Pylenie traw trwa od wiosny aż do początku jesieni. Pyłek traw jest najsilniejszym alergenem w umiarkowanej strefie klimatycznej. Uczulenie na pyłek traw występuje w populacji europejskiej znacznie częściej w porównaniu z alergią wywołaną przez pyłek innych roślin. Pyłki traw odpowiadają za: uciążliwy katar, wyczerpujący kaszel, częste kichanie, łzawienie, zaczerwienienie i swędzenie oczu.
Pylenie traw – co uczula?
Pylenie traw odpowiada za największą ilość sezonowych alergii wziewnych, ale i wywołuje najsilniejsze objawy alergii. Uczulać mogą zarówno trawy dziko rosnące, jak i uprawne. Trawy są głównym komponentem roślinności łąkowej, pastwiskowej i stepowej. W Polsce występuje około 200 gatunków traw. Najwcześniej w powietrzu unoszą się pyłki słodkich traw wiosennych (z ang. sweet vernal grass). Następnie pyli kupkówka pospolita, która znana jest też jako rajgras niemiecki czy rżniączka pospolita, oraz tymotka łąkowa, nazywana brzanką pastewną. Uciążliwe dla alergików są również pyłki: mietlicy, kostrzewy czerwonej, tomki wonnej, życicy trwałej, wiechliny łąkowej. Innymi trawami pastewnymi wywołującymi alergię są: wyczyniec łąkowy, perz właściwy, trzęślica modra, kłosówka wełnista czy rajgras wyniosły.
Ziarno pyłku traw ma okrągły albo owalny kształt i cienkie ściany o gładkiej powierzchni. Ziarna pyłków traw osiągają wielkość od 16 do 60 μm, przy czym mniejsze wielkości mają ziarna traw dzikich, a większe – uprawnych.
Jak przedstawia się kalendarz pylenia traw?
Zgodnie z obowiązującym w 2018 r. kalendarzem pylenia, trawy zaczęły pylić od drugiej połowy kwietnia i będą uczulały aż do pierwszych tygodni października. Największe stężenie pyłków traw stwierdza się w powietrzu od końca maja do pierwszej połowy lipca. Od drugiej połowy lipca w większości kraju ilość pyłków traw nie przekracza średniego poziomu. Wyjątek stanowią Warmia, Mazury, Wybrzeże, gdzie wysokie stężenie pyłków traw utrzymuje się nieco dłużej. Od sierpnia w powietrzu odnotowuje się niski poziom pyłków traw. Zdarza się jednak, że sprzyjające warunki pogodowe powodują ponowny wzrost ich stężenia na przełomie sierpnia i września.
Od maja w powietrzu unoszą się pyłki traw uprawnych, czyli zbóż. Wśród najbardziej alergizujących zbóż wymienia się zwłaszcza: żyto, owies, proso, jęczmień, kukurydzę, pszenicę, sorgo. Największą ich ilość stwierdza się na terenie południowo-wschodniej części kraju.
Kiedy trawy pylą najmocniej?
Trawy pylą najmocniej podczas słonecznych i wietrznych dni. Uciążliwe objawy uczulenia odczuwa się zwłaszcza w godzinach porannych (5–8) oraz popołudniowych (17–19). Dolegliwości stają się łagodniejsze podczas pochmurnej pogody. Najniższe ilości pyłków traw w powietrzu odnotowuje się nocą. Jest to najlepszy moment na wietrzenie pomieszczeń zamkniętych czy spacerowanie. Osoby uczulone na pyłki traw nie powinny chodzić po łące oraz w okolicy pól uprawnych ze zbożami oraz przez miejsca, w których koszona jest trawa.
W społeczeństwie panuje błędne przekonanie, że bezpośrednio po opadach deszczu powietrze zostaje częściowo oczyszczone z pyłków traw. Nic bardziej mylnego. Na skutek panującej wilgoci ziarna pyłków pęcznieją, a następnie pękają i jeszcze łatwiej unoszą się w atmosferze oraz trafiają do dróg oddechowych. Na terenie zurbanizowanym alergeny mogą się osadzać na cząstkach sadzy czy spalin silników Diesla.
Zobacz film i sprawdź jak złagodzić objawy wiosennej alergii:
Alergiczne reakcje krzyżowe z pyłkiem traw
Reakcje krzyżowe z pyłkami traw mogą wystąpić ze strony alergenów pokarmowych, takich jak: orzechy ziemne, pistacjowe i laskowe, pomidory, pietruszka, ziemniaki, seler, groch, cebula, soja, czosnek, burak, melon, pomarańcza, arbuz, jabłko, śliwka, gruszka, brzoskwinia, kiwi, a także zboża i ich przetwory, przyprawy (imbir, tymianek) oraz wieprzowina. Alergiczne reakcje krzyżowe pyłków traw wystąpić mogą także z alergenami drzew, w tym brzozy, drzewa oliwnego i jesionu, oraz bylicy i słonecznika. Istnieje też ryzyko wystąpienia reakcji krzyżowej pyłku trawy z uczuleniem na lateks. Dodatkowo osoby uczulone na pyłki traw nie powinny spożywać miodów, zwłaszcza wielokwiatowych, gdyż mogą one zawierać ziarna pyłków traw. Alergia współistnieje często z uczuleniem na zarodniki grzybów pleśniowych.
Objawy uczulenia na pyłki traw
Pyłki trawy są bardzo silnym alergenem i nawet kilkugodzinna ekspozycja na ich niewielkie stężenie może powodować objawy uczulenia. Objawy uczulenia na pyłki traw zaczynają być odczuwane, kiedy ich stężenie wynosi około 20 ziaren na 1 m3 powietrza. Alergia na pyłki traw objawia się m.in.: napadowym kaszlem, chrypką, częstym kichaniem, świądem nosa, wodnistą wydzieliną z nosa, upośledzeniem drożności nosa, problemami z koncentracją, swędzeniem, zaczerwienieniem i łzawieniem oczu. W przypadku osób o silnej nadwrażliwości pojawić się może nawet astma oskrzelowa z dusznością i świszczącym oddechem, uciskiem w klatce piersiowej.
Leczenie alergii na pyłki traw
Alergia na pyłki traw uważana jest za chorobę przewlekłą, wymagającą długotrwałego leczenia. Podstawową rolę ma farmakoterapia – zażywanie leków antyhistaminowych. W wielu przypadkach pomocne okazuje się odczulanie. Alergenem powszechnie wykorzystywany w procesie diagnostyki, jak i odczulania osób z alergią na pyłki różnych traw są alergeny pyłku tymotki łąkowej. Nową metodą odczulania jest odczulanie podjęzykowe. Szczepionka w tabletce zawiera wyciąg z pyłków traw powodujących alergię.
Bibliografia:
1. Rapiejko P., Pyłek roślin jako źródło alergenów, „Przegląd Alergologiczny”, 2004, 1(1), s. 7-12.
2. Obtułowicz K., Alergologia, Warszawa, PZWL, 2016.
3. Majkowska-Wojciechowska B., Pyłek roślin i alergeny sezonowe w Polsce, „Alergia Astma Immunologia”, 2016, 21(1), s. 5-15.
4. Rapiejko P., Alergeny pyłku roślin, „Alergia Astma Immunologia”, 1997, 2(1), s. 9-18.
5. Fala A.M., Alergia, choroby alergiczne, astma. Tom I, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2010.
