Polub nas na Facebooku
Czytasz: Jakimi ziołami leczyć popularne dolegliwości? Ekspert radzi
menu
Polub nas na Facebooku

Jakimi ziołami leczyć popularne dolegliwości? Ekspert radzi

Getty Images/VICUSCHKA

Coraz częściej obserwujemy zainteresowanie pacjentów naturalnymi metodami leczniczymi, profilaktyką lub wspomaganiem terapii. Zioła są z pozoru bezpiecznie, ale źle użyte i nieprawidłowo dobrane, mogą nam zaszkodzić. Pamiętajmy, że oprócz właściwości  leczniczych ziół, to większość trucizn pochodzi ze świata roślin. Przed zastosowaniem ziół, zawsze warto sięgnąć po poradę farmaceuty lub lekarza biegłego w temacie fitoterapii.

Gdzie kupować zioła?

W zioła najlepiej zaopatrywać się w aptekach lub zielarniach, czyli miejscach, co do których mamy pewność, że zakupiony produkt jest bezpieczny. Unikajmy zakupu ziół z nieznanych źródeł lub przez internet, gdzie ogromna ilość leków naturalnych jest w ofercie sprzedażowej. Niesie to za sobą bardzo duże ryzyko zdrowotne z uwagi na np. zanieczyszczenia ziół pestycydami, fałszowaniem ziół chińskich poprzez dodatek np. leków syntetycznych w celu zwiększenia działania leczniczego.

Zioła na uspokojenie i problemy ze snem

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)

Surowcem leczniczym są szyszki chmielu - Strobili Lupulin oraz  lupulina - gruczoły włosków wydzielniczych otarte z owocostanu chmielu. Oba surowce -szyszki i lupulina zawierają  ok. 3% olejku eterycznego o bardzo zmiennym składzie  zależnym od pochodzenia surowca.

Działanie chmielu

Chmiel należy do słabych środków uspokajających, zalecanych w stanach niepokoju i pobudzeniu nerwowym, a także w problemach z zasypianiem. Stanowi on także składnik leków złożonych, stosowanych jako sedativa, czyli uspokajającym. Literatura podaje zastosowanie chmielu razem z kozłkiem w przypadku problemów z zasypianiem.

Chmiel stosuje się jako środek uspokajający w nerwicach,  pobudzeniu nerwowym w okresie przekwitania, w stanach napięcia, niepokoju, moczeniu nocnym, a także jako środek obniżający libido w nadmiernym pobudzeniu seksualnym i zaburzeniach seksualnych (w tym  przedwczesnym wytrysku u mężczyzn).

Przepis na napar z chmielu

Należy 2 czubate łyżki szyszek chmielowych wymieszać z korzeniem kozłka, następnie zalać gorącą wodą i odstawić na 2-3 godziny. Tak przygotowany napar należy przecedzić i wypić przed snem.

Szyszki chmielowe są od pokoleń wykorzystywane do przygotowywania tzw. poduszeczek chmielowych, stosowanych często w stanach niepokoju i bezsenności u dzieci. Związkiem lotnym wydobywającym się z poduszeczek chmielowych jest metylobenzol - substancja o właściwościach uspokajających i nasennych.

Do poszewki bawełnianej należy włożyć ok. 500 g szyszek chmielowych. Tak przygotowana poduszka zachowuje swoje właściwości przez ok. tydzień. Podobne zastosowanie mają we Francji poduszeczki lawendowe nazywane poduszkami  zapachowymi.

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis)


Kozłek lekarski jest rośliną pospolicie występującą w Europie. W Polsce rośnie na wilgotnych łąkach, torfowiskach, zaroślach. Surowcem leczniczym stosowanym w farmacji jest korzeń kozłka- Valerianae radix oraz kłącze - Valerianae Rhizoma.


Głównym związkami czynnymi surowca są walepotriaty, olejek eteryczny oraz kwas walerianowy. Dotychczasowe badania nie określiły w sposób jednoznaczny jakie składniki czynne są odpowiedzialne za działanie uspokajające i sedatywne.  Najnowsze doświadczenia  wykazały, że zawarte w surowcu lignany- pochodne oliwilu - charakteryzują się powinowactwem do receptorów adenozynowych A1 odpowiedzialnych za sen. Niektóre, bliżej nieokreślone składniki kozłka pobudzają uwalnianie także GABA z synaptosomów i dzięki temu wykazują działanie  nasennie.

Działanie kozłka lekarskiego

Stosowanie kozłka lekarskiego zmniejsza aktywność układu nerwowego, osłabia stany niepokoju, uczucie strachu oraz agresywność. Kwas walerenowy, składnik kozłka ma działanie głównie spazmolityczne oraz zmniejszające napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego. U osób w stanie równowagi nerwowej, przetwory z kozłka lekarskiego nie wykazują dużej aktywności farmakologicznej. Istnieje także grupa ludzi tzw. non-respondens, na których kozłek lekarski nie działa. Natomiast u wszystkich osób cierpiących na wzmożoną pobudliwość nerwową zastosowanie kozłka lekarskiego wykazuje działanie silnie uspokajające. W związku z charakterystycznym działaniem przetworów z kozłka lekarskiego surowiec ten jest stosowany w stanach niepokoju i napięcia nerwowego, w przyspieszonej akcji serca na tle nerwowym (tzw. kołatanie serca), w bólach głowy oraz lekkich zawrotach głowy. Szczególnie przydatny jest  w stanach pobudzenia nerwowego. Ludzie cierpiący na tę dolegliwość są wewnętrznie roztrzęsieni, nadmiernie pobudzeni, przemęczeni oraz bardzo często cierpią na bezsenność. W tym przypadku szczególnie jest polecana  herbatka ziołowa z kozłka lekarskiego lub nalewka walerianowa. Nie zaleca się stosowania kozłka z lekami syntetycznymi z grupy benzodiazepin.

Melisa lekarska  Melisa officinalis

Melisa stosowana jest jako surowiec uspokajający w  stanach pobudzenia i niepokoju, zaburzeniach rytmu  serca oraz problemach z zasypianiem. Surowiec ten stosowany jest w lecznictwie geriatrycznym w postaci  łatwych do przygotowania herbatek z melisy. Melisa obok innych składników uspokajających (waleriana, chmiel, lawenda) stanowi skuteczny składnik ziołowy. Ekstrakt z melisy stosowany zewnętrznie jest skutecznym naturalnym lekiem.

Przeczytaj także: Zioła i rośliny lecznicze w Polsce. Jak je stosować?

Najlepsze zioła na odporność

 Jeżówka purpurowa 

Jeżówka pobudza układ immunologiczny, nasila proces fagocytozy, a także pobudza leukocyty do produkcji substancji zwalczających infekcje (produkcja interferonu). Działanie lecznicze jeżówki w dużej mierze jest związane z pochodnymi kwasu kawowego, a także polisacharydów.

W związku z tak charakterystycznymi mechanizmami działania, preparaty apteczne na bazie jeżówki są polecane przez aptekarzy w terapii profilaktycznej, a także leczeniu wspomagającym przy wszelkich infekcjach górnych dróg oddechowych, a w szczególności przeziębieniach i grypie. Należy pamiętać, że preparaty te nie powinny być polecane pacjentom w przypadku ciężkiego uszkodzenia wątroby, chorym na gruźlicę, leukocytozę, kolagenozę, toczeń rumieniowaty, stwardnienie rozsiane, AIDS, a także kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Preparatu nie powinno stosować się u dzieci ze zmianami atopowymi.

Jeżowka - przeciwwskazania

Preparaty na bazie jeżówki nie powinny być także stosowane u osób uczulonych na surowce roślinne z rodziny Asteraceae. Maść na bazie wyciągu z jeżówki można stosować zewnętrzne w celu odnowy uszkodzonej skóry.

Preparaty zawierające w swoim składzie wyciąg z jeżówki nie powinny być stosowane dłużej niż 8 tygodni ze względu na potencjalne działanie hepatotoksyczne (uszkadzające wątrobę). Jeżówki nie powinno się łączyć z lekami m.in cyklosporyna, metotreksatem czy glikokortykosteroidami.

Zobacz także video: Naturalne i proste sposoby na najczęstsze dolegliwości

Zobacz film: Naturalne i proste sposoby na najczęstsze dolegliwości. Dzień Dobry TVN

Najlepsze zioła ułatwiające trawienie i poprawiające apetyt

Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego mogą się pojawić np. po błędzie dietetycznym, nadużywaniu leków itp. i zazwyczaj są niegroźne. Aby proces trawienia przebiegał bez zastrzeżeń, niezbędna jest odpowiednia ilość wydzielanych soków trawiennych. Kwaśne ph soku żołądkowego zapobiega zakażeniom bakteryjnym w obrębie przewodu pokarmowego. Zaburzenia w wydzielaniu soku żołądkowego dotyczą około 10 % populacji.

Najczęstsze przyczyny to:

  • brak apetytu;
  • odbijanie;
  • pieczenie w górnej części brzucha;
  • biegunki

Problemy z trawieniem możemy rozwiązać z pomocą naturalnych leków roślinnych. Do surowców roślinnych, pobudzających trawienie oraz wpływających na apetyt zaliczamy:

Goryczka żółta (Gentiana lutea)

Jest silnie ulistnioną rośliną osiągającą nawet 1,5 m wysokości. Roślina pochodzi z Europy, występuje powszechnie na terenach górskich.

Działanie goryczki żółtej

Związki gorzkie pobudzają kubki smakowe i zwiększają wydzielenie śliny, soków żołądkowych, a także żółci. Korzeń goryczki wykorzystuje się jako skuteczny środek pobudzający trawienie, działa także żółciopędnie, stosowany jest przy braku apetytu, wzdęciach, pomocniczo w anoreksji. Ponadto surowiec wykazuje działanie przeciwbakteryjne, dodatkowo wzmacnia odporność.

Napar możemy przygotować samemu, jednak najskuteczniejsze działanie wykazuje ekstrakt w postaci liofilizowanej - jako gotowy preparat farmaceutyczny.

Kocanki piaskowe  Helichrysum arenarium

To roślina lecznicza z charakterystycznymi małymi żółtymi wierzchołkami. Pochodzi ze wschodniej Europy. Surowiec leczniczy stanowią kwiatostany (Flores Stoechedos citrinae).

Jak wykazały badania naukowe, kocanki działają żółciotwórczo i żółciopędnie, a także rozkurczowo. Kocanki można stosować przy zaburzeniach trawienia, w upośledzonym wydzielaniu żółci przez wątrobę. Surowiec ułatwia trawienie tłustych pokarmów, a także łagodzi kolki.

Przepis na napar z kwiatostanów kocanek:

1 łyżka/na szklankę wody, przecedzić i pić 3 x dziennie.

Koper włoski (Foeniculum vulgare)

Roślina zwana fenkułem jest dwu- lub wieloletnia rośliną z rodziny Apiaceae. Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego i jest uprawiana na całym świecie.

Substancjami aktywnymi odpowiedzialnymi za działanie farmakologiczne surowca jest olejek eteryczny zawierający głownie fenylopropanoidy - m.in. trans anetol. Możemy wyróżnić dwa rodzaje olejków:

  • gorzki olejek zawierający do 75 % anetolu
  • słodki olejek zawierający do 90% anetolu

 Działanie kopru włoskiego

Roślina działa wiatropędnie, wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, uspokajająco oraz przeciwwymiotne. Koper włoski pobudza laktację, a także  reguluje trawienie.

Napary z surowca lub preparaty liofilizowane w postaci kapsułek stosuje się w braku łaknienia, w zaburzeniach trawienia, schorzeniach górnych dróg oddechowych, we wzdęciach zaparciach, wzmożonej fermentacji jelitowej.

Dowiedz się więcej: Koper włoski na wzdęcia i kaszel

Kminek zwyczajny (Carum carvi)

Kminek jest rośliną dwuletnią o pierzastych liściach i białych kwiatach ułożonych w baldachy. Roślina należy do rodziny Apiaceae.

Zioło zasługuje na uwagę ze względu na olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest karwon. Surowiec zawiera także limonen, dihydroksykarwon oraz karneol.

Działanie kminku

Surowiec ma udowodnione naukowo działanie przeciwbakteryjne i spazmolityczne. Za efekt żołądkowy oraz działanie wiatropędne odpowiedzialny jest olejek eteryczny. Według ekspertów ds. fitoterapii kminek zaliczany jest do najlepiej działających surowców naturalnych o działaniu wiatropędnym (obok kolendry i anyżu czy kopru włoskiego).

Kminek jest wykorzystywany w leczeniu niestrawności, stanach spastycznych przewodu pokarmowego. Jest on także istotnym składnikiem leków o działaniu przeczyszczającym, gdyż zapobiega skurczom. Kminek jest także stosowany w przypadku braku apetytu. Obecny w surowcu karwon w licznych badaniach naukowych okazał się związkiem chroniącym przed nowotworami.

Roślinne środki przeczyszczające zawierające tzw. ANTRACHINONY

Z praktyki aptekarskiej zaobserwowano nadużywanie  surowców o działaniu przeczyszczającym. Do surowców leczniczych o takim działaniu możemy zaliczyć m.in.:

  • liść senesu (Sennae Folium);
  • korę kruszyny (Frangulae Cortex);
  • kłącze Rzewienia (Rhei Rhizoma);
  • alonę (Aloe);
  • korę szakłaku amerykańskiego (Rhamni purshianae Cortex).

Wymienione surowce farmaceutyczne stanowią główny składnik lub występują w mieszance innych ziół jako tabletki czy herbatki do zaparzania.

Wskazaniem do zastosowania ww surowców są schorzenia w przypadku, których należy unikać wysiłku podczas defekacji tj: po operacjach, zawale mięśnia sercowego, przy hemoroidach.

Krótkotrwałe i kontrolowane przez lekarza stosowanie preparatów zawierających antrachinony nie powinno wywołać działań niepożądanych. Preparaty te są jednak nadużywane oraz używane niezrozumiale - w celu zmniejszenia nadwagi. Jest to błędne wyobrażenie o tych preparatach, gdyż oprócz efektu przeczyszczającego surowce te nie powodują spadku wagi. Nadmierne stosowanie tego typu leków może jednak wywołać u człowieka szereg niekorzystnych skutków, m.in. przekrwienie narządów jamy brzusznej (u kobiet poronienia), biegunki, utrata elektrolitów oraz wody. Niedobór potasu wynikający z bezmyślnego stosowania wymienionych leków przeczyszczających, nasila zaparcie oraz może doprowadzi do uszkodzenia kanalików nerkowych.

Przewlekłe zaparcia nawykowe

Zaparcia nawykowe dotykają praktycznie każdej grupy wiekowej.

Do przyczyn ww problemów należą m.in.: złe nawyki żywieniowe, otyłość i ból towarzyszący m.in problemom w obrębie jamy brzusznej, okolicy odbytniczej, problemach sercowych np. niewydolność serca.

Wskazaniami do stosowania nasion lnu obejmują :

  • zaparcia;
  • zespół jelita wrażliwego;
  • zapalenie uchyłków jelita.

Aby len był skuteczny, należy pamiętać, aby zapewnić organizmowi znaczną ilość płynów. W przeciwnym razie,  zamiast efektu przeczyszczającego może wystąpić zaparcie. Len przed podaniem należy lekko zmielić. Żelazna zasada mówi, że na 1 część nasion lnu, np. łyżki przypada 150 ml wody, czyli proporcja 1:10.

Przeczytaj:  Cała prawda o szczepionkach

Grzegorz Carowicz – farmaceuta, absolwent Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego. Specjalista Badań Klinicznych. Współautor podręcznika „Medycyna Podróży” nagrodzoną przez JM Rektora Uniwersytetu Medycznego w Warszawie za wkład w rozwój nauk medycznych. Założyciel Centrum Promocji Zdrowia, doradca żywieniowy m. in. w chorobach endokrynologicznych, onkologicznych oraz w Zespołach Spektrum Autyzmu. Współorganizator i wykładowca na studiach podyplomowych dla farmaceutów w Wyższej Szkole Handlowej we Wrocławiu w zakresie zdrowia publicznego i zarządzania. Ukończył liczne szkolenia z zakresu ochrony zdrowia m.in. Johns Hopkins University – Introduction to Biology of Cancer; Stanford University – Food and Health czy Emory University – Autism Spectrum Disorders. Ukończył także cykliczne szkolenia w Dolnośląskim Centrum Psychoterapii oraz studia podyplomowe w Europejskim Instytucie Psychologii i Psychoterapii. Pomysłodawca i twórca własnej receptury kremu stosowanego pomocniczo u chorych na łuszczycę. Popularyzator wiedzy o zdrowiu.

Zobacz także: Czy zioła mogą zastąpić antybiotyki?

Zobacz film: Czy zioła mogą zastąpić antybiotyki? Dzień Dobry TVN

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
91
8
Polecamy
Właściwości i zastosowanie kozłka lekarskiego.
W czym pomaga, a w czym szkodzi?
Właściwości i zastosowanie kozłka lekarskiego. W czym pomaga, a w czym szkodzi? Dzień Dobry TVN
Fitoterapia i leki roślinne – jak działa ziołolecznictwo?
Fitoterapia i leki roślinne – jak działa ziołolecznictwo? Dzień Dobry TVN
Zioła na uspokojenie – gatunki roślin, rodzaje preparatów, działanie
Zioła na uspokojenie – gatunki roślin, rodzaje preparatów, działanie TVN zdrowie
Chmiel – zastosowanie lecznicze.
Właściwości szyszek chmielu
Chmiel – zastosowanie lecznicze. Właściwości szyszek chmielu TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty