główny czynnik predysponujący do rozwoju niedokrwistości. Anemia to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych noworodków. Dziecko rodzi się z pewnym zapasem żelaza zgromadzonym w czasie życia płodowego od matki. Po jego wyczerpaniu rozwija się tzw. niedokrwistość fizjologiczna. Po 6 miesiącach karmienia dziecka mlekiem matki, które zawiera łatwo przyswajalne żelazo, czy mlekiem modyfikowanym wzbogaconym w żelazo, konieczne jest rozszerzanie jego diety, aby w tym intensywnym okresie rozwoju dostarczyć mu ten pierwiastek w pokarmach uzupełniających. Najlepiej podawać dziecku produkty bogate w witaminę C, A i beta-karoten, które wspomagają wchłanianie żelaza. W tym przypadku sprawdzą się naturalne soki owocowe lub owocowo-warzywne oraz przeciery ze świeżych owoców i warzyw.

Niedobór żelaza dotyczy szczególnie dzieci urodzonych przedwcześnie, z nasiloną lub przedłużającą się żółtaczką, o małej masie urodzeniowej, ze zmniejszonym stężeniem Hb w okresie noworodkowym, narażonych na straty krwi w okresie okołoporodowym oraz z ciąż mnogich, których matki w ciąży cierpiały na anemię czy niedobór żelaza. Przyczyną takiego stanu może być niedostateczne wchłanianie pierwiastka z przewodu pokarmowego z powodu nietolerancji pokarmowej czy choroby (zazwyczaj celiakii).

Zobacz także: Anemia w ciąży – objawy, na czym polega, czym grozi, jakie mogą być jej skutki, co należy jeść?

Niedobór żelaza u dzieci ma rozmaite skutki: zaburzenia w prawidłowym rozwoju psychomotorycznym, nadpobudliwość, zawroty i bóle głowy, drażliwość, ciągłe zmęczenie, brak apetytu, blada skóra, apatyczność, obniżenie wydolności fizycznej, senność. Ponadto anemia z powodu niedoboru żelaza może przyczynić się do:

  • zaburzeń w zachowaniu, a zwłaszcza osłabienia interakcji społecznej i zaburzeń koncentracji,
  • osłabienia i upośledzenia rozwojowego,
  • zwiększenia podatności na zakażenia i choroby infekcyjne,
  • zasłabnięć, krwawienia z dziąseł.

Przyczyny niedoboru żelaza w ciąży

Ciąża to okres zwiększonego zapotrzebowania na żelazo, szczególnie podczas 3 trymestru. Jest ono wówczas dwukrotnie większe od wcześniejszego, gdyż z organizmu ciężarnej znaczna część żelaza przenika do łożyska i tkanek dziecka. Nawet odpowiednio zbilansowana dieta nie zapewnia często kobiecie i płodowi wystarczającej ilości pierwiastka. Dziecko potrzebuje go 14 mg na dobę, a przyszła matka znacznie więcej – 26 mg.

Około 30–40% kobiet ciężarnych cierpi z powodu niedoboru żelaza, co może stanowić zagrożenie dla prawidłowego przebiegu ciąży oraz rozwoju płodu i doprowadzić do m.in.: niedotlenienia mięśnia macicy, poronienia, przedwczesnego porodu, osłabienia akcji porodowej, pęknięcia pęcherza płodowego, przedwczesnego oddzielenia się łożyska, zaburzeń immunologicznych u płodu, wad rozwojowych płodu wynikających z jego niedotlenienia.

Niedobór żelaza – pozostałe przyczyny

Niedobór żelaza u dorosłych występuje zazwyczaj w okresie okołoporodowym, rekonwalescencji, menstruacyjnym (długie i bardzo obfite miesiączki), a także po długotrwałym wysiłku, w czasie pokwitania i w starszym wieku. Na niską podaż i przyswajalność pierwiastka mogą wpłynąć: nieodpowiedni tryb życia, stres oraz restrykcyjne i niezbilansowane diety. Niski poziom żelaza może wynikać z choroby trzewnej, pasożytniczego ataku tęgoryjca dwunastnicy, zapalenia jelit, uszkodzenia śluzówki dwunastnicy i jelita cienkiego, krwotoków z przewodu pokarmowego z powodu nadużywania niektórych leków przeciwbólowych, wrzodów, hemoroidów lub nowotworów. Przyczynami niedoboru są także: utrata krwi po urazach i zabiegach operacyjnych oraz zaburzenia krzepnięcia.

