Otolaryngologia (a właściwie otorynolaryngologia) to termin pochodzący od nazw narządów znajdujących w obszarze zainteresowań tej specjalności: otis oznacza ucho, larynx – krtań, a rhinos – nos. W praktyce klinicznej podzieliła się ona na kilka podspecjalizacji, co ułatwia skoncentrowanie się w działaniach diagnostycznych i leczniczych na zagadnieniach dotyczących poszczególnych układów organizmu i zmysłów.
Otolaryngolog – kto to jest?
Otolaryngolog (według oficjalnej nomenklatury – specjalista otorynolaryngolog) to lekarz, który zajmuje się chorobami:
- nosa i zatok przynosowych,
- jamy ustnej,
- gardła,
- krtani i tchawicy,
- ucha,
- narządów słuchu i równowagi,
- zmysłu powonienia i smaku.
Laryngolog to inne, obiegowe określenie lekarza tej specjalności.
Otolaryngologia – organizacja opieki medycznej
Podstawowe badania z zakresu otorynolaryngologii może przeprowadzić lekarz dowolnej specjalności. Najprostszym z nich jest oglądanie jamy ustnej i gardła (typowe w przypadku podejrzenia infekcji górnych dróg oddechowych u dorosłych i dzieci). W związku z faktem, że zapalenie ucha środkowego to bardzo często spotykana u dzieci choroba, pediatrzy często samodzielnie wykonują wziernikowanie ucha, czyli otoskopię.
Zobaczcie, co szkodzi naszym uszom:
Ponieważ w diagnostyce otolaryngologicznej wykorzystuje się szereg specjalistycznych metod i narzędzi, podstawową jednostką opieki w zakresie tej specjalności jest przychodnia (poradnia) otolaryngologiczna. W ramach usług ambulatoryjnych wykonuje się tam nie tylko wiele konsultacji i badań, ale również liczne zabiegi lecznicze (np. punkcję zatok albo nacięcie błony bębenkowej – paracentezę). Ze względu na specyfikę badań i odrębność metod leczniczych z otorynolaryngologii wyodrębniła się audiologia – podspecjalizacja zajmująca się rozpoznawaniem i leczeniem wad słuchu.
Choć przychodnia otolaryngologiczna zapewnia szeroki zakres opieki, ostre stany chorobowe i wykonanie niektórych zabiegów chirurgicznych wymagają leczenia stacjonarnego. Zajmują się tym oddziały otolaryngologiczne szpitali specjalistycznych lub klinicznych. Otolaryngolodzy są również częścią zespołów lekarskich na oddziałach chirurgii szczękowo-twarzowej, gdzie wykonuje się rozległe zabiegi oraz prowadzi terapię zmian pourazowych w obrębie głowy.
Audiologia
Audiologia to dziedzina medycyny, która wyodrębniła się z otorynolaryngologii i zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem wad słuchu – zarówno nabytych, jak i wrodzonych. Obejmuje obecnie działania czysto lekarskie oraz organizuje chorym opiekę psychologiczną, stwarza możliwość rehabilitacji i nauki życia z głuchotą, wspiera specjalistyczne działania edukacyjne.
Badanie otolaryngologiczne
Badanie laryngologiczne obejmuje m.in. elementy, takie jak:
- otoskopia – oglądanie w specjalnym wzierniku ucha zewnętrznego i błony bębenkowej,
- rynoskopia – wziernikowanie jamy nosowej od strony nosa (przednia) lub za pomocą specjalnego lusterka – od strony gardła (tylna),
- endoskopia jamy nosowej i ujść zatok przynosowych,
- badania słuchu (wykonanie audiogramu w specjalnej kabinie),
- badania równowagi,
- testy węchowe i smakowe.
Bardziej złożonym zabiegiem (wymagającym odpowiedniego przygotowania pacjenta i znieczulenia) jest laryngoskopia – wziernikowanie krtani w celu określenia stanu m.in. nagłośni, zachyłków i fałdów głosowych. Niektóre badania tego typu połączone są również z oglądaniem tchawicy.
Ponieważ przyczyną wielu zaburzeń laryngologicznych są porażenia nerwów czaszkowych (np. węchowego, słuchowego, językowo-gardłowego), otorynolaryngolog musi mieć znaczną wiedzę i umiejętności diagnostyczne z zakresu neurologii.
Otolaryngologia dziecięca
Odrębną podspecjalnością laryngologii jest otolaryngologia dziecięca. Jej specyfika wynika z innej niż u dorosłych struktury zachorowań (np. bardzo częste występowanie przewlekłych lub nawrotowych zapaleń ucha środkowego lub zatok przynosowych) i konieczności odpowiedniego do wieku chorego dostosowania metod leczniczych.
Dodatkowym problemem w przypadku dzieci są zaburzenia rozwojowe – nie tylko relatywnie często spotykane rozszczepy wargi lub podniebienia, ale też skomplikowane, nietypowe wady i deformacje twarzoczaszki oraz górnych dróg oddechowych. Ważnym celem otolaryngologów dziecięcych jest rozpoznawanie wad słuchu u jak najmłodszych dzieci, najlepiej już we wczesnym okresie niemowlęcym. Głuchota lub znaczny ubytek słuchu mogą w okresie noworodkowym pozostać niezauważone, a brak bodźców słuchowych już w pierwszych miesiącach życia znacząco wpływa na tempo i prawidłowość rozwoju. Dlatego w ramach otolaryngologii dziecięcej wdraża się specjalne programy profilaktyczne, które mają umożliwiać wczesne wykrycie tego typu anomalii.
Z filmu dowiecie się, dlaczego używanie patyczków do uszu nie jest wskazane:
