Według naukowców z Lozanny niacyna polepsza działanie mitochondriów w części mózgu odpowiedzialnej za odczuwanie przyjemności i pewność siebie. Są to rezultaty badań przeprowadzonych na szczurach - te, które przyjęły większą dawkę witaminy B3 lepiej radziły sobie w stadzie. Ważniejszy jest jednak udział niacyny w codziennej pracy ludzkiego organizmu.
Niacyna - rola w organizmie
Niacyna współdziała w syntezie i rozkładzie węglowodanów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów, a także syntezie hormonów steroidowych (estrogenu, testosteronu, progesteronu, hydrokortyzolu). Poza tym witamina B3 uczestniczy w tworzeniu czerwonych ciałek krwi (erytrocytów), kontroluje pracę krwi poprzez regulację poziomu cholesterolu oraz rozszerzanie naczyń krwionośnych, warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i poprawia stan psychiczny, korzystnie wpływa też na skórę i włosy.
Niacyna - niedobór
Witamina B3 jest znana jako czynnik przeciwpelagryczny, stąd skrót PP. Oznacza to, że jej niedobór może wywołać pelagrę (znaną też jako rumień lombardzki), która nieleczona jest chorobą śmiertelną. Do jej objawów należą:
- zaczerwienienie, szorstkość, otarcia i ucisk skóry w miejscach narażonych na promienie słoneczne,
- pęcherze zamieniające się we wrzody,
- przebarwienia (brunatne plamy) na dłoniach, szyi i twarzy, złuszczenia naskórka,
- stan zapalny jamy ustnej i języka,
- zaparcia, biegunka i wymioty spowodowane zaburzeniami układu pokarmowego,
- zapalenie nerwów powstałe w wyniku zaburzeń układu nerwowego,
- zaburzenia psychiczne (otępienie).
Do niedoboru niacyny prowadzi niedożywienie, alkoholizm, dieta pozbawiona tego związku lub zbyt długie stosowanie leków na gruźlicę. Poza tym poziom witaminy B3 w organizmie jest obniżony ze względu na choroby upośledzające wchłanianie z jelit i nerek, np. chorobę Hartnupów. Inne schorzenia niekorzystnie wpływające na obecność niacyny w organizmie to: schizofrenia, choroba Hodgkinsa, hipercholesterolemia, depresja i rakowiak.
Niacyna - nadmiar
Zbyt duże ilości niacyny (powyżej 35 mg witaminy dziennie) trudno jest wprowadzić do organizmu poprzez odżywianie się, najczęściej przyczyną jest skutek uboczny przedawkowania tabletek. U osób dorosłych chorych na cukrzycę prowadzi to do oporności na insulinę, co utrudnia kontrolę nad schorzeniem. Do innych objawów nadmiaru witaminy B3 zalicza się: swędzenie, zaczerwienienie i przesuszenie skóry, wysypki, bóle brzucha, wzdęcia, niestrawność, mdłości, niewydolność wątroby, nasilenie choroby wrzodowej, hiperglikemię, hiperurykemię i arytmię.
Niacyna - występowanie
Niacyna występuje głównie w drożdżach spożywczych, orzeszkach ziemnych i otrębach pszennych. Innymi jej źródłami są ryby morskie, w szczególności wędzona makrela, łosoś i tuńczyk. Spośród mięs najwięcej witaminy B3 zawierają kolejno: cielęcina, indyk, kurczak, wieprzowina i wołowina. Innymi produktami, w których znajduje się niacyna są: podroby, nabiał, fasola, pomidory, cebula, zielony groszek, soja, migdały, grzyby, suszone brzoskwinie i mąka z pełnego przemiału.
Niacyna - dawkowanie
Zapotrzebowanie na niacynę zależy od wieku osoby: dla dzieci od pierwszego do trzeciego roku życia MDA (dzienne spożycie) to 6-10 mg/d, dla dzieci do ósmego roku życia 8-16 mg/d, dla młodzieży 10-16 mg/d, dla kobiet 14 mg/d, natomiast dla mężczyzn 16 mg/d. Dla kobiet w ciąży dawkowanie jest zwiększone - wynosi 18 mg/d, z kolei dla karmiących piersią 17 mg/d.
Niacyna w medycynie
Witamina PP znajduje zastosowanie w medycynie - leki na receptę zawierające niacynę pomagają w leczeniu początkowych stadiów miażdżycy. Związek blokuje rozpad tłuszczów w tkance tłuszczowej, co pozytywnie wpływa na poziom cholesterolu we krwi. Dzięki niacynie działają tłuszcze potrzebne do wytwarzania właściwej liczby lipidów oraz lipoprotein w wątrobie, co z kolei zmniejsza poziom triglicerydów oraz cholesterolu LDL ("złego cholesterolu").
Badania kliniczne dowiodły właściwości przeciwmigrenowych niacyny, co spowodowało, że witamina PP znajduje się w lekach na migrenę.
Niacyna korzystnie wpływa też na skórę, dlatego w aptekach można znaleźć preparaty na trądzik, które bazują na tym związku. Regularne stosowanie tych maści polepsza ukrwienie skóry i zwalcza trądzik w relatywnie krótkim czasie.
Ze względu na pozytywny wpływ niacyny na psychikę człowieka jej regularne dawkowanie może też pomóc w leczeniu depresji. Według szwajcarskich naukowców witamina PP korzystnie działa nawet na takie problemy, jak izolacja społeczna, brak motywacji i pewności siebie.