Zobacz film: Masz anemię? Zobacz co powinieneś jeść. Źródło: Bez recepty

Co jeść na niedobór żelaza?

Źródła żelaza można podzielić na roślinne – żelazo niehemowe i zwierzęce – żelazo hemowe. Znajduje się ono przede wszystkim w czerwonym mięsie, podrobach (wątróbka, nerki, serce) i jajach. Źródło łatwo przyswajalnego pierwiastka stanowią drób (indyk, kurczak) i ryby (tuńczyk, halibut). Dieta na niedobór żelaza powinna być bogata w zielone warzywa (brokuły, fasola, natka pietruszki), orzechy nerkowca i laskowe, pestki dyni, suszone oraz świeże owoce moreli i fig. Źródła trudniej przyswajalnego pierwiastka stanowią produkty zbożowe, buraki, papryka i pomidory.

Zobacz także: Najczęstsze objawy niedoboru żelaza u dorosłych, dzieci i ciężarnych kobiet

Z jadłospisu przy niedoborach żelaza należy wykluczyć produkty, które utrudniają jego wchłanianie, jak fosforany, taniny (kawa, herbata, kakao), białka kazeinowe i serwatkowe (mleko i jego przetwory), kwas fitynowy, szczawiany (rabarbar, szczaw, szpinak), wapń, mangan, ołów, miedź, cynk i kadm. Na bioprzyswajalność żelaza mają również wpływ stan zdrowia i zapasy pierwiastka w organizmie.

Jak uzupełnić niedobór żelaza?

Czasem dieta nie wystarcza i trzeba wesprzeć organizm odpowiednimi preparatami. Leki na niedobór żelaza to pierwiastek w formie suplementów witaminowych i witaminowo-mineralnych. Suplementy diety, zwłaszcza te zawierające sam minerał, nie powinny być przyjmowane bez konsultacji z lekarzem.

Bibliografia:

  1. Jędrzejczak R., Żelazo i mangan w żywności, „Rocznik Państwowego Zakładu Higieny”, 2004, 55, s. 13–22.
  2. Dróżdż-Gessner Z., Zarys pielęgniarstwa pediatrycznego, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2006.
  3. Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Kucharska K., Niedokrwistość z niedoboru żelaza, „Problemy Psychiatry”, 2011, 12(4), s. 590–594.
  4. Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa, Wydawnictwo PZWL, 2007.
  5. Kulesza B., Filipczak A., Sawicki T., Kulesza J., Uzupełnianie niedoborów żelaza u kobiet w ciąży, „Gabinet Prywatny”, 2014, 21(6), s. 26–28.
  6. Kuthan R., Bonek Z., Zapobieganie i leczenie niedokrwistości związanej z niedoborem żelaza, „Gabinet Prywatny”, 2014, 3(235), s. 6–10.
  7. Pleskaczyńska A., Dobrzańska A., Żelazo – profilaktyka niedoboru i leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza u niemowląt w praktyce, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2014, 11, s. 385–389.
  8. Pleskaczyńska A., Dobrzańska A., Profilaktyka niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2011, 8, s. 100–106.
  9. Kasztura M., Stugiewicz M., Kobak K., Banasiak W., Ponikowski P., Jankowska E., „Żelazne serce” — co wiemy, a czego nie wiemy?, „Kosmos Problem Nauk Biologicznych”, 2014, 63(3), s. 387–393.
Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
4
0
Polecamy
Najczęstsze objawy niedoboru żelaza u dorosłych, dzieci i ciężarnych kobiet
Najczęstsze objawy niedoboru żelaza u dorosłych, dzieci i ciężarnych kobiet TVN zdrowie
Anemia w ciąży - z czego wynika?
Objawy anemii w ciąży.
Leczenie niedokrwistości - dieta w anemii
Anemia w ciąży - z czego wynika? Objawy anemii w ciąży. Leczenie niedokrwistości - dieta w anemii Dzień Dobry TVN
Anemia u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie.
Czy dziecięca anemia jest groźna?
Anemia u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie. Czy dziecięca anemia jest groźna? TVN zdrowie
Nadmiar magnezu - przyczyny, objawy i leczenie
Nadmiar magnezu - przyczyny, objawy i leczenie Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty