Niektóre leki mogą wchodzić w interakcje z żywnością, alkoholem, ale także ze sobą wzajemnie. Interakcje leków w praktyce klinicznej to bardzo powszechny problem, szczególnie na oddziałach geriatrii, gdzie stosowanie wielu leków jest konieczne ze względu na współistnieje wielu chorób przewlekłych.
Interakcje między lekami
Szczególnie u osób starszych częste jest zjawisko stosowania wielu leków na różne schorzenia. Lekarz powinien dostosować terapię i rozplanować przyjmowanie leków w ciągu dnia tak, by leki nie oddziaływały na siebie. Leki, wpływając na siebie, mogą neutralizować działanie, wzmagać, a także nasilać skutki uboczne.
Najczęściej stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w terapii bólu. Mogą one wchodzić w interakcje z lekami wykorzystywanymi w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych, lekami przeciwzakrzepowymi i przeciwpadaczkowymi. Należy też pamiętać, że łykanie więcej niż jednego leku przeciwbólowego nie powoduje zsumowanego działania, a jedynie nasila ryzyko uszkodzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego, nerek i wątroby.
Interakcji leków jest wiele. Przykładem jest osłabienie działania leków przeciwcukrzycowych i przeciwzakrzepowych przez jednoczesne stosowanie glikokortykosteroidów. Ponadto glikokortykosteroidy połączone z NLPZ nasilają ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego, a jednoczesne stosowanie diuretyków zwiększa ilość utraconych jonów potasu.
Ważne jest poinformowanie lekarza o przyjmowanych lekach, by kolejne środki były przepisane z rozwagą i dostosowane do dotychczasowej terapii.
Interakcje leków z żywnością
Przyjmując jakiekolwiek leki, warto uzyskać od lekarza lub z ulotki dołączonej do leku informacje, jak dany lek powinien być spożywany względem posiłku. Niektóre leki powinny być przyjmowane w czasie posiłku, inne w pewnym odstępie. Dodatkowo niektóre składniki żywności mogą prowadzić do interakcji z lekiem i ograniczenia jego skuteczności lub zwiększenia ryzyka działań niepożądanych.
Przede wszystkim należy pamiętać, że płynem stosowanym do popijania leku powinna być wyłącznie woda. Najwięcej interakcji pomiędzy żywnością a lekiem zachodzi na etapie wchłaniania, czyli w czasie, kiedy lek został spożyty tuż przed posiłkiem, w jego trakcie lub do 10 minut po posiłku.
Produkty bogate w wapń, czyli przede wszystkim mleko, sery lub jogurty, tworzą z niektórymi lekami sole wapnia, zupełnie nierozpuszczalne w wodzie, a tym samym uniemożliwiają wchłanianie leku. Najczęściej taka interakcja zachodzi z fluorochinolonami i tetracyklinami, które są stosowane w zakażeniach dróg moczowych i oddechowych.
Stosowane czasem w niewydolności serca lub zaburzeniach rytmu serca preparaty naparstnicy mogą mieć upośledzone wchłanianie przy diecie bogatobłonnikowej.
Ponadto niektóre substancje w pożywieniu mogą wpływać negatywnie na metabolizm leków w organizmie. Przykład stanowi sok grejpfrutowy, który blokuje działanie enzymów wątrobowych odpowiedzialnych za metabolizm niektórych leków. Skutkiem tego jest zwiększenie ich stężenia we krwi i zatrucie. Działanie to uwarunkowane jest obecnością w soku grejpfrutowym flawonoidów i furanokumaryny.
Interakcja leków z alkoholem
Wyróżnia się dwa rodzaje interakcji alkoholu z lekami. Po pierwsze alkohol wpływa na metabolizm leku, jego wchłanianie i wydalanie. Po drugie może również wpływać na nasilenie działania leku. Może doprowadzić np. do całkowitej utraty świadomości, aż po zatrzymanie oddechu.
Wśród społeczeństwa panuje przede wszystkim opinia, że z alkoholem nie łączy się antybiotyków. To prawda, choć nie każdy antybiotyk wchodzi w reakcję z alkoholem, powodując katastrofalne w skutkach powikłania. Na reakcje danego leku z alkoholem ma wpływ wiele czynników, np. masa ciała czy wiek. Alkohol przede wszystkim zwiększa wrażliwość wątroby na działanie toksyczne leków. Mogą pojawić się nudności, wymioty lub ból głowy. Przewlekłe picie alkoholu wpływa na aktywność enzymów w organizmie, co zwiększa destrukcyjne działanie leków (np. paracetamolu) na wątrobę.
Połączenie alkoholu z niektórymi lekami może wywołać reakcję disulfiramową. Dotyczy to jedynie niektórych leków, w tym niektórych antybiotyków. Skutkiem reakcji disulfiramowej, jest zahamowania działania dehydrogenazy aldehydowej utleniającej trujący aldehyd octowy do kwasu octowego. Jeśli dojdzie do nadmiernego nagromadzenia się aldehydu octowego w organizmie, pojawiają się takie objawy, jak: zaczerwienienie twarzy, spadek ciśnienia, wzrost potliwości, przyspieszenie akcji serca, zaburzenia oddychania, nudności, wymioty, uczucie lęku.
