Dimer D powstaje na skutek rozpadu białka będącego jednym z produktów procesu krzepnięcia krwi, czyli fibryny. Fizjologicznie ilość D-dimeru we krwi jest śladowa. Jeśli wzrasta, świadczy o zwiększonym procesie rozpadu zakrzepów w organizmie.
D-dimery – norma
Poziom D-dimeru może być oznaczony różnymi metodami, wobec czego inne są zakresy norm. Jednak najczęściej przyjmuje się, że norma D-dimeru we krwi obwodowej wynosi poniżej 500 µg/l. Niewielkie odchylenie od normy wcale nie musi świadczyć o zakrzepicy. Chorzy, u których występują zakrzepy, a tym samym ich rozpad, poziom D-dimeru wzrasta kilkadziesiąt razy powyżej granicznej wartości.
Kiedy bada się poziom D-dimeru?
Do wskazań dla oznaczania poziomu D-dimerów należy podejrzenie zakrzepicy żył głębokich bądź zatorowości płucnej, co stwierdza się na podstawie objawów klinicznych u chorego. Badanie to może również służyć kontroli i monitorowaniu leczenia stanu zagrożenia życia, jakim jest DIC, czyli rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe, towarzyszące wielu niebezpiecznym stanom klinicznym, jak sepsa czy uraz wielonarządowy.
Badanie poziomu D-dimerów jest jedną z najczęściej wykonywanych analiz laboratoryjnych. Pacjenci czasami sami oznaczają ten wskaźnik, kiedy wyczytają w różnych źródłach, iż są w grupie ryzyka zakrzepicy. Często osoby zgłaszają się, np. do nocnej pomocy lekarskiej, bo właśnie odebrały wynik badania D-dimerów i obawiają się zakrzepicy żył głębokich, której powikłaniem jest zatorowość płucna. Jednocześnie nie prezentują one żadnych objawów poza podwyższonym wynikiem laboratoryjnym. Okazuje się bowiem, że stężenie D-dimerów może wzrastać w wielu innych sytuacjach, niekoniecznie chorobowych.
Wobec tego u kogo zasadne jest wykonanie badanie poziomu D-dimerów? Badanie to, ze względu na to, że jest bardzo nieswoiste, powinno być wykonywane u konkretnych pacjentów. Lekarz przed zleceniem badania powinien oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepicy żył głębokich, ponieważ samo oznaczenie D-dimerów nie ma wartości zaważającej na rozpoznaniu i podjęciu właściwego leczenia. Badania laboratoryjne muszą znaleźć odzwierciedlenie w badaniach uzupełniających, jak ultrasonografia, tomografia komputerowa czy inne badania obrazowe. Dlatego wykonanie badania D-dimerów zalecane jest w grupie osób, u których prawdopodobieństwo rozpoznania zakrzepicy żył głębokich uznaje się za wysokie. Drugą grupą są osoby leczone z powodu zakrzepicy, u których poziom D-dimerów stanowi sposób monitorowania leczenia i wskazówkę co do dalszego postępowania terapeutycznego.
Wysoki poziom D-dimerów
Wysoki poziom D-dimerów świadczyć może nie tylko o zakrzepicy żył głębokich czy zatorowości płucnej. Wynik powyżej 500 µg/l może pojawić się w następujących stanach:
- w czasie ciąży,
- w stanach zapalnych,
- po urazach i operacjach,
- procesach nowotworowych.
Lekarz zawsze powinien mieć na uwadze, że poziom D-dimerów może być wyższy jedynie w wyniku laboratoryjnym, a nie w rzeczywistości. Oznacza to, że wynik jest fałszywie dodatni. Tak się może zdarzyć w przypadku wysokiego stężenia trójglicerydów we krwi obwodowej, wysokiego poziomu bilirubiny lub czynnika reumatoidalnego.
Jak wygląda badanie stężenia D-dimerów?
Badanie poziomu D-dimerów przeprowadza się z krwi pobranej z żyły obwodowej. Nie powinno być wykonywane bez wyraźnych wskazań, ponieważ może jedynie wprowadzić pacjenta w błąd i nie ma wartości diagnostycznej bez obecnych objawów klinicznych i dodatkowych badań. Nie ma jednak żadnych przeciwwskazań do jego wykonania, nie ma też powikłań, poza mogącym się pojawić krwiakiem związanym z pobraniem krwi.
