Dieta lekkostrawna to zmodyfikowane żywienie podstawowe. Stanowi punkt wyjścia do większości innych diet stosowanych w dietetyce klinicznej w przebiegu wielu chorób, zarówno ostrych, jak i przewlekłych. Dieta lekkostrawna stosowana jest właściwie u każdego chorego leżącego w szpitalu, a na jej podstawie wprowadzane są dodatkowe restrykcje dotyczące określonych schorzeń. Ma ona na celu pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze i – jak sama nazwa wskazuje – jest łatwo strawna. Lekkostrawność dotyczy zarówno doboru odpowiednich produktów, jak i sposobów ich obróbki.
Na czym polega dieta lekkostrawna?
Lekkostrawna dieta polega na ograniczeniu produktów i potraw:
- tłustych,
- wzdymających,
- bogatych w błonnik,
- pieczonych,
- smażonych,
- ostro doprawionych,
- wędzonych.
Dieta lekkostrawna powinna zawierać około 25 g błonnika pokarmowego. Najczęściej ogranicza się więc surowe warzywa i owoce, podaje się je gotowane (np. jako kompoty) bądź przetarte, bez pestek i skórek, czyli części zawierających duże ilości błonnika. Zaleca się jedzenie młodych warzyw i dojrzałych owoców oraz drobnoziarnistego pieczywa.
Dieta lekkostrawna może być w różnym stopniu restrykcyjna. Wszystko zależy od rodzaju jednostki chorobowej i indywidualnych preferencji chorego.
Posiłki spożywa się tak, jak w normalnej diecie, czyli średnio co 3 godziny (około 4–5 razy dziennie). Przygotowuje się je poprzez:
- gotowanie w wodzie lub na parze,
- duszenie (bez wcześniejszego smażenia),
- pieczenie w rękawie,
- pieczenie w folii aluminiowej.
Kiedy stosuje się dietę lekkostrawną?
Dietę lekkostrawną może stosować każdy, szczególnie po wystąpieniu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Sprawdza się w przypadku biegunek, wymiotów, bólu brzucha, wzdęć, w zespole jelita drażliwego i wielu innych schorzeniach przewodu pokarmowego. Jest zalecana we wszystkich stanach rekonwalescencji, np. po operacji, po porodzie, a także u wszystkich pacjentów szpitalnych, szczególnie przed ustaleniem rozpoznania i dostosowania diety do indywidualnych potrzeb.
Dieta lekkostrawna w chorobach żołądka
Bardzo częstym schorzeniem objawowym jest choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Dietę lekkostrawną można wykorzystać również w nieżycie żołądka czy refluksie żołądkowo-przełykowym. Dodatkowym zadaniem diety lekkostrawnej w tych schorzeniach jest nie tylko dostarczenie właściwej energii z pożywieniem, a także koniecznych dla zdrowia substancji odżywczych, ale też wyeliminowanie podrażnienia żołądka o charakterze mechanicznym, termicznym czy chemicznym, rozcieńczenie kwasu żołądkowego i zmniejszenie jego wydzielania. W tym celu stosuje się dietę lekkostrawną ze szczególnym ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Do produktów, które pobudzają produkcję tego związku, należą:
- smażone potrawy,
- zasmażki,
- sosy,
- wywary z mięs, warzyw, grzybów,
- galarety z mięs i ryb,
- kawa naturalna,
- mocna herbata,
- marynowane produkty,
- ostre przyprawy,
- konserwy,
- alkohol.
Aby zmniejszyć podrażnienie błony śluzowej żołądka, należy wykluczyć razowe pieczywo, grube kasze, a także warzywa i owoce w formie surowej. Są to bowiem bogate źródła błonnika pokarmowego. Należy też pamiętać o odpowiedniej temperaturze posiłków, by nie drażnić termicznie żołądka.
Źródłem białka w diecie lekkostrawnej powinny być mleko, jaja, drób i ryby. Ważnym elementem są również tłuszcze, zwłaszcza roślinne. Należy też zwrócić uwagę na stopień rozdrobnienia pokarmów. Im bardziej potrawa jest „papkowata” i krócej się ją przeżuwa, tym mniejsze jest wydzielanie soku żołądkowego. Małe i częste posiłki sprzyjają gojeniu się wrzodów.
Dieta lekkostrawna w innych schorzeniach przewodu pokarmowego
Dieta lekkostrawna jest kierowana do osób chorych z następującymi schorzeniami:
- ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- ostre i przewlekłe zapalenie wątroby,
- zapalenie pęcherzyka żółciowego,
- zapalenie dróg żółciowych,
- kamica pęcherzykowa i przewodowa,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
W tych jednostkach chorobowych jednak ważne jest dodatkowe wprowadzenie do jadłospisu obostrzenia w postaci ograniczenia ilości tłuszczu ze względu na ograniczone jego trawienie i wchłanianie. W takim przypadku dzienna ilość dostarczanego tłuszczu w diecie osoby dorosłej nie powinna przekraczać 50 g.
