Łzy składają się głównie z wody. Dzięki nim narząd wzroku może prawidłowo pełnić swoje funkcje. Niedobór lub brak łez najczęściej prowadzi do zespołu suchego oka, a następnie pojawia się podrażnienie oraz zaczerwienienie.
Budowa oka - co warto wiedzieć?
Oko jest jednym z najbardziej złożonych narządów w ludzkim organizmie. Jego budowa umożliwia bardzo szybkie odbieranie obrazu i przetwarzanie go w mózgu.
Gałki oczne zlokalizowane są w oczodołach, a kształtem przypominają kule. W ich ścianach można rozróżnić trzy warstwy: błonę zewnętrzną, która zbudowana jest z twardówki o białym kolorze oraz przezroczystej rogówki, błonę środkową (naczyniową) oraz błonę wewnętrzną, którą stanowi siatkówka. Komory gałki ocznej wypełnione są płynnymi lub półpłynnymi substancjami.
Błona zewnętrzna zbudowana jest z tkanki łącznej pokrytej warstwą powierzchniowego nabłonka. Przezroczystość tej części oka wynika z braku naczyń krwionośnych. Biała część twardówki jest pokryta spojówką, która otacza przednią część gałki ocznej. Pełni funkcję ochronną oka.
Błonę środkową budują naczyniówka, ciało rzęskowe oraz tęczówka. Mimo iż błony środkowa i zewnętrzna nie łączą się bezpośrednio ze sobą, za pomocą sieci naczyń krwionośnych pozostają względem siebie w stałym kontakcie. Ze względu na obecność melaniny barwa warstwy środkowej jest ciemnobrązowa. Ciało rzęskowe jest najgrubszym elementem tej błony, bierze udział w akomodacji oka. Tęczówka jest oddzielona od przedniej części oka, czyli rogówki. W jej środku znajduje się źrenica, poprzez którą promienie słoneczne dostają się do wnętrza aparatu wzrokowego.
Błona wewnętrzna zbudowana jest z siatkówki. Zawiera fotoreceptory. Środek siatkówki nazywany jest plamką żółtą.
Zobaczcie film, z którego dowiecie się, jakie funkcje pełni ludzkie oko:
Jak powstają łzy?
Łzy są fizjologicznym płynem ustrojowym, który produkowany i wytwarzany jest przez gruczoły łzowe, znajdujące się pod górnymi powiekami. Produkcja łez jest stała i tworzy łzoobieg. Z gruczołów łzowych łzy rozprowadzane są na przednią powierzchnię gałki ocznej. Ewentualny ich nadmiar gromadzony jest w jeziorkach łzowych w okolicy kącika oka, a następnie kanalikami łzowymi odprowadzany jest do jamy nosowej. Dlatego bardzo często podczas płaczu pojawia się katar. Łzy u noworodka zaczynają być produkowane po kilku tygodniach od porodu.
Skład biochemiczny łez
Łzy składają się głównie z wody, jednak zawierają również wiele innych substancji, a należą do nich: sole (np. chlorek sodu), białka, lizozym oraz defensyna. Dwa ostatnie składniki mają działanie bakteriobójcze. Wodna ciecz oka tworzy tzw. film łzowy, który składa się z trzech warstw: lipidowej, wodnej oraz mucynowej. Najszersza jest warstwa wodna.
Funkcje łez
Oczy powinny być stale mokre, gdyż wówczas są odpowiednio nawilżone. Bariera wodna stanowi mechaniczną przeszkodę, mającą na celu ochronę oka przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych (temperaturą, kurzem, tarciem, bakteriami czy pyłami). Wodnista konsystencja łez umożliwia wyraźne widzenie. Zawarty w nich lizozym pełni dodatkowo funkcję bakteriobójczą.
Schorzenia zaburzające wydzielanie łez
Istnieją sytuacje oraz zaburzenia, które utrudniają produkcję i wydzielanie łez. Wówczas najczęściej stosowane są preparaty farmaceutyczne zawierające hialuronian sodu.
Infekcje i choroby zaburzające wydzielanie łez:
- zapalenie spojówek – objawia się silnie przekrwionymi białkami ocznymi, swędzeniem, pieczeniem oraz nadwrażliwością na światło. Zapalenie może być na tle bakteryjnym, wówczas po około 2 dniach dodatkowo pojawia się ropna wydzielina, lub na tle wirusowym, gdzie infekcja obejmuje najpierw jedno, a później drugie oko. Zapalenie spojówek jest chorobą zakaźną i zazwyczaj trwa kilka tygodni;
- zapalenie dróg łzowych – przyczyną jest obrzęk kanalików łzowych. Może być to infekcja na tle bakteryjnym lub grzybiczym. Konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii;
- owrzodzenie rogówki, zapalenie tęczówki i ciałka rzęskowego – są to zazwyczaj pierwsze objawy jaskry, którym towarzyszą: ból, mdłości, zawroty głowy, wysokie ciśnienie w dnie oka oraz zaburzenia ostrego widzenia; bardzo ważne jest jak najszybsze skonsultowanie się z okulistą;
- zwiotczenie powiek – zaburzenie to dotyczy głównie osób starszych i w większości przypadków konieczna jest operacja plastyczna;
- zatkanie kanalików łzowych – przyczyn tego schorzenia jest wiele, najczęściej są to: ropne zapalenie woreczka łzowego, przewlekłe zapalenie zatok lub jamy nosowej, wady anatomiczne, krwiak, obrzęk powiek oraz choroby punktu wzrokowego.
Pozostałe przyczyny niedostatecznego wydzielania łez:
- stosowanie niektórych grup leków, np. podczas reumatoidalnego zapalenia stawów czy hormonalnej terapii zastępczej;
- infekcje dróg oddechowych;
- uraz;
- obecność ciała obcego w oku;
- niewyspanie się oraz przemęczenie;
- przebywanie w zadymionych lub klimatyzowanych pomieszczeniach;
- noszenie soczewek kontaktowych;
- alergia.
