Polub nas na Facebooku
Czytasz: Istota biała w mózgu. Za co odpowiada i co ją tworzy?
menu
Polub nas na Facebooku

Istota biała w mózgu. Za co odpowiada i co ją tworzy?

Fot. PhonlamaiPhoto / Getty Images

Istota biała to ważna część mózgu. Odpowiada za prawidłowe myślenie, procesy poznawcze, koncentrację i naukę. Degradacja istoty białej przyczynia się do powstawania chorób zaburzających funkcjonowanie mózgu, w tym myślenie. Istota biała jest substancją, którą można stymulować poprzez grę na pianinie i naukę języków obcych.

Istota biała to nieodłączna część mózgu, która odpowiedzialna jest za przekazywanie informacji. Przewodzi impulsy pomiędzy neuronami, ale też odpowiada za sprawne działanie i rozwój mózgu. Odgrywa bardzo ważną rolę w procesach poznawczych i umiejętności przyswajania wiedzy. Zbudowana jest z włókien, których grubość również pełni kluczową funkcję w przewodnictwie impulsów. Tworzą ją kolejno: włókna spoidłowe (łączące półkule mózgowe), włókna kojarzeniowe (łączące różne obszary w obrębie jednej półkuli) i włókna rzutowe, czyli aksony (przechodzą przez półkule mózgowe, sięgając aż do kory mózgowej). Nazwa istoty białej pochodzi od koloru białych osłonek mielinowych wokół aksonów.

Rola istoty białej w mózgu

Istota biała mózgu to jedna z podstawowych części tworzących ośrodkowy układ nerwowy. Tworzą ją skupiska wypustek neuronów (aksonów i dendrytów). Biały kolor zawdzięcza budulcowi (osłonkom mielinowym), który jest pochodną tłuszczu. Istota biała znajduje się tuż pod korą mózgu, tworząc tzw. drogi korowo-rdzeniowe i korowo-jądrowe. Występuje również w rdzeniu kręgowym, który łączy się bezpośrednio z korą mózgową. Istota biała prócz roli ochronnej istoty szarej odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu mózgu i działaniu poszczególnych neuronów. Odpowiada za sprawność procesów myślowych, przyswajanie informacji i naukę. Jej działanie i wzrost mogą być stymulowane zewnętrznie w wieku dziecięcym. Osłonki mielinowe, które okrywają istotę białą, kończą okres wzrostu w wieku 25–30 lat. Jednak to stymulacja w wieku dziecięcym głównie poprzez naukę gry na pianinie i naukę języków obcych skutkuje szybszym przyswajaniem wiedzy, dojrzałością emocjonalną, wyższym ilorazem inteligencji.

Jak zbudowany jest mózg? Jakie pełni funkcje? Zobaczcie na filmie:

Zobacz film: Co wiesz o mózgu? Budowa mózgu. Źródło: 36,6

Istota biała i szara

Istoty biała i szara są od siebie zależne i wspólnie biorą udział w tworzeniu i funkcjonowaniu układu nerwowego. Obydwie znajdują się w rdzeniu kręgowym, w kolumnach grzbietowej, brzusznej i bocznej. Istota biała okrywa istotę szarą, łącząc ją m.in. z neuronami w półkulach mózgowych. Siła połączeń poszczególnych partii mózgu i rdzenia kręgowego zależy od grubości pasm istoty białej. Im grubsze, tym połączenie z lewą bądź prawą półkulą jest mocniejsze i tym samym zachodzi szybsze przekazywanie informacji do neuronów. Każdy człowiek w momencie urodzenia ma 15 miliardów neuronów. Z biegiem lat ich liczba spada, na co wpływają również używki, takie jak alkohol, narkotyki. Jak wykazują badania, na proces kurczenia się liczby neuronów mają wpływ również emocje, w tym silny stres. Ich spadek związany jest ponadto z osłabianiem pasm istoty białej, a co za tym idzie, słabszym przewodnictwem wysyłanych impulsów. W konsekwencji przekłada się to na zaburzenia w logicznym myśleniu i ocenie sytuacji oraz na rozwój wielu chorób.

Zmiany w istocie białej mózgu

Niedobory substancji białej bądź niska jakość połączeń między neuronami towarzyszą wielu chorobom. Stwardnienie rozsiane, porażenie mózgowe, schizofrenia, alzheimer, choroba afektywna dwubiegunowa, depresja – jedną z przyczyn ich rozwoju jest degradacja istoty białej. Wiąże się to z uszkodzeniem lub całkowitym brakiem mieliny (otoczki włókien nerwowych) w ośrodkowym układzie nerwowym. Z nieprawidłowym funkcjonowaniem istoty białej i jej słabym przewodnictwem w neuronach wiązana jest również dysleksja. Według badań wywołana jest przez zakłócenia impulsów w częściach mózgu odpowiedzialnych za czytanie i pisanie.

Zmiany demielinizacyjne w istocie białej mózgu nadal pozostają przedmiotem badań i zmuszają naukowców do szukania odpowiedzi, czy niedorozwój mieliny jest przyczyną, czy może skutkiem zakłóceń sygnałów wysyłanych przez neurony. Zbyt małej ilości istoty białej przypisuje się również brak zdolności koncentracji w wieku dziecięcym. W dorosłym życiu może mieć to konsekwencje związane z zaburzeniami pamięci słownej i operacyjnej.

Jedną z poważnych chorób związaną z degradacją istoty białej jest choroba Binswangera. Powstaje ona na skutek całkowitej utraty przez aksony osłonki mielinowej. Do podstawowych objawów choroby należą: luki w pamięci, spowolnione procesy myślenia, apatia, brak energii, niemożność szybkiego uczenia się i brak zainteresowania środowiskiem. Choroba rozpoczyna się w okresie dzieciństwa i postępuje. Diagnostyka zmian zachodzących w mózgu i przewodnictwa neuronów przeprowadzana jest na podstawie rezonansu magnetycznego.

U wielu chorych mogą wystąpić ogniska naczyniopochodne w istocie białej mózgu. Przyczyną pojawiania się tych zmian może być niedokrwienie tkanki mózgowej, skutkujące udarem. Dochodzi do tego w wyniku miażdżycy, cukrzycy, palenia papierosów lub brania narkotyków.

Bibliografia:

  1. Alan Longstaff: Neurobiologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
91
1
Polecamy
Istota szara – czym jest i jakie są jej funkcje?
Istota szara – czym jest i jakie są jej funkcje? TVN zdrowie
Budowa mózgu człowieka i jego funkcje:
procesy życiowe, zmysły, myślenie, funkcje poznawcze
Budowa mózgu człowieka i jego funkcje: procesy życiowe, zmysły, myślenie, funkcje poznawcze TVN zdrowie
Demencja czy alzheimer?
Jak je odróżnić i co warto o nich wiedzieć?
Demencja czy alzheimer? Jak je odróżnić i co warto o nich wiedzieć? Dzień Dobry TVN
Choroby nie są uwarunkowane genetycznie?
"Geny z jakimi się rodzimy nie są najważniejsze"
Choroby nie są uwarunkowane genetycznie? "Geny z jakimi się rodzimy nie są najważniejsze" Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty