Polub nas na Facebooku
Czytasz: Diuretyki – mechanizm działania, wskazania i skutki uboczne
menu
Polub nas na Facebooku

Diuretyki – mechanizm działania, wskazania i skutki uboczne

NAN

Fot: beeboys / stock.adobe.com

Diuretyki nie są jednolitą grupą leków. Różnią się między sobą mechanizmem działania, a także efektem, który ostatecznie wywołują. Główne grupy diuretyków stosowanych w praktyce klinicznej to diuretyki tiazydowe, antagoniści aldosteronu i diuretyki pętlowe.

Diuretyki to inaczej leki moczopędne. Wpływają na ilość wydalanej wody i elektrolitów przez układ moczowy. Poprzez usuwanie nadmiaru wody i sodu z organizmu wpływają na obniżenie ciśnienia tętniczego. Na rynku poza stosowanymi w praktyce klinicznej grupami leków moczopędnych istnieje wiele diuretyków naturalnych dostępnych bez recepty, stosowanych np. w kulturystyce.

Diuretyki tiazydowe

Przykładami diuretyków tiazydowych, inaczej tiazydów, są indapamid czy hydrochlorotiazyd. Mają one budowę sulfonamidową. Działają w końcowym odcinku części wstępującej pętli nefronu i w początkowym odcinku kanalika dalszego. Hamują wchłanianie zwrotne jonu chlorkowego, co prowadzi do zatrzymania w kanaliku wody i sodu. Skutkiem ich działania jest wiec wydalanie wody, sodu, ale również dochodzi do znacznej utraty potasu, magnezu i zahamowania wydalania wapnia. Ponadto działają rozkurczająco na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych.

Przeciwskazaniem do ich stosowania jest znaczna niewydolność nerek, kiedy filtracja wynosi mniej niż 30 ml/min.

Główne wskazania do stosowania diuretyków tiazydowych to:

  • obrzęki jakiegokolwiek pochodzenia – nerkowego, sercowego czy też wątrobowego,
  • niewydolność serca – tiazydy mają tu zastosowanie ze względu na zmniejszenie objętości płynu pozaustrojowego, zmniejszają więc obciążenie układu krążenia, działają lekko hipotensyjnie, czyli obniżają ciśnienie tętnicze,
  • nadciśnienie idiopatyczne – zwłaszcza sprawdzają się u osób w podeszłym wieku, zmniejszają chorobowość i śmiertelność, a także zapobiegają przerostowi mięśnia sercowego. Ich działanie hipotensyjne wynika nie tylko ze zmniejszenia objętości płynów ustrojowych, ale również z rozkurczu mięśni gładkich naczyń krwionośnych,
  • czasami znajdują zastosowanie w hiperkalciurii, czyli w zwiększonym wydzielaniu wapnia z moczem, wpływając na zmniejszenie ryzyka powstawania kamieni.

Stosowanie diuretyków tiazydowych wiąże się również z działaniami niepożądanymi, takimi jak hipowolemia i hiponatremia, zwłaszcza jeśli chory dodatkowo stosuje niskosodową dietę lub cierpi z powodu ostrej biegunki czy wymiotów. Innym skutkiem niepożądanym jest spadek poziomu potasu, choć ten efekt obserwowany jest zaledwie u 5% leczonych tiazydami. Jednak należy pamiętać, że hipokaliemia może okazać się groźnym powikłaniem ze względu na zaburzenia rytmu serca. Pozostałe działania niepożądane to spadek poziomu magnezu, nadmierny wzrost poziomu wapnia i glukozy. Glukoza wzrasta ze względu na hamowanie wydzielania insuliny przez diuretyki tiazydowe i zmniejszania wrażliwości komórek na insulinę. Tiazydy mogą również powodować wzrost poziomu kwasu moczowego, wobec czego są przeciwskazane u chorych na dnę moczanową, a także powodują hiperlipidemię.

Diuretyki pętlowe

Diuretyki pętlowe charakteryzują się wysoką efektywnością. Zalicza się tu pochodne sulfonamidowe, np. furosemid, a także pochodne kwasu fenoksyoctowego – kwas etakrynowy. Działanie diuretyków pętlowych polega na hamowaniu resorpcji zwrotnej jonu chlorkowego we wstępującym odcinku pętli nefronu i tym samym wchłanianiu sodu. Kiedy duże ilości sodu przechodzą do kanalika dalszego, dochodzi również do nasilonej utraty potasu. Działanie moczopędne jest bardzo gwałtowne w przypadku diuretyków pętlowych, co może skutkować zaburzeniami hemodynamiki.

Furosemid, a właściwie wszystkie diuretyki pętlowe, są lekami pierwszego rzutu w stanach nagłych, kiedy konieczne jest zmniejszenie objętości krążących płynów. Najczęściej jest więc stosowany krótkotrwale. Do głównych wskazań należą:

  • ostra niewydolność lewokomorowa z towarzyszącym obrzękiem płuc,
  • ciężka niewydolność nerek z towarzyszącymi obrzękami,
  • oporność na działanie diuretyków tiazydowych,
  • ciężka niewydolność serca wymagająca szybkiego odwodnienia chorego.

Do działań niepożądanych diuretyków pętlowych zalicza się zaburzenia metaboliczne oraz elektrolitowe. Pokrywają się one z działaniem diuretyków tiazydowych, jednak ich działanie na gospodarkę wapniową jest odwrotne (powoduje wzrost wydalania wapnia). Ze względu na sulfonamidową budowę chemiczną, podobnie jak diuretyki tiazydowe, mogą wywołać reakcje nadwrażliwości. Do innych działań niepożądanych zalicza się odwracalne zaburzenia słuchu będące wynikiem zaburzeń elektrolitowych w endolimfie. To działanie niepożądane pojawia się głownie po nagłym podaniu dużych dawek leku.

Diuretyki oszczędzające potas

Do tej grupy zalicza się m.in. spironolakton. Diuretyki oszczędzające potas mają małą skuteczność. Ich działanie polega na hamowaniu procesu wymiany jonu sodu na potas w kanaliku dalszym nefronu. Leki te powodują więc wzrost wydzielania moczu, jednak w przeciwieństwie do poprzednich nie powodują spadku poziomu potasu. Działają antagonistycznie do aldosteronu wydzielanego przez nadnercza.

Głównym zastosowaniem diuretyków oszczędzających potas jest hiperaldosteronizm. Może być stosowany jako uzupełnienie terapii moczopędnej innymi diuretykami. Lek ten zaleca się zazwyczaj „w ostateczności” i zaleca się dość krótkie jego stosowanie. Spironolakton może być przyczyną groźnej hiperkaliemii, a u mężczyzn może wywoływać nadwrażliwość sutków, zaburzenia erekcji i ginekomastię.

Diuretyki naturalne

Wśród leków moczopędnych wiele jest dostępnych bez recepty naturalnych diuretyków:

  • wyciąg z kłącza perzu,
  • korzeń wilżyny,
  • liście mącznicy,
  • korzeń lubczyka,
  • świeże liście brzozy,
  • skrzyp,
  • owoc pietruszki.

Zobacz film: Czy krew w stolcu lub w moczu oznacza chorobę? Źródło: Bez recepty

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
65
4
Polecamy
Jak działają antydepresanty?
Skutki uboczne leków
Jak działają antydepresanty? Skutki uboczne leków Dzień Dobry TVN
Furosemidum – mechanizm działania leku odwadniającego.
Kiedy nie można go stosować?
Furosemidum – mechanizm działania leku odwadniającego. Kiedy nie można go stosować? TVN zdrowie
Zespół serotoninowy - występowanie, objawy i postępowanie lecznicze
Zespół serotoninowy - występowanie, objawy i postępowanie lecznicze Dzień Dobry TVN
Inhibitory konwertazy angiotensyny – jak działają i jakie są wskazania do ich stosowania?
Inhibitory konwertazy angiotensyny – jak działają i jakie są wskazania do ich stosowania? TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty